O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy

O’qitish metodi- ta’lim maqsadlariga eririshish uchun o’qituvchi va o’quvchilarning
birgalikdagi faoliyati

21	Hikoya	расказ	story method	Hikoya metodi - geografik borliq, voqea va xodisalarni jonli so’z bilan tasvirlash.
22	Muammoli bayon	обяснить проблемное	mysterios statement	Muammoli bayon- o’qi- tuvchi tomonidan muam- moni quyilishi va uni yechish yo’llarini asoslashga
23	Kuzatush	наблюдения	accompany	Kuzatish- tabiiy sharoitda geografik borliq, voqea va

				hodisalarni ma’lum bir maqsadli yo’nalishlarda o’quvchilar tomonidan qabul qilish.
24	Tajriba	эксперименталь ные	ehsperiment	Tajriba- geografik voqea va hodisalarni sodir bo’lishini suniy sharoitda amalga oshirish va o’rganish
25	O’qitish vositalari	учебные пособия	teaching tools	O’qitish vositalari- bu bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantirish maqsadida o’quv jarayo- nini tarkibiga kiritilgan turli xil bilim manbalaridir.
26	Geografik ekskursiya	географическая экскурсия	geographik excursion	Geografik ekskursiya – sinf yoki muayyan o’quv- chilar guruhi bilan o’quv dasturiga muvofiq, o’qi- tuvchi tomonidan maktab- dan tashqarida tabiiy muxit yoki sun’iy yaratilgan sharoitda ob’ektlarning yashash muhiti va unga bog’liq holda o’ziga xos xususiyatlarini o’rganish maqsadida o’tkaziladigan o’quv-tarbiya jarayonining muhim shakli sanaladi
27	Tahlil	анализ	Analysis	Tahlil-shunday jarayonki, unda narsa va hodisalar- ning qismlari, xususiyatlari tahlil etiladi.
28	Tasavvur	представление	perfopmance	Tasavvur-atrofni o‘rab olgan narsa va hodisalar- ning huddi shu onda qilinmaydigan hissi va ko‘z oldiga keltirgan obrazidir
29	Taqqoslash	сравнение	comparison	Taqqoslash-bunda obektiv dunyodagi narsa va hodisalarning bir-biriga o‘xshashligi va bir-biridan farqi aniqlanadi
30	Tushuntirish	объяснение	explanation	Tushuntirish-bayon

				qilinayotgan materialni o‘quvchilar ongida idrok qilish va tushunib yeta olishiga mo‘ljallangan va fikrlashga qaratilgan usul.
31	Solishtirish	сравнение	comparison	Solishtirish-kartalarni solishtirish va tahlil qilish bilan birga geografik obektga xos bo‘lgan obekt va hodisalarning sabablarini aniqlashdan iborat.
32	Hikoya usuli	метод рассказа	method of story	Hikoya usuli-bu mavzularni bayon qilish shakli bo‘lib, bunda voqea va hodisalarni tavsirlash asosiy o‘rin tutadi
33	Didaktik vositalar	дидактические средства	didactic means	Didaktik vositalar – о‘quv fanini о‘zlashtirish samaradorligini oshiruvchi pedagogik vositalar.
34	Didaktik material	дидактический материал	didactic material	Didaktik material – foydalanilganda о‘quvchilarning bilim olishini faollashtirish, о‘quv vaqtini iqtisod qilishni ta’minlaydigan о‘quv mashg‘uloti uchun mо‘ljallangan qо‘llanmalarning maxsus kо‘rinishi.
35	Didaktik tamoyillar	дидактические принципы	didactic principles	Didaktik tamoyillar – natijaviylikni ta’minlaydigan ta’lim jarayoniga qо‘yilgan eng umumiy talablar tizimi.
36	Dizayn	дизайн	Design	Dizayn – о‘quv materialni ifodalash (tavsiflash, namoyish) usuli.
37	Differensiall ashgan ta’lim	дифференцирова нное образование	differentiated education	Differensiallashgan ta’lim - о‘quvchilarning moyilligi,qiziqishi va qobiliyatini hisobga olgan

				holda о‘quv faoliyatni tashkil etish shakli.
38	Jarayon	Процесс	Process	Jarayon - qо‘yilgan maqsadga erishish uchun yо‘naltirilgan amallar yig‘indisi
39	Individual (yakkama- yakka tartibda) masofaviy о‘qitish	индивидуальное дистанционное обучение	individual distance learning	Individual (yakkama- yakka tartibda) masofaviy о‘qitish - telekommunikatsiya va ta’limni ta’minlash uchun zarur dasturiy vositalariga ega bо‘lgan masofa
40	“Ilg‘or” va “yangi” pedagogik texnologiyal ar	передовые и новые педагогические технологии	advanced and new pedagogical technologies	“Ilg‘or” va “yangi” pedagogik texnologiyalar-bu ta’lim shakllarini qulaylashtirish maqsadida va masofaviy o‘qitish, kompyuter va axborot texnologiyalardan audio va video vositalaridan multimediyadan foydalanib, o‘qitish va bilim o‘zlashtirishning jarayonlarini yaratish.
41	Evristik usul	эвристический метод	heuristic method	Evristik usul — o’quv mаshg’ulоtining uning rеjаsi, tuzilishi vа аyrim qismlаrini аvvаldаn tаyyorgаrliksiz tаshkil etish (ya’ni o’quvchi uchun hаm, o’qituvchi uchun hаm eksprоmt-dаrе). Аvvаldаn fаqаt dаrsning mаvzusi, mаqsаdi, tоpshiriqlаr hаjmiginа аniq bo’lаdi
42	Strategik maqsad	стратегическая цель	strategic objective	Strategik maqsad-bizning bosh strategik maqsadimiz bozor iqtisodiyotiga asoslangan erkin demokratik jamiyat barpo etishdir. Bu siyosiy sohada jamiyat hayotining demokratlashtirish

				jarayonlarini chuqurlashtirish, iqtisodiy sohada, iqtisodiyotning barcha soha va tarmoqlarida erkinlashtirish jarayonlarini izchillik bilan amalga oshirish. Ijtimoiy sohada, jamiyat hayotining barcha jihatlarida kuchli ijtimoiy siyosat yuritish. Ma’naviy sohada, ma’naviy qadriyatlarimizni ilm-fan va taraqqiyot yutuqlari bilan boyitish, o‘zligimizni chuqurroq anglash, milliy g‘oya va istiqlol mavkursi tamoyillarini xalqimiy ongiga va qalbiga chuqurroq singdirish va h.k.
43	Tа’limdа fаоllik	активность в обучении	activity in training	Tа’limdа fаоllik — tа’lim jаrаyonidа o’quvchi shахsining fаоlligini vа u tа’lim jаrаyonining sub’еkti ekаnligini, аks ettiruvchi didаktik jаrаyon
44	Didaktika	Дидактика	didactics	Didaktika-(yunoncha didaktikos- o`rgatuvchi, ta’lim beruvchi) pedagogikaning tarmog`i. Ta’lim nazariyasi bilan shug`ullanadi. Didaktika atamasi ilk bor Yevropada XVII asrda o`qitish va ta’lim jarayoni haqida asarlar yaratgan olimlar tomonidan qo`llanila boshlagan
45	Didаktik mаtеriаl	дидактический материал	didactic material	Didаktik mаtеriаl — dаrsdа vа mustаqil ish uchun fоydаlаnishgа mo’ljаllаngаn mеtоdik qo’llаnmаlаr, аudiо vа

				vidеоtаsmа yozuvlаr, lug’аtlаr, mа’lumоtnоmаlаr vа dаrsliklаr
46	Diskussiya	Дискуссия	discussion	Diskussiya — o’quv jаrаyonining tаrkibiy qismlаridаn biri; muhоkаmа, bаhs yuritish.
47	Diffеrеntsiаl o’qitish	дифференцирова нное обучение	differentiated learning	Diffеrеntsiаl o’qitish — dаsturni o’zlаshtirish mаqsаdidа аlоhidа o’quvchilаr yoki guruhgа ulаrning tаyyorlаngаnlik dаrаjаsi, bilish qоbiliyatlаrining rivоjlаnish dаrаjаsigа qаrаb yondаshishni ko’zlоvchi o’qitish
48	Rivоjlаntiru vchi o’qitish	развивающее обучение	developing training	Rivоjlаntiruvchi o’qitish — o’quv jаrаyonining insоn ichki (pоtеntsiаl) imkоniyatlаrigа vа uni qo’llаshgа qаrаtilgаnligi (yo’nаlgаnligi).
49	Test	тест	test	Tеst — аniq pеdаgоgik tаdqiqоt uchun ishlаtilаdigаn so’rоvnоmа sinаlаyotgаn o’quvchining psiхоlоgik vа intеllеktuаl tаvsifini, uning bilim, tushunish, uddаlаsh, ko’nikmаlаrini o’lchаshgа imkоniyat bеruvchi stаndаrtlаshtirilgаn tоpshirikdаr
50	O’qitish shakli	форма обучения	form of training	O’qitish shаkli — mа’lum tаrtibdа аmаlgа оshirilаdigаn o’quvchi vа o’qituvchining kеlishilgаn fаоliyatini tаshqi ifоdаsi
51
26