O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


  O'zbekistonda ijtimoiy-falsafiy fikrlar tarixidan. Toshkent, 1995. 154—155-



Yüklə 3,66 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə159/318
tarix28.11.2023
ölçüsü3,66 Mb.
#169347
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   318
Inson falsafasi. Choriyev A


O'zbekistonda ijtimoiy-falsafiy fikrlar tarixidan. Toshkent, 1995. 154—155-
betlar.
209


4. TASAWUF FALSAFASI VA INSONNING
RUHIY-MA’NAVIY KAMOLOTI
a) So‘fiyIik va tasawuf
0 ‘rta asr musulmon faylasuflarining inson to‘g‘risidagi qa- 
rashlarining shakllanishida va uning rivojlanishida o‘sha tarixiy 
davr madaniy-ma’naviy hayotida yirik ahamiyatga ega bo‘lgan 
soTiylik ta’limotining ta ’siri sezilarli bo‘ldi.
So‘fiylik yoxud so‘fizm inson ruhiy-ma’naviy kamoloti ha­
qidagi turli g‘oyaviy-nazariy qarashlar, axloqiy qoidalar va ularni 
amalga oshirish yo‘llari va uslublari xususidagi ta’limotdir. Ush­
bu ta’limot bir butun, yaxlit sistemadan iborat bo‘lib, o ‘zida 
ikki asosiy g‘oyaviy-nazariy va amaliy-uslubiy bo'laklarni bir- 
lashtiradi. 0 ‘sha bir butun sistemaning g‘oyaviy-nazariy qismi 
musulmon falsafasida tasawuf, deb ataladi. Tasawuf so‘fiylikning 
g'oyaviy-nazariy asosini tashkil etadi.
Afsuski, ilmiy-falsafiy adabiyotlarda «tasawuf» va «so‘fiylik» 
tushunchalari biri — ikkinchisidan farqlanmasdan ishlatildi. Bun­
day anglashilmovchiliklar hanuzgacha davom etmoqda. Natijada
so‘fiylikning g‘oyaviy-nazariy asoslari bilan uning amaliyoti 
qo‘shib-qorib yuborilmoqda. Ko‘pchilik hollarda «so‘fiylik» va 
«tasawuf», «so‘fiy» va «mutasawuf» tushunchalari bir xil ma’noda 
ishlatiladi1. Ayrim hollarda «so‘fiy» tushunchasi tarkidunyochilik 
bilan shug‘ullanuvchi darvish, qalandar, zohidga nisbatan 
qo'llanildi2. Chuqurroq o‘ylab ko‘rsak, «so‘fiylik» va «tasawuf» 
tushunchalari o‘xshash bo‘lsada, mazmunan tubdan farq qila­
di, ya’ni so‘fiylik haqida fikr yuritganda, uning g‘oyaviy-nazariy 
va amaliy tomonlarining farqiga borish zarur3.
SoTiylik axloqiy qoidalar, turmush tarzi talablarining yig‘indisi 
sifatida VII asrning oxiri va VIII asrning boshlarida Kufa
Bag‘dod, Basra shaharlarida vujudga keldi. 0 ‘z taraqqiyotining 
dastlabki bosqichlarida u ko‘pincha amaliy xarakterga ega edi.

Yüklə 3,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   155   156   157   158   159   160   161   162   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin