O‘zbek tili va Gumanitar fanlar

Qisqa masofaga yuguruvchilarning trenirovkasi. Trenirovkaning asosiy vazifasi:

1. 
   Sprintichining umumiy jismoniy tayyorgarligini hosil qilish va buni yanada oshira borish.
   
2. 
   Qisqa masofaga yugurish texnikasini bilib olish.
   
3. 
   Yengil atletikaning boshqa turlari va jismoniy mashqlarning texnikasini bilib olish.
   
4. 
   Sprintchining tezlik-kuch fazilatini va muskullar kuchini rivoj toptirish.
   
5. 
   Sprintchining maxsus chidamliligini oshirish.
   
6. 
   Irodaviy tayyorgarlikni yaxilash va ahloqiy fazilatlarni tarbiyalash.
   
7. 
   Taktik tayyorgarlik va musobaqalarda qatnashish tajribasini hosil qilish.
   
8. 
   Nazariy tayyorgarlik ko‘rish.
   

Mashg‘ulot joyining xususiyati, kiyim va poyabzal. Qishda sprintchilar trenirovkasi zalda, ochiq maydonlarda o‘tkaziladi. shug‘ullanuvchilarning individual topshiriqlari va tayyorgarlik darajalariga, iqlim sharoitiga, yopiq bino bor yo‘qligi va boshqalarga qarab bino ichida va ochiq maydonchalarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlar bir-biriga nisbatan har xil bo‘ladi. Agar yopiq bino bo‘lmasa, mashg‘ulotlarining barini ochiq havoda o‘tkazish mumkin. Ochiq joylarda sport o‘yinlari, krosslar, jadalligi maksimal bo‘lgan sprintcha yugurish, uloqtirish va har xil sakrash o‘tkaziladi. zalda esa shtanga, tosh ko‘tarish mashqlari hamda akrobatik va gimnastik mashqlar o‘tkaziladi, tez yugurish va sakrash mashqlari, mixli bor yengil atletik tuflida, qolgan hamma mashqlar esa krossovka poyabzali kiyib ijro etiladi. Albatta jun paypoq kiyish kerak. Asfalt yoki boshqa qattiq joylarda trenirovka qilinadigan bo‘lsa sprintchilar botinka ichiga namat yoki patak solib olganlari ma’qul.
Estafetali yugurish: Estafetali yugurish past startdan boshlanadi, yuguruvchi estafeta tayoqchasini keyingi uchini o‘ng qo‘li uchbarmog‘i bilan turtib boshmaldog‘va ko‘rsatkich barmog‘ini start chizig‘ida yerga tirab turadi. Startdan keyingi masofa bo‘ylab yugurish 100, 200 m yugurishdagidan farq qilmaydi. Estafetadan yugurish texnikasining murakkabligi yuqori tezlikda ketayotib, estafeta tayoqchasini chegaralangan zonada uzata bilishdadir. Estafetani bir etap oxirida 10 m va 2 etap boshlanishida 10 m masofadan iborat. 20 m li zonada uzatish qabul qilingan. Yangi qoidaga binoan estafetani qabul qiluvchi yugurishni uzatish zonasi boshlanishdan 10 m oldin boshlashi mumkin.
Bu yanada yuqori tezlikka erishishga yordam beradi. 4x100 m yugurishda start oluvchi estafeta tayoqchasini o‘ng qo‘lda ushlab, mumkin qadar yo‘lakning ichki rahiga yaqin yuguradi. Uni kutuvchi ikkinchi yuguruvchi o‘z yo‘lkasini tashqi chizig‘icha yaqin turib, estafetani chap qo‘l bilan qabul qilib va yo‘lni ikkinchi 100 m ni yo‘lkaning o‘ng tomonidan yugurib, estafeta tayoqchasini chap qo‘li bilan uchinchi yuguruvchining o‘ng qo‘liga uzatadi, bunisi esa yo‘lkaning chap tomonidan yuguradi. To‘rtinchi etapda yuguruvchi estafeta tayoqchasini chap qo‘l bilan qabul qilib, yo‘lkaning o‘ng tomonidan yuguradi. Uzatishning ikkinchi usuli-qabul qilingan tayoqchani bir qo‘ldan ikkinchi qo‘lga o‘tkazib olish 4x100 m li estafeta uchun noqulaydir.
2-3 va 4 etaplarda yuguruvchi sportchilar yugura boshlash zonasi bilan uzatish zonasidan estafetani maksimal tezlikda qabul qilish va o‘z etaplarini kela turib yugurib o‘tish uchun foydalanadilar. Buning uchun qabul qiladigan yuguruvchi past startga yaqin holatda turadi. Tayoqchani kutayotgan sportchi o‘ng oyog‘ini yugurish boshlanishini ko‘rsatadigan chiziq yaqiniga qo‘yib chap oyog‘ini oldinga qo‘yadi, o‘ng qo‘li bilan yerga tayanadi, chap qo‘lini esa orqaga yuqoriga cho‘zadi. Yuguruvchi mana shunday holatda chap yelkasi ostidan yaqinlashib ketayotgan yuguruvchiga qarab turadi. Birinchi etapda yuguruvchi o‘tish zonasiga maksimal tezlikda yaqinlashadi. Uning yugura boshlash zonasiga yetishiga 7-8 m qolganda, ikkinchi etapdagi yuguruvchi o‘z yo‘lkasining o‘ng tomonidan tez yugura boshlab, uzatish 2-3 qadam qolganda yetib kelayotgan sherigi tayoqchani uzatib ulguradigan darajada mumkin qadar yuqori tezlikka erishmoqqa intiladi. Uzatish vaqtida yuguruvchilar orasidagi masofa estafeta oluvchi yuguruvchining orqaga uzatgan qo‘li uzunligi bilan tayoqchani uzatayotgan yuguruvchining oldinga uzatilgan qo‘li uzunligiga teng.
Estafetani uzatayotgan yuguruvchi gavdasini oldinga engashtirsa, bu masofa ortishi mumkin. Sprint estafeta etaplarida yuguruvchining tezligi maksimal bo‘lib, uzatish zonalarida tezlik kamayishiga hech yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi. Yaxshi sprintchi 100 m li masofa oxirida uzatish zonasini kela turib 2 sekundda, ya’ni 10 m.sek tezlikda yugurib o‘tishi mumkin. Demak start oluvchi yuguruvchi mumkin qadar yuqori tezlikka ega bo‘lishi uchun 20 m masofadan to‘liq foydalanish kerak. Eng yaxshisi estafeta yog‘ochini uzatayotganda har ikkala yuguruvchining tezligi bir xil bo‘lishi kerak. Estafetali yugurish qisqa masofaga yuguruvchilar qatnanashlari mumkin bo‘lgan musobaqa turlaridan hisoblanadi.