O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti samisi o‘quv uslubiy Kengashida muhokama etilgan

2-jadval

Infratuzilma elementlarining qiyosiy jadvali

Innovatsion tadbirkorlik uchun

Bevosita innovatsiyalash uchun

Joriy qiluvchi firmalar Muhandislik markazlari Injeniring firmalari Axborot xizmati ko‘rsatuvchi firmalar Konsalting firmalari Reklama faoliyati bo‘yicha firmalar Banklar va boshqa kredit tashkilotlari Innovatika ixtisoslashgan auditorlik firmalari Ilmiy-texnik shirkatlar Kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash markazlari Sertifikatsiya markazlari Lizing kompaniyalari Patent-litsenziyali tashkilotlar Biznes-inkubatorlar Texnologiyalar transferi markazlari Sug‘urta kompaniyalari

Sanoat universitetlari va xalq xo‘jaligining boshqa sektorlari Tadqiqotchilik majmualari Fanlar akademiyasi Kutubxonalar va ma’lumotlar to‘plamlari Sinov tariqasidagi ishlab chiqarishlar Tajriba laboratoriyalari va markazlari Axborot xizmati ko‘rsatuvchi firmalar Patent-litsenziyali tashkilotlar Ilmiy parklar Innovatsion markazlar Innovatsion-ishlab chiqarish komplekslari

Prezidentimizning Oliy Majlis palatalari, siyosiy partiyalar hamda O‘zbekiston Ekologik harakati vakillari bilan videoselektor yig‘ilishidagi ma’ruzasida parlamentda qabul qilinayotgan har bir qonun loyihasi saylovchilar, partiya elektorati, turli tabaqa va guruhlarning manfaatlari nuqtai nazaridan atroflicha muhokama qilinishi, fraksiyalar ushbu masalalarda prinsipial pozitsiyasini namoyon etishi zarurligi yuzasidan vazifalar belgilab berildi.
O‘zbekiston “Adolat” sotsial-demokratik partiyasining Oliy Majlis Qonunchilik palatasidagi fraksiyasi hamda Fan va texnologiyalar agentligi hamkorligida “Ilmiy va innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi qonun loyihasining muhokamasi ayni shu yondashuvga tayanilgan holda o‘tkazildi. Davra suhbati shaklida tashkil etilgan tadbirda innovatsion faoliyatni yanada jadallashtirish yo‘lidagi muammolar, ularning echimini aniqlash, milliy innovatsiya tizimining shakllanish jarayonini tahlil qilish, sohaning huquqiy asosini takomillashtirish xususida so‘z yuritildi.
Ta’kidlanganidek, mamlakatimiz iqtisodiyotini yanada taraqqiy ettirishda, yurtimizning rivojlangan davlatlar qatoridan o‘rin egallashida va jahon hamjamiyatidagi o‘rnini mustahkamlashda innovatsiyalar muhim ahamiyatga ega.
SHu sababdan so‘nggi yillarda mamlakatimizni demokratik yangilash hamda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishda fanning rolini kuchaytirishga, ilmiy-tadqiqot faoliyati samaradorligini oshirishga qaratilgan ishlar ko‘lami kengayib bormoqda.
Ilm-fan egalarini moddiy rag‘batlantirish bo‘yicha joriy etilgan mexanizmlar ular faoliyatining samaradorligiga xizmat qilmoqda. SHu bilan birga, davlatimiz qudratini yanada yuksaltirish, xalqimiz turmush farovonligini yaxshilashga xizmat qiluvchi innovatsion texnologiya va ishlanmalarni hayotga samarali tatbiq etish, ularning mualliflari va buyurtmachilari o‘rtasidagi munosabatlarni huquqiy tartibga soluvchi qonunchilikni takomillashtirishni davrning o‘zi taqozo qilmoqda. SHu bois bugungi kunda innovatsion faoliyatning me’yoriy-huquqiy bazasini mustahkamlash, innovatsiya va innovatsion infratuzilmalarning yagona vakolatli organini ta’sis etish, davlat byudjeti, korxona va tashkilotlarning moliyaviy qo‘yilmalari, homiylik va xayriya mablag‘lari hisobidan Innovatsiya jamg‘armasini tuzish, qolaversa, iqtisodiyot tarmoqlarida xususiy biznes ishtirokida uncha katta bo‘lmagan va qisqa muddatda o‘zini oqlaydigan innovatsion loyihalarni joriy etish masalalariga alohida e’tibor qaratilmoqda.
“Ilmiy va innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ishlab chiqish ham mazkur jarayon doirasida ko‘rilayotgan choralar qatoriga kiradi.
SHuni alohida ta’kidlash joizki, mazkur qonun loyihasi bir necha yillik izlanishlar natijasida partiya deputatlari, ekspertlari hamda Fan va texnologiyalar agentligi ko‘magida ishlab chiqildi. Bugungi kunning dolzarb vazifasidan kelib chiqqan holda ushbu qonun loyihasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi muhokamasiga kiritilishidan oldin, eng avvalo, partiya elektorati bo‘lgan ilmiy jamoatchilik, olimlar, ekspertlar va faollar ishtirokida keng muhokama qilinmoqda. Jumladan, qonun loyihasining konsepsiyasi bilan Fan va texnologiyalar agentligi tasarrufidagi tashkilotlar va bo‘linmalarda, barcha viloyatlardagi oliy ta’lim muassasalarida olimlar, xalq deputatlari mahalliy kengashlardagi partiya deputatlari va faollari obdon tanishtirilib, uni takomillashtirish bo‘yicha takliflar olinmoqda.
Davra suhbati davomida ham “Ilmiy va innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi qonun loyihasining asosiy mazmun-mohiyati haqida ma’lumot berildi. Qonun loyihasi sohaga oid atamalarni bir xil talqin qilishga imkon beradigan tushunchalar va me’yorlarni o‘z ichiga olgan bo‘lib, muhim jihatlaridan biri – unda innovatsion faoliyat sohasida davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari aks ettirilayotganidir.
SHuningdek, qonun loyihasida ilm-fan va innovatsiyalar sohasida davlat siyosatini amalga oshirish bo‘yicha organlar hamda ularning vakolatlari, ilmiy va innovatsion faoliyat sub’ektlari hamda ularning huquq va majburiyatlari aniq bayon etilmoqda.
Bundan tashqari, qonun loyihasining alohida bobi innovatsiyalar va innovatsion faoliyatning moliyalashtirilishi jarayoniga bag‘ishlangani hamda mamlakatimiz iqtisodiyotida yangi jarayon hisoblangan venchur jamg‘armalari haqidagi tushunchaning ochib berilayotgani e’tiborga molikdir. Albatta, mazkur qonun loyihasini tayyorlashda xorij tajribasi ham chuqur o‘rganilgan. Ayniqsa, AQSH, Fransiya, Qozog‘iston, Ukraina kabi mamlakatlardagi huquqiy amaliyot tahlil qilingan.
Qonun loyihasini ishlab chiqish bo‘yicha tuzilgan ishchi guruhi mutaxassislarining qayd etishicha, yangi qonunning qabul qilinishi innovatsiyalar va innovatsion faoliyat sohasida huquqiy maydonni shakllantirish imkonini beradi. Innovatsion faoliyatga doir munosabatlarni tartibga soluvchi me’yorlar innovatsion tadbirkorlik uchun zarur huquqiy muhitni vujudga keltiradi, uning barcha ishtirokchilari o‘rtasidagi o‘zaro samarali hamkorlikni huquqiy jihatdan ta’minlash sharoitini yaratadi. .
Tadbir davomida deputatlardan tashqari, amaliyotchilar, soha mutaxassislari, olimlar tomonidan loyihani yanada puxtalashtirish bo‘yicha fikrlar bildirilib, takliflar o‘rtaga tashlandi. Uning yakunida “Ilmiy va innovatsion faoliyat to‘g‘risida”gi qonun loyihasini jamoatchilik ishtirokida yanada kengroq muhokama qilib, maromiga etkazilgan holda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi muhokamasiga kiritish yuzasidan taklif-tavsiyalar ishlab chiqildi.
Ilmiy g‘oyalarni ishlab chiqish va uni keyinchalik materiallashtirishda yangi tashkiliy tuzilmalar-innovatsion markazlar
katta rol o‘ynaydilar. Bular o‘z ichiga universitetlar va ilmiy-ishlab
chiqarish firmalarini o‘z ichiga oluvchi yangilik kiritishlarning vujudga
kelgan texnologik faol kompaniyalaridir. Bu modelda innovatsion biznes
keng innovatsion infratuzilma ichidagi barqaror o‘zaro aloqalarni qo‘llab
quvvatlaydi, axborotlarni norasmiy almashish va yangiliklarni sotish
kanallarini shakllantirishning rivojlangan tarmog‘iga ega. Silikonli
vodiy bunday alyansning eng mashhur variant bo‘ladi.
Innovatsion markazlar tarkibida quyidagilarga ega:
- texnologik parklar (ilmiy, ishlab chiqarish, innovatsion, biznes-
park va h.k.)
- texnopolislar;
- fan va texnologiyalar mintaqalari;
- innovatsiyalar inkubatorlari.
Texnopark ierarxik tuzilmasini qurish asosida modulli tamoyil
yotadi. Uni qurishda foydalaniladigan birinchi element inkubatordir.
Texnopark har biri innovatsion xizmatlarning ixtisoslashtirilgan majmuasini taqdim etuvchi markazlarning yig‘indisidan iboratdir.
Texnopolis – bu texnoparklar, inkubatorlar yig‘indisi va shahar
hayotini ta’minlovchi turli tuman tuzilmalarning majmuasidir.
Fan va texnologiyalar mintaqasi o‘z ichiga texnopolislar, texnoparklar va
inkubatorlarni, hamda ilmiy va ishlab chiqarish faoliyatini qo‘llab-
quvvatlovchi shoxlanib ketgan infratuzilmani olishi mumkin.
Texnopolislar o‘zlari joylashgan mintaqalarni rivojlanishiga
shakllantiruvchi ta’sir ko‘rsatadilar va quyidagilarga yordam beradilar:

• innovatsion faollikni oshirish;

  
  

• innovatsion infratuzilmani shakllantirish;

  
  

• yangiliklarni tijoratlashuvini jadallashtirish;

  
  

• sanoatni tarkibiy qayta qurish;

  
  

• yangi ish joylarini tashkil qilish;

  
  

• innovatsion faoliyat mexanizmlarini takomillashtirish,

  
  

• innovatsion sohani instututsiallashtirish (qandaydir yangi ijtimoiy

  
  

• institutlarni ta’sis etish);

  
  

• sanoatni rivojlanishining ko‘p ilm talab qilishini kuchaytirish;

  
  

• iqtisodiyotning innovatsion qobiliyatini takomillashtirishga.

  
  

Texnoparkka davlat va mahalliy xokimiyatlar tomonidan rahbarlik

qilish uchta asosiy yo‘nalish: qonunchilik, moliyalashtirish va rivojlantirish dasturlari, to‘g‘ridan to‘g‘ri ishtirok etish bo‘yicha amalga
oshiriladi. Hukumat kichik va o‘rta biznesni qo‘llab quvvatlashning yirik
ko‘lamli dasturlarini ishlab chiqadi, yangi texnologiyalarni rivojlantirishni rag‘batlantiradi, fan va sanoatni kooperatsiyalashishning yordam ko‘rsatadi. davlat moliyaviy va qonunchilik yordamidan tashqari mijoz firmalar, hamda ko‘p ilm iste’mol qiladigan korxonalarga har xil kvotalar va subsidiyalarni taqdim etadi. Mahalliy hokimiyatlar innovatsion loyiha ustida ishlash va uning asosida kichik ko‘p ilm iste’mol qiladigan firmalarni tashkil qilishga mutaxassislarni jalb qilishga ko‘maklashuvchi sharoitlarni taqdim etadilar. Texnopark ta’sissilari va ular tomonidan echiladigan masalalarning bazaviy chizmasi 4 – rasmda ko‘rsatilgan.

4-rasm. Texnopark ta’sischilari va ular tomonidan echiladigan masalalarning bazaviy chizmasi.

Innovatsion markazlar, texnoparklar va texnopolislar misolida
innovatsion infratuzilmaning ahamiyat ayniqsa sezilarlidir, u fanni bozor muhitiga kirishi, ilmiy-texnik sohada tadbirkorlikni rivojlanishi va yangiliklarning iqtisodiy samaradorligini oshishiga yordam beradi.
Innovatsiyalarning tijorat muvaffaqiyatining ehtimoli maxsus
institutlar, tashkilotlarni shakllanishi va yagona innovatsion sohada
shakllangan innovatsion jarayonni ta’minlash tizimlari tufayli keskin
oshadi