«Научный импульс» апреля, 02 1489 «jismoniy sifatlarni tarbiyalashda harakatli o‘yinlarni qo‘llash uslubiyati» Xalimova Madinabonu Xusanboy qizi
Yüklə 71,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 3 « Научный импульс » апреля , 202 3 1491 Xushyor o‘qituvchi ayrim bolalarning charchash belgilarini (rang o‘chishini, harakatlari sustligini va o‘yinni davom ettirish istagi yo‘qligini) darhol sezib oladi. Jismoniy tarbiya darsining muhim xususiyatlaridan biri vaqtdan unumli foydalanishdir. Bu tadbir darsni samarali o‘tish imkonini beradi. O‘qituvchi o‘quvchilarni darsda faol qatnashtirish uchun barcha imkoniyatlardan foydalanishi, shuningdek, hamma o‘quvchilarga beraladigan topshiriqlar bir me’yorda bo‘lishiga erishish lozim. Bunga esa har bir o‘yin va har bir ishtirokchi uchun vaqtni aniq taqsimlash yo‘li bilan erishish mumkin. Agar o‘ynovchilar soni juda ko‘p bo‘lsa, bir necha guruh yoki komanda tuzish, topshiriqni bajarish uchun belgilanadigan vaqtni qisqartirish lozim. O‘yin paytida uning qoidalarini buzgan o‘quvchilarni o‘yindan chiqarib yuborish emas, balki ularga shtraf ochkolari berish orqali “jazolash” maqsadga muvofiqdir. O‘yin bo‘linib qolishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun unga yaxshi tayyorgarlik ko‘rish, o‘yin o‘tkaziladigan joyni va kerakli asbob-uskunalarni oldindan taxt qilib qo‘yish lozim. O‘qituvchi maktabning imkoniyatlari va qo‘uvchilarning tayyorgarlik darajasini hisobga olib, o‘quv dasturida tavsiya etilgan o‘yinlarni o‘zgartirishi va ularga qo‘shimchalar kiritishi mumkin. Harakatli o‘yinlarni o‘quv yilning choraklari bo‘yicha rejalashtirishda ob-havo sharoitlarini hisobga olish kerak, albatta. Masalan, O‘zbekistonda dekabr, yanvar, fevral oylaridan boshqa paytlarda mashg‘ulotlarni ochiq havoda o‘tkazish mumkin. Biroq ob-havo yaxshi vaqtga mo‘ljallangan “CHillak”, “Oq tosh”, “Qoziq”, “Tegizsang-minasan”, “Bayroq uchun kurash” singari o‘yinlar rejalashtirilganida ehtiyoj uchun ularning o‘rniga bino ichkarisida o‘tkazsa bo‘ladigan o‘yinlarni ham belgilab qo‘yish kerak (I.M.Korotkov, 1979, 2009; L.V.Bileeva 2005, 2009; T.U.Usmonxo‘jayev, 1992). Har bir chorak oxirida o‘tkaziladigan tekshirish mashg‘ulotlari uchun turli jismoniy mashqlardan iborat o‘yinlarni rejalashtirish lozim. Bunday o‘yinlar o‘quvchilarning tayrgarligini, egallagan malakalarini, harakatlarining tezligi va o‘zaro muvofiqligini sinab ko‘rishda yordam beradi. O‘yin vaziyatida tez fikr yuritishni o‘stirish maqsadi bilan o‘yinnning ayrim usullarini o‘rgatishda sharoitga muvofiq holda o‘yinga “raqib” o‘yinchini kiritish ham mumkin. Bolalar uchun harakatli o‘yinlarning ahamiyati ularda muayyan jismoniy sifatlarni hosil qilish va ularni takomillashtirish bilan cheklanmaydi. Harakatli o‘yinlar bolalarda intizomlilik, jamoada o‘zini tuta bilish va uning sharafi, obro‘si uchun kurashish, o‘rtoqlariga beg‘araz yordam berish kabi fazilatlarni ham shakllantiradi. I-IV sinf o‘quvchilarida uyushqoqlik bilan bir maromda yurish ko‘nikmalarini hosil qilish uchun xorovodli (doira bo‘lib aylanib raqsga tushiladigan, ashula aytiladigan) O‘yinlarni, musiqa jo‘rligida o‘ynaladigan o‘yinlarni, shuningdek, aytilayotgan she’r vazniga mos harakatlar bajariladigan o‘yinlarni tanlash lozim. SHu maqsadda “Musiqa jo‘rligida yurish”, “Karuselь”, “O‘ylab top”, “Kimning ovozi” singari ommaviy o‘yinlardan, shuningdek, “O‘razan-bo‘razan”, “Pat”, “Pr-r-r...”, “Oq terakmi, ko‘k terak” kabi milliy |