Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti norposhshaxon voxidova
Diagnostik tahlillar quyidagi holatlarda ob’ektiv bo’ladi
Yüklə 373,4 Kb.
|
|
Diagnostik tahlillar quyidagi holatlarda ob’ektiv bo’ladi: 1.Agar: sinov
natijalari turli tekshiruvlarda bir xil natijalar ko’rsatsa, yoki ko’rsatkichlar o’zaro bir-biriga yaqin bo’lsa; 2. Agar: sinov mezonlari, o’lchovlari birligi hamda uning natijalari sinovni amalga oshiruvchi, aniqlovchining shaxsi, xislati va munosabatlariga bog’liq bo’lmasa; 3. Agar: sinov bir xil talab, bir xil munosabat va psixologik kayfiyatda amalga oshirilsa, haqiqiy ahvolni aniqlashda ob’ektiv natijalar olinishi mumkin. Pedagogik diagnostika natijalari qachon uzil-kesil tasdiqlanadi? Tajribalar tahlillan shuni ko’rsatadiki, pedagogik diagnostika test usullari vositasida amalga oshirilsa, natijalar haqqoniy bo’ladi, chunki bunda to’rt xil xulosa bir xil natija bilan baholanadi. Bular: mazmunning tasdig’i; - har xil usul bilan olingan 5 J.G‘.Yo‘ldoshev, M.K.Shirinov, F.I.Ochilov -pedagogik diagnostika. Q‘quv-metodik qo‘llanma 2014 yil 10-bet natijalarning bir xilligi; - natijalarga ko’ra amalga oshirilgan tahlillarning isbotlanishi; - loyihalashning tasdiqlanishi, ya’ni loyihalashtirishdagi natijalarning olingan xulosalarga uyg’unligi. 3. SHarqda pedagogik diagnostika elementlarining qo’lanilishi. SHarqda pedagogik diagnostika elementlari qo’llanilganligidan guvohlik beruvchi manbalar mavjud. «Avesto» ta’limoti, “Qurooni Karim» saboqlari, Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al- Buxoriy (810-970), Abu Iso Muhammad ibn Iso at- Teriniziy (824-892) kabi Hadis ilmining ulug’lari, tasavvuf ilmi (sufiylik tariqati)ning namoyondalari: Bahovuddin Naqshbandiy, Abduxoliq G’ijduvoniy, Najmiddin Kubro kabi olimu fuzalolar komil inson to’g’risidagi g’oyalari bilan SHarqda ta’lim -tarbiya jarayonining rivojiga ulkan hissa qo’shdilar. Ularning ta’lim-tarbiyaga oid qarashlarida pedagogik diagnostika elementlarini ham uchratamiz. Xususan, ushbu olimlarning ta’limotlarida “ustoz-shogird” munosabatlarini o’rganish va tadqiq qilish, ilm o’rganish borasida yoshlarning aqliy qobiliyatlarini tashxislash va rivojlantirish, ularni kasb tanlashlari uchun imkoniyatlari va qobiliyatlarini diagnostika qilish masalalari o’z ifodasini topgan. SHarq Uyg’onish davrining 1-bosqichida yashab, ijod etgan Abu Nosir Farobiy (789-950), Abu Ali ibn Sino (980-1037), Abu Rayhon Beruniy (937-1051), Kaykovus (XI asr), Ahmad Yugnakiy (XI asr), Mahmud Qoshьariy (XI asr) kabi allomalar ta’limotlarida ham ilm o’rganish, tarbiya masalalarini hal qilishda yoshlarning ichki qobiliyatlarini tashxislash masalalari alohida ahamiyat kasb etadi. SHarq Uyg’onish davrining 2-pallasida yashab, ijod etgan o’zbek badiiy tilining asoschisi, buyuk davlat arbobi Mir Alisher Navoiy o’zining tarbiyaviy ahamiyatga molik bo’lgan noyob asarlari, dostonlari, she’riyat olamidagi mulki merosi bilan insonshunoslik to’g’risidagi fanning shakllanishiga zamin yaratgan bo’lsa, ilmiy tafakkur va falakiyot ilmi sohasida yetuk dunyoqarash sohibi Mirzo Ulug’bek ma’rifiy qarashlarm, Zahiriddin Muhammad Bobur va boshqa ko’plab ma’rifatparvarlar o’zlarining o’lmas ijodiyoti bilan pedagogika taraqqiyotiga salmoqli hissa qo’shdilar. Alisher Navoiy «Mahbub ul-qulub» 6 asarida zamonaviy pedagogik diagnostika tizimida muhim o’rin tutuvchi omil o’z-o’zini tarbiyalash masalasining mohiyatini yoritadi. Bu borada bildirilgan fikr mazmuniga ko’ra, bolaning o’zi yo’l qo’ygan xato va kamchiliklarini o’zi anglab olishi hamda ulari bartaraf etish uchun imkoniyat yaratish zarur. Mutafakkirning e’tirof etishicha, kimki bu borada yaratilgan imkoniyatdan to’g’ri foydalansa, o’z xatosini anglay oladi va uni bartaraf etishga harakat qiladi; kimki yo’l qo’yilgan xatoni anglash va uni to’g’rilashga harakat qilish o’rniga turli bahonalarni ro’kach qilaversa, xatolari yana bittaga oshishi uchun shaxsan o’zi sharoit yaratadi. Keltirayotgan bahonasi qancha ko’p bo’lsa, xatosi shunchalik katta ko’rinadi, kamchilikning mavjud ekanligini ko’rsatgan kishi bilan tortishish qancha kuchli bo’lsa, el oldida uning obro’si shunchalik pasayadi. Mutafakkiming ilm olish yo’llari xususidagi qarashlari ham muhim ahamiyatga egadir. Alisher Navoiy: bilimlarni tinmay, uzluksiz o’rganish zarur, deydi. Bu yo’lda duch keladigan har qanday qiyinchilikni yengib o’tish, xatoliklarni bartaraf etish, mumkin deb hisoblaydi. Aniq hayotiy maqsadni begilab olgan holda ana shu maqsadning ro’yobga chiqishi yo’lida qunt bilan ishlash, tirishqoqlik bilan harakat qilish, bu yo’nalishda olib borilayotgan harakatni oxiriga yetkazishda chidamli, matonatli va sabotli bo’lishni maslahat beradi. Tarbiyashunos olim Abdulla Avloniy “Turkiy Guliston yoxud axloq” 7 asarida inson kamolotida tarbiyaning o’rnini alohida ta’kidlab, «Janobi Haq insonlarning asl xilqatda iste’dod va qobiliyatli, yaxshi ila yomonni, foyda ila zararni, oq ila qorani ayiradigan qilib yaratgan. Lekin bu insondagi qobiliyatni kamolga yetkazmoq tarbiya vositasida bo’ladir. Agar bola yaxshi tarbiya topib, buzuq xulqdan saqlanib, go’zal xulqlarga odatlanib katta bo’lsa, baxtiyor bir inson bo’lib chiqadi. Agar tarbiyasiz, axloqi buzilib o’ssa, nasihatni quloьiga olmaydigan, har xil buzuq ishlari qiladigan nodon, johil bir rasvoyi odam bo’lib chiqadio-deb ta’kidlaydi. SHarqda pedagogik diagnostika elementlarini qo’llashda insonni voyaga yetkazish masalalariga jiddiy e’tibor berilgan. Xalq pedagogikasi o’zbekona axloq, odob va 6 Алишер Навоий Танланган асарлар. 5- жилд.-Тошкент. Қомуслар бош таҳририяти, 1999.-492 бет. 7 Abdulla. Avloniy. Turkiy gu lis ton yoxud axloq. -Tоshkent: Fan, 1994. tarbiyaning murakkab barcha qirralarini o’zida mujassamlashtiradi. Xalq pedagogikasida tarbiyaning turli uslublaridan foydalanilgan. Bu uslublar nihoyatda rang - barang bo’lib, ko’p tomonlari bilan ilmiy pedagogika va pedagogik diagnostikaning shakllanishida ham o’z ta’sirini ko’rsatgan. SHarqda pedagogik diagnostika elementlari quyidagi tarbiya metodlari zamirida qo’llanilgan: Yüklə 373,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|