O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti Ummtexnika fanlari va texnologialar kafedrasi

Uch simli nosimmetrik zanjirning aktiv quvvatini ikkita vattmetr usulida o‘lchash
Uch fazali nosimmetrik zanjirda har bir fazadagi tok, faza siljishi va aktiv quvvat turlicha bo‘ladi. Hatto faza va liniya kuchlanishlari ham har xil bo‘lishi mumkin. Bunday zanjirning quvvatini ikkita vattmetr usulida o‘lchash mumkin. Ikkita vattmetrni uch simli zanjirga ulash sxemasi keltirilgan. Sxemadan ko‘rinadiki, vattmetrlardagi kuchlanish chulg‘amlarining bosh uchlari tok chulg‘ami ulangan fazalarga, oxirgi uchlari esa bo‘sh qolgan fazaga ulanadi. Faqat shundagina uch fazali tok zanjirining quvvati ikkita vattmetr ko‘rsatishi P_W1 va P_W2 larning algebraic

yig‘indisiga teng bo‘ladi, ya’ni:

Bu ifodaning to‘g‘riligini quyidagicha isbotlash mumkin. Uch fazali iste’molchilarning oniy quvvati:
Agar iste’molchilar yulduz shaklida ulangan bo‘lsa, bunda
ifodani uch fazali sistema oniy quvvatining ifodasiga qo‘ysak, quyidagi ko‘rinishni oladi:

Shunday qilib, uch fazali uch simli sistemaning oniy quvvatini ikkita yig‘indi shakliga keltirish mumkin. Bu esa ikkita vattmetr yordamida uch fazali sistema quvvatini o‘lchash imkonini beradi. Oniy quvvatdan o‘rtacha, ya’ni aktiv quvvatga o‘tsak, uch fazali sistemaning quvvati quyidagicha bo‘ladi:

Demak, ikkita vattmetr ko‘rsatgan quvvatlarning algebraik yig‘indisi uch fazali zanjirning aktiv quvvatiga teng bo‘ladi:
Chunki, vattmetr W₁ ko‘rsatgan quvvat ga W₂ ko‘rsatgan quvvat esa ga teng bo‘ladi.
To‘rt simli zanjirning aktiv quvvatini uchta vattmetr usulida o‘lchash
Notekis nagruzkali to‘rt simli zanjirlardagi uch fazali quvvatni o‘lchash uchun uchta vattmetrdan foydalaniladi.

Vattmetrlarni zanjirga ulash sxemasi ko‘rsatilgan.
Bu sxemada har bir vattmetr ayrim fazaning aktiv quvvatini o‘lchaydi, ya’ni:
; .
Uch fazali zanjirning aktiv quvvati uchala vattmetr ko‘rsatgan quvvatlarning algebraik yig‘indisiga teng:
Amalda bir vaqtning o‘zida ikkita yoki uchta vattmetrlarning ko‘rsatishini kuzatish juda qiyin, shuning uchun sanoatimizda uch simli zanjir uchun ikki elemntli uch fazali vattmetrlar ishlab chiqariladi.Uch fazali vattmetr ikkita yoki uchta bir fazali o‘lchash mexanizmlaridan iborat bo‘lib, ularning umumiy momenti yagona qo‘zg‘aluvchan qismga ta’sir qiladi.