O’zbek tili va adabiyoti yo’nalishi 21/3-gurux talabasi

Undov belgisi va uning qo‘llanilishi

Undov belgisi o‘zbek tiliga rus tilidan o‘tgan. Mutaxassislarning fikricha, u lotincha lo — undov so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, unga nuqta (.) ning qo‘shilishidan hosil bo'lgan. Undov belgisi quyidagi hollarda ishlatiladi:

1. 
   Kuchli his-hayajon bilan aytilgan gaplardan so‘ng qo‘yiladi:
   

Ana tuproq, mana tuproq!— deydi.

2. 
   Buyurish, yalinish, istak, xohish va shu kabi ma’nolarni ifodalovchi gaplarning oxirida ham ishlatiladi:
   

Siz ham oyoqni ishlating! — deb buyurdi.

3. 
   So‘z boshida kelib, kuchli his-hayajon bilan aytilgan undalmalardan so‘ng qo‘yiladi:
   

Ey arslonlar arsloni!

4. 
   Ha, yo‘q, xo‘p, uzr, mayli, xayr, salom kabi so‘z-gaplar hayajon bilan aytilsa, ulardan so‘ng qo‘yiladi:
   

Yo‘q! Borolmayman, — dedi qayrilib.

5. 
   Matn ichida alohida ta’kidlangan, ajratib ko‘rsatilgan so‘zlardan keyin qavs ichida berilishi mumkin:
   

,,Boburnoma”da tarix, etnografiya, til, adabiyot, geografiya, biologiya, botanika, hatto tabobatga (!) oid g‘oyat qimmatli ma’lumotlarni uchratish mumkin.

6. 
   Aytilishi lozim bo‘lgan fikr o‘ta kuchli his-hayajon bilan aytilsa, ketma-ket uchta belgi qo‘yiladi:
   

Chiqar buni jallod!!!

7. 
   His-hayajon bilan aytilgan so‘roq, shuningdek, ritorik so‘roq gaplardan so‘ng:
   

Kimdir seni kutsa, kimnidir sen ham sog‘insang, qanday baxt bu!