Nitq mədəniyyəti. Mədəni və qeyri-mədəni nitq

NİTQ MƏDƏNİYYƏTİ MİLLİ MƏDƏNİYYƏTİN

NİTQ MƏDƏNİYYƏTİ MİLLİ MƏDƏNİYYƏTİN

TƏRKİB HİSSƏSİDİR.

Hansı millət olursa – olsun, onun mədəniyyətinin göstəricilərindən biri də gözəl nitqdir (burada həm şifahi, həm də yazılı nitq nəzərdə tutulur). Gözəl nitq üçün, birinci növbədə, aşağıdakılar tələb olunur:

• 
  dilin özünün səlisliyi, ifadə imkanlarının genişliyi;
  
• 
  həmin dildən istifadə edənlərin hazırlığı, yəni dilin səlisliyindən, ifadə imkanlarının genişliyindən düzgün faydalanmaq vərdişlərinin olması.
  

NİTQİN NÖVLƏRİ

NİTQİN NÖVLƏRİ

Şifahi və yazılı nitq

Şifahi nitqin əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:

• 
  Şifahi nitq danışılır və eşidilir.
  
• 
  Şifahi nitq leksikasında hamıya aydın ümumişlək sözlərə daha çox yer verilir.
  
• 
  Şifahi nitqdə cümlələr, əsasən qısa və sadə olur.
  
• 
  Şifahi nitqdə danışıq dilinin xüsusiyyətləri mühafizə olunur.
  
• 
  Şifahi nitqdə intonasiya fasilə vurğu və s. vasitələrdən istifadə olunur.
  
• 
  Mimika, jest və başqa hərəkətlər özünü göstərir.
  
• 
  Şifahi nitqin axını sürətli olur.
  
• 
  Adi halda insan 1 dəq – də 80 – 100 söz tələffüz edir, lakin bəzi insanlar isə 1 dəq- də 120 – dən artıq söz tələffüz edə bilir.
  

Yazılı nitqin xüsusiyyətləri:

Yazılı nitqin xüsusiyyətləri:

• 
  Bu nitq yazılır və oxunur.
  
• 
  Yazılı nitqdə elmi, texniki, siyasi və başqa terminlər çox işlədilir.
  
• 
  Yazılı nitq ədəbi dilin əsasında formalaşıb inkişaf edir.
  
• 
  Yazılı nitqdə intonasiya fasilə vurğu və s. şifahi nitq ünsürlərini əks etdirən durğu işarələrindən istifadə edilir.
  
• 
  Yazılı nitqdə mimika və jest əsas rol oynamır.
  
• 
  Yazılı nitq hər hansı məlumatın fikirlərin nəsildən – nəslə keçməsində əsas rol oynayır.