O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

Yog‘larni gidrogenlashning kimyoviy jarayonlari. 
Yog‘larni gidrogenlash jarayoni 
vodorod va katalizator ishtirokida kechadigan bir necha kimyoviy reaksiyalar yig‘indisidan iborat:

---

46
1.
To‘yinmagan yog‘ kislotalarini etilen bog‘lariga vodorodning birikishi.
-CH
2
-CH = CH-CH
2
- + H
2
– CH
2 
- CH
2 
- CH
2 
- CH
2 
- ;
2. To‘yinmagan yog‘ kislotalarning pozitsiya izomerining hosil bo‘lishi.(uglerod 
molekulasi zanjirida etilen bog‘i migratsiyasi) 
-CH
2
-CH = CH-CH
2
- –CH
2
-CH
2
-CH=CH ; 
3. To‘yinmagan yog‘ kislotalar geometrik izomerlarining hosil bo‘lishi (sis-trans-
izomeriya)
-CH
2
-CH -CH
2
-CH 
-CH
2
-CH CH-CH
2
- ;
sis forma trans forma
4. Uchglitseridda yog‘ kislotalarini qayta taqsimlanishi (pereeti-rifikatsiya) 
Gidrogenlash jarayonida yuqoridagi qayd etilgan uchta reaksiya sodir bo‘ladi. 
Reaksiya xarakteri va intensivligi glitserid tarkibi hamda gidrogenlanadigan yog‘ 
xususiyatiga bog‘liq bo‘ladi. 
Paxta yog‘ini gidrogenlashda yog‘ kislotalari tarkibini o‘zgarishi 19-rasmda berilgan. 
19 – rasm. Paxta yog‘ini gidrogenlashda yog‘ kislotalari tarkibini o‘zgarishi: 1-olein, 2-
to‘yingan kislotalar, 3-linol
 
Gidrogenlash jarayonining tezligi.
Glitseridlarni gidrogenlash tezligi ulardagi yog‘ 
kislotalari tarkibiga, katalizator aktivligi va miqdoriga, sistemadan vodorod o‘tkazishning 
intensivligi va uni yog‘da bir tekis tarkalishiga, yog‘ni qizdirish haroratiga bog‘liq. 
Katalizator qancha aktiv bo‘lsa, gidrogenlash shunchalik tez kechadi. Katalizator 
miqdorini ko‘payishi, reaksiyani tezlashtiradi. Lekin katalizator yog‘ massasidan 0,3-0,4 %dan 
ko‘proq olinsa, reaksiya tezligi sezilarli darajada ortmaydi. Harorat oshishi bilan gidrogenlash 
tezligi ham oshadi. Sanoatda gidrogenlash 180-220
0
S haroratda olib boriladi. Gidrogenlash harorati 
katalizator aktivligiga va yog‘ tabiatiga bog‘liq.