O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

qora 
chiroq yoqib o’tirardilar. 
(“Toshkent“, E. Malikov. “O’qish kitobi“3-sinf. 63- bet))
Olsam o’ng qo’lga 
Tushdi 
oq
yo’lga. 
(“O’qish kitobi“.3-sinf. 43-bet) 
Rang bildiruvchi sifatlarning o’z va ko’chma ma`nolari taqqoslash usuli 
yordamida tushuntiriladi.

---

484 
Rang bildiruvchi sifatlar doirasida antonimik va omonimik hodisalar ham 
mavjud. O’quvchilar bu hodisalar doirasida sifatlar ifodalayotgan ma`no 
izohlanmasa, gap mazmunini noto’g’ri tushunishlariga olib keladi. Masalan: 
Bizda yashab, qolmay armoni, 
Uchib o’tar turna karvoni. 
Eru 
ko’kni
qoplab suroni 
Xush qol, kuz!
(Yu. SHomansur. “O’qish kitobi“. 3-sinf. 49-bet.)
– 
Ko’k
maysalar yer ko’ksini yorib chiqadi. 
SHe’riy parchada 
“ko’k“
osmon ma`nosini, 2-gapda 
“ko’k“
rang ma`nosini 
bildirgan ikkita so’z.. Bu sifatlar o’zaro omonim. 
Oqmi, qora
non bo’lsin, 
Mayli eski, qotganmi? 
Vaqti kelsa topilmas, 
Uning yerda yotgani. 
(T.Yo’ldosh. . “O’qish kitobi“. 3-sinf. 161-bet.) 
SHe’riy misrada “oq va qora“ rang bildiruvchi sifatlar o’zaro antonim.Bu sifatlar 
o’z ma`nosida antonim bo’lganidek, ko’chma ma`nolarida ham o’zaro antonim bo’la 
oladi. Masalan: 
Qora
niyatli kimsalar maqsadlariga yeta olmaydilar. 
Darsliklarda otlarning ko’chma ma`noda qo’llanib, rang ma`nosini bildirgan 
holatlari ham uchraydi. Bunday so’zlar ustida ishlash ularning ma`nosini to’g’ri 
tushunishlarini taominlaydi. 
Ko’ylagingga juda ko’p, 
Zar
tugmalar taqilgan. (E.Vohidov. “O’qish kitobi“. 3-sinf. 90-bet.) 
“Zar“
- “oltin“ narsa nomi; “oltin yoki kumush bilan qoplangan ipak“, “bezak va 
o’rov uchun ishlatiladigan yupqa metal varag’i“ ma`nosini bildiradi. SHe’rdagi 
“zar“ so’zi “sariq va oq rang“ ma`nosini bildiryapti. 
“Ona yurtini omon bo’lsa, 
Rangi-ro’ying