O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 bozor talabi 
deyiladi.
 
Yakka talab ham, bozor talabi ham miqdor jihatdan aniqlanadi. Lekin 
bu miqdor har doim ham bir xil bo‗lib turmaydi, balki o‗zgaruvchan 
bo‗ladi. Talab miqdorining o‗zgarishiga bir qancha omillar ta‘sir qiladi. 
Ularning ichida eng ko‗p ta‘sir qiladigan omil narx omilidir. 
Narx va sotib olinadigan tovarlar miqdori o‗rtasidagi bo‗ladigan 
bog‗liqlikni quyidagi 1-jadval ma‘lumotlari asosida qarab chiqamiz. 
Jadval ma‘lumotlari tovar narxining pasayishi sotib olinadigan tovar 
miqdorining o‗sishiga va aksincha, narxning o‗sishi talab miqdorining 
kamayishiga olib kelishini ko‗rsatadi. Mahsulot narxi va sotib 
olinadigan tovar miqdori o‗zgarishi o‗rtasida bo‗ladigan teskari yoki 
qarama-qarshi bog‗liqlik 
talab qonuni 
deyiladi.
 

---

59 
1-jadval
Narx va sotib olinadigan tovar miqdori o‗rtasidagi bog‗liqlik 
Bir kilogramm 
kartoshka narxi (so‗m) 
Kartoshkaga bo‗lgan 
yakka talab miqdori (bir 
oyda kilogramm) 
Kartoshkaga bo‗lgan 
bozor talabi miqdori 
(bir oyda tonna) 
700 
600 
500 
400 
300 
10 
20 
30 
50 
60 
10 
20 
30 
50 
60 
Tovar narxi va uning xarid qilinadigan miqdori (talabning) 
o‗rtasidagi teskari bog‗liqlikni oddiy ikki o‗lchamli grafikda ham 
tasvirlash mumkin: yotiq chiziq talab miqdorini, tik chiziq narxni 
ko‗rsatadi (1-chizma) 
P 
so‗m 
500 
400 
300 
200 
100 
0 
D
D 
10 20 30 40 50 60 Q,
tonna 
 
1-chizma. Talab egri chizig‗i 
 
Grafikdagi DD chiziq narx va talab hajmi o‗rtasidagi teskari 
bog‗liqlikni tasviriy aks ettiradi. 
Grafikdagi har bir nuqta tovarning aniq narxi va iste‘molchi shu 
narxda sotib olishi mumkin bo‗lgan tovar miqdorini ko‗rsatadi.
Narx va talab hajmining o‗zgarishi o‗rtasidagi teskari bog‗liqlikni 
ko‗rsatuvchi bu chiziq