34
Fe`l turkumiga bir necha morfologik kategoriyalar xosdir: funktsional formalar, bo’lishli-
bo’lishsizlik, nisbat, tuslanish, mayl va zamon.
Fe`l aspektlari. Ayrim adabiyotlarda fe`l aspektlariga mumkinlik va nomumkinlik
shakllarini ham kiritadilar. Aslida mumkinlik-nomumkinlikni xosil qiladigan grammatik shakllar
(formalar) yo’q, balki bunday semantika qo’shma fe`llar orqali xosil qilinadi. Masalan,
tarta
alar – tarta almas.
Fe`lning bo’lishli va bo’lishsiz shakllari fe`l aspektlari kategoriyasini xosil qiladi, chunki
bo’lishsizlik
–ma//-ma’ affiksi orqali xosil qilinadi va bu affiksni olmagan so’z bilan
oppozitsiyaga kirishadi:
barma, keltu’rma’ va boshqalar.
o’timli va o’timsiz fe`llar haqida. o’zbek tilida uning tarixiy taraqqiyotidan qat`i nazar
bunday morfologik kategoriya mavjud bo’lmagan, balki fe`lning tushum kelishigidagi so’z bilan
boglana olishi qobiliyati uning semantik xususiyatidir. Demak, o’timlilik va o’timsizlik fe`l
shakliga emas, balki u fe`lning semantik xususiyati bilan boglanadi.
Dostları ilə paylaş: