O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Yüklə 11,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.5. Musiqa mashg‘ulotlarida integrallashgan mashg‘ulotlarni tashkil etish metodikasi ---Integrallashtirilgan ta‘lim-tarbiya jarayonida ta‘lim
|
NAZORAT SAVOLLARI 1.Musiqiy o‘yinlarni o‘tkazish metodikasi; 2.Bolalarda musiqiy-ta‘limiy o‘yinlarga bo‘lgan qiziqishni orttirish metodikasi; 3. 7 yoshli bolalarni kuylash ko‘nikmasi qanday talabga javob berishi lozim: 4.Kichik yoshdagi asosiy ish reja 5.O‘rta yoshdagi asosiy ish reja 6.Katta yoshdagi asosiy ish reja 7.Musiqiy-ritmik harakatlarni bajarish 8.Bolalar cholg‘ularida chalishga o‘rgatish 9.Qo‘shiqlarni sahnalashtirish 10. 6 yoshli bola bilishi lozim bo‘lgan bilimlar: 11.Maktabga tayyorlov yoshdagi asosiy ish reja 12.Musiqa tinglash: 13.Musiqiy-ritmik harakatlarni bajarish metodikasi 14.Bolalar ovozini shikastlanishdan asrab rivojlantirish; 15.Bolalar cholg‘ularida chalishga o‘rgatish; 1.5. Musiqa mashg‘ulotlarida integrallashgan mashg‘ulotlarni tashkil etish metodikasi ---Integrallashtirilgan ta‘lim-tarbiya jarayonida ta‘lim maqsadi va vazifasi. Shaxsga xos asosiy fazilatlar bolaning ilk yoshlaridan boshlab shakllanishini inobatga olgan holda hozirgi zamon maktabgacha ta‘lim muassasalari ta‘lim-tarbiya jarayoni ma‘nan boy va har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirishga yo‘naltirilgan ilg‘or pedagogik 40 texnologiyalarni izlab topish va amaliyotga tatbiq qilish borasida to‘xtovsiz takomillashib borayotganligi bilan xarakterlanadi. E‘tirof etilayotgan jihatlar pedagogning, ayniqsa bolalarda ijodiy qobiliyatlarni tarbiyalashda o‘ta muhim ahamiyat kasb etadigan musiqa rahbarining faoliyati samaradorligiga sezilarli ta‘sir ko‘rsatadi. Mamlakatimiz Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta‘kidlaganidek: «Ishning natijaviyligini ta‘minlash–bu har bir rahbar xodimning burchi va majburiyatidir». Bu so‘zlarni maktabgacha ta‘lim muassasalari barcha bosqich xodimlari faoliyatiga taalluqli ekanligini to‘la asos bilan aytish mumkin. Maktabgacha ta‘lim muasssalari ta‘lim-tarbiya jarayoni samaradorligini oshirishni ta‘minlashning muxim yo‘nalishlaridan biri globallashgan davr axborot oqimlarini faol o‘zlashtirish sharoitda xilma-xil san‘at turlari asosida bolalar ijodiy qobiliyatlarini o‘stirishda integrallashgan mashg‘ulotlarni o‘tkazish hisoblanadi. Amaliyot bolalarga berilayotgan ma‘lumotlar har doim ham sifatli qabul qilinmayotganligini ko‘rsatmoqda va o‘z-o‘zidan maktabgacha ta‘lim muassasalari ta‘lim-tarbiya jarayoniga nisbatan innovasion metod va yondashuvlarni ishlab chiqishni dolzarb muammo sifatida kun tartibiga qo‘ymoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «2017 — 2021 yillarda maktabgacha ta‘lim tizimini yanada takomillashtirishga qaratilgan chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi Qarori MTM o‘qituvchi va tarbiyachilarini mazkur muammoni bartaraf etish, maktabgacha ta‘lim sifatini ko‘tarishda yanada faol bo‘lishida huquqiy asos bo‘lib xizmat qilmoqda. Integralashgan musiqa mashg‘ulotlarida fanlararo aloqalardan maqsadli foydalanish bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda ulkan imkoniyatlar yaratadi. Yana shuni ta‘kidlash kerakki,dunyo ta‘lim-tarbiya amaliyotidaintegrallashgan mashg‘ulotlarda fanlararo aloqalardan maqsadli foydalanish juda keng yoyilgan. Tabiiy tarzda har bir pedagog o‘z xususiy metodikasini ishlab chiqish asnosida integrallashgan mashg‘ulotlarga kichik bo‘lsa ham qandaydir yangilik kiritishga harakat qiladi. Integrallashgan mashg‘ulotlarda bolalarning ijodiy qobiliyatlarini shakllantirish va o‘stirishda quyidagi vositalardan foydalananish tavsiya etiladi: Integrallashgan mashg‘ulotlar maktabgacha ta‘lim muassasalarida bola ijodiy qobiliyatlarini o‘stirishga qaratilgan zamonaviy ta‘lim- tarbiyaning o‘ta muhim va istiqbolli metodologik yo‘nalishlaridan biri sanaladi. Integrallashgan mashg‘ulotlarning bosh maqsadi rang-barang san‘at turlari vositasida bola ongi va shu urida dunyoning go‘zal va 41 betakror yaxlit obrazini shakllantirish bilan belgilanadi. Yuksak ijodiy natija beradigan integrallashgan musiqa mashg‘ulotlarini o‘tkazish ularni samarali qo‘llash uchun quyidagi vositalardan maqsadli foydalanishni tashkil qila bilish talab qilinadi. 42 43 Turli yosh guruhlarida tashkil qilinadigan integrallashgan mashg‘ulotlarda amalga oshiriladigan ijodiy faoliyat turlari bolalarning psixologik, yosh va fiziologik xususiyatlarini to‘la mos bo‘lishi inobatga 44 olinishi o‘ta muhim.Masalan, kichik yoshidagi bolalar bilan o‘tkazadigan integrallashgan mashg‘ulotlarimda quyidagi faoliyat turlaridan kompleks tarzda qo‘llashda: nutq o‘stirish - ertak, she‘r, qo‘shiq jismoniy tarbiya-musiqiy – ritmik harakatlar, mashqlar O‘rta yoshdagi MTM guruhlarida e‘tirof etilayotgan talablar musiqa ham teatrlashtirish hisobiga yanada boyitiladi: musiqa – ohang, ritm, uyg‘unlik -garmoniya, dinamika, intonasiya teatrlashtirish -dramalashtirishning ifodali vositalari: harakatlar, jestlar, imo-ishoralar, ovoz, intonasiya, holatlar; Katta yoshdagi MTM guruhlarida o‘tkazadigan integrallashgan mashg‘ulotlarimda e‘tirof etilayotgan talablar musiqa, tasviriy san‘at, nutq o‘stirish, jismoniy tarbiya hamda teatrlashtirish vositalaridan foydalaniladi. Integrallashgan mashg‘ulotlarni katta guruhlarda amalga oshirishda «Moychechak» metodini qo‘llashni tavsiya qilaman. Bu metodni men bolalarni o‘zbek milliy cholg‘ularida ixro etishda individual tarzda talqin qilaman. masalan, moychechak gulining har bir yaprog‘i bilan biror o‘zbek milliy cholg‘usini belgilayman. Yaproqlardan birini tanlagan bola belgilangan xalq cholg‘uning nomi, uning o‘ziga xos xususiyatlari haqida ma‘lumot berish bilan birga o‘sha cholg‘uda ijro mahoratini ham namoyish etishga, ya‘ni uni chalishga harakat qiladi. Tayyorlov guruhlarida sanab o‘tilgan faoliyatlarning barchasidan to‘laqonli foydalaniladi, masalan, «Flomasterlar» metodiga murojat qilamiz. MTMda bolalari musiqa eshitish asnosida qo‘llaridagi flomasterlari bilan doska yoki daftarlarida musiqa xarakteriga mos tuyg‘ularini ranglar vositasida ifodalashga harakat qiladilar. Bunda mayin va mahzun ohanglarni to‘lqinli chiziqlar, o‘ynoqi ritmlarni esa qisqa yoki uzun to‘g‘ri chiziqlar bilan chizishadi, shuningdek, jamoaviy tarzda musiqa xarakteriga mos ertak aytishlari, qo‘shiq kuylashlari hamda turli jismoniy mashqlarni bajarishlari mumkin bo‘ladi. «Flomasterlar» metodi bolalarning tassavur va obrazli tafakkurlarini rivojlantirishda katta samara beradi. Maktabgacha ta‘lim muassasasi barcha yosh guruhlaridagi integrasilashgan mashg‘ulotlar samarali hisoblanadi va yuqori natijalar beradi hamda bolalarning mahsuldor faoliyatini ta‘minlashga xizmat qiladi. Ular yordamida maktabgacha ta‘lim yoshidagi bolalar musiqiy- ijodiy qobiliyatlarini o‘stirish bilan bog‘liq quyidagi vazifalar ijobiy yoki samarali hal etiladi : 45 1. Musiqani tushunish-anglash, ritmni his qilish qobiliyatlarini rivojlantirish, atrofdagi hodisalar mohiyatini teran idrok etish, go‘zal tasavvurlarni tuyishlarini ta‘minlash orqali bolaning musiqaga bo‘lgan qiziqishini o‘stirish. 2. Emosional hozirjavoblik va harakatlar ifodaliligini o‘stirish. 3. Bolalarga mos ijodiy faoliyat turlarida ularning ijodiy faolligini rivojlantirish: ijro orqali obrazlar xarakterini yaratib bera olish; o‘zlashtirgan raqs harakatlarini ifodalay bilish, o‘zi mutaqil tarzda yangi harakatlar uyg‘unligini kashf etish, kichik hajmdagi qo‘shiq yoki naqoratlarni improvizasiya qilish. 4. Mustaqilligini shakllantirish, tashabbuskorlik, kundalik hayotlarida o‘zlashtirilgan ko‘nikmalarini amaliyotda qo‘llash, kuy ijro etish, raqsga tushish, hisoblash va ijodiy tafakkur yuritish. Integrallashgan jarayon shakllari pedagog, tarbiyalanuvchilar hamda ota-onalar o‘zaro yangi munosabatlari va vazifalarida aks etadigan yakuniy mahsulot bilan xarakterlanadi. MTMdagi bunday integrativ shakllar sifatida hamkorlikdagi ijodiy loyihalar, eksperimentlar, ekskursiyalar, syujetli-rolli o‘yinlarni sanab o‘tish joiz. Ularni amalga oshirish bir qator muammolarni hal qilish g‘oyasini ilgari suradi: uzluksiz ta‘lim tizimidaga barcha umumiy o‘rta ta‘lim maktab o‘qituvchilari ishtirok etishi mumkin bo‘lgan hamkorlikdagi innovasion ijodiy loyihalarni ishlab chiqish; metodik qo‘llanmalar va yo‘riqnomalar majmuasini ishlab chiqish; yetakchi mutaxassislarning o‘zaro tajriba almashishlarini tashkil qilish. Musiqa ta‘limida tashkil etilgan integrallashgan mashg‘ulotlar bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishning istiqbolli yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Ularni samarali tashkil qilish esa ko‘p jihatdan maktagacha ta‘lim jarayonida ishtirok etadigan pedagog, musiqa rahbarining bilimi, tajribasi, talanti, jonbozligi, tashabbuskorligi, qobiliyati va bolajonligiga bog‘liq. Yüklə 11,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|