O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

TALABALARNING O’ZLASHTIRGAN BILIMLARINI NAZORAT QILISH UCHUN 
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
1.
Geografiyadan yillik istiqbol reja tuzishning ahamiyatini aniqlang. 
Mazkur rejani tuzishda o’qituvchi nimalarni nazarda tutishi lozim? 
2.
Geografiyadan mavzuli-taqvim reja tuzishning mohiyatini aniqlang. 
3.
Mavzuli-taqvim reja tuzishda o’qituvchi nimalarga e’tiborini qaratishi 
zarur deb hisoblaysiz? 
4.
O’quv dasturidagi dasturidagi boblar va mavzular o’quvchilarda geografik 
tushunchalarni shakllantirish tizimi ekanligini aniqlang. 
5.
Geografiyadan laboratoriya va amaliy mashg’ulotlarning maqsadi, 
vazifalari, ta’lim-tarbiya jarayonida tutgan o’rnini belgilang. 
6.
Geografiya o’quv fanlarining dasturlarini tahlil qiling va istiqbol, 
mavzuli-taqvim reja tuzing. 
7.
Geogrfiya darslarini tahlil qilishda darsning qaysi jihatlariga asosiy e’tibor 
qaratish lozim? 
8.
O’rtog’ingiz tomonidan tashkil etilgan sinov darsini tahlil qiling va 
o’rtoqlaringiz bilan fikr almashing. 
 
XVIII BOB
. 
BILIM, KO’NIKMA VA MALAKALAR, QO’YILADIGAN 
TALABLAR VA SHAKLLANTIRISH METODIKASI 
18.1. Bilim, ko’nikma va malakalar va ularga qo’yiladigan talablar 
 
Umumiy o’rta ta’lim maktablarida geografiyani o’qitishning asosiy maqsadi 
o’quvchilarda DTS bilan me’yorlangan bilim, ko’nikma va malakalarni 
shakllantirish sanaladi. 
SHu sababli, geografiya o’qitish metodikasining asosiy muammolaridan biri 
o’quvchilarda ta’lim mazmunining asosiy tarkibiy qismi bo’lgan bilim, ko’nikma 
va malakalarni shakllantirish masalasi hisoblanadi va mazkur masala juda ko’p 
geograf-metodistlar tomonidan tadqiq etilgan. 
O’quvchilarda bilimlarni shakllantirish uchun, avvalo uning ta’rifini bilib 
olish zarur. 

---

202 
Bilim – narsa va hodisalarning muhim belgi va xususiyatlari, jarayonlar va 
ular 
o’rtasidagi bog’lanishlar to’g’risida 
fan 
tomonidan 
aniqlangan 
tushunchalardan tarkib topadi. 
Demak, bilim – tushunchalar tizimidan iborat bo’lib, tushunchalarni 
shakllantirish muammosi yetakchi o’ringa chiqadi. 
Geografik tushunchalarni shakllantirish va rivojlantirish geografik ta’lim va 
tarbiyaning harakatlantiruvchi kuchi, o’quv materiali mazmunining asosiy birligi 
sanaladi.
Tushuncha
– narsa va hodisalarning umumiy belgilarini aks ettiruvchi fikr. 
Tushunchalar mohiyati jihatidan 
aniq
va 
mavhum
tushunchalarga ajratiladi.
Bir butun narsaga aloqador tushuncha 
aniq tushuncha
deyiladi. Masalan, 
Yevrosiyo, Afrika, Appalachi, musson, bosim va h.k.
Moddiy borliqdagi narsalarni ajratib olingan ba’zi xususiyat sifat va 
xolatlarga, shuningdek narsalar o’rtasidagi ichki munosabatlarga, qonuniyatlarga 
qaratilgan tushunchalar