O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “iqtisodiyot”kafedrasi

O’zbekistondagi ikkita monopol hisoblangan monopol tashkilot.
Oʻzbekiston havo yoʻllari
Oʻzbekiston havo yoʻllari (inglizcha: ) O‘zbekiston Respublikasining 1992-yilda asos solingan davlat aviakompaniyasidir.
Tarixi
«Oʻzbekiston havo yoʻllari» — xalq xoʻjaligi va aholini aviatsiya xizmati (yuk, yoʻlovchi tashuvlari, maxsus aviaishlar) bilan taʼminlovchi Oʻzbekiston Respublikasi milliy aviakompaniyasidir. Aviakompaniya 1992 yil 28-yanvarda Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov Farmoniga binoan tashkil etilgan. Ana shu vaqtdan boshlab samolyot parkini zamonaviylashtirish, yangi aerovokzallar qurish, havodagi harakatni boshqarish tizimini tubdan oʻzgartirish, aerodromlarni yangi zamonaviy texnika bilan taʼminlash, yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlovchi baza hamda menejment tizimini takomillashtirishga yoʻnaltirilgan respublika Fuqaro aviatsiyasini rivojlantirish davlat dasturi amalga kirdi. Oʻtkazilgan islohotlar Oʻzbekiston aviatsiya transportining xalqaro, iqtisodiy, diplomatik va madaniy aloqalarini rivojlantirishda yetakchi sohalardan biriga aylanishiga omil yaratdi.
Oʻzbekiston temir yoʻllari
AJ "O’zbekiston temir yo’llari" Aksiyadorlik Jamiyati - O’zbekistondagi eng yirik kompaniyalardan biri hisoblanadi. AJ "O’zbekiston temir yo’llari" Aksiyadorlik Jamiyati 1994 yil 7-noyabrda Oʻzbekiston Respublikasi xududida joylashgan sobiq Oʻrta Osiyo temir yo’llari negizida tashkil etilgan. Jamiyatning asosiy yo`llarining umumiy uzinligi bugungi kunda 3645 kilometrga yaqinni tashkil etadi. Jamiyatda 54,7 mingdan ziyod kishi ishlaydi. Jamiyatning yillik yuk aylanmasi barcha turdagi transport yuk aylanmasining 90% ga yaqinini tashkil etadi.
Jamiyat faoliyati
Jamiyat faoliyatining asosiy yo`nalishlari qo`yidagilar:

• 
  temir yo’l bo`ylab yuklarni ekspeditsiyalash va etkazib berish;
  
• 
  temir yo’l vagonlarini ta`mirlash va texnik xizmat ko`rsatish;
  
• 
  yo’lovchilarni, turistlarni tashish;
  
• 
  lokomotiv va vagon parkini yangilash, xizmat ko'rsatish.
  

Jamiyat uchun ustuvor yo'nalish:

• 
  optik tolali tarmoqlarni qo'llash bilan aloqa kanallarini mustahkamlash;
  
• 
  yangi elektrovoz va vagonlar sotib olish, shuningdek borini modernizatsiyalash;
  
• 
  yangi temir yo’llar qurish;
  
• 
  temir yo’llarni elektrifikatsiyalash;
  

temir yo’llarni kapital ta`mirlash loyihalarini amalga oshirish, jamiyat zavodlarida yo'lning yuqori qurilmasi elementlarini, ehtiyot qismlarni va boshq. ishlab chiqarishni tashkil etish“O’zbekiston temir yo’llari” AJ O’zbekiston respublikasi hududida joylashgan sobiq O’rta Osiyo temir yo’llari bazasida 1994 yil 7 noyabrda tashkil topgan. Umumiy temir yo’l uzunligi 3645 kmni tashkil etadi. Jamiyatda 54.7 mingdan ortiq xodimlar faoliyat ko’rsatadi. Yillik yukni ayirboshlash barcha turdagi transportlarning yuk ayirboshlashi qo’shilmasining 90% tashkil etadi.
Hozirgi kunda jamiyat tuzilamasi tubdan isloh qilinmoqda. Alohida e’tibor muayyan sohalarni hususiylashtirishga qaratilmoqda.Jamiyatning asosiy faoliyat yo’nalishlari quyidagilardir: tarqatish va temir yo’l orqali yuklarni yetkazib berish;temir yo’l vagonlarini sozlash va texnik xizmat ko’rsatish;yo’lovchi, sayyohlik tashishlar;xizmat ko’rsatish, lokomotiv va vagon parkini yangilash.Jamiyat uchun ustuvor yo’nalish quyidagi sarmoya loyihalarini amalga oshirish hisoblanadi:optik tolali liniyalar yordamida aloqa kanallarini mustahkamlash;yangi harakatlanuvchi tarkib sotib olish (elektrovoz va vagonlar) hamda mavjudlarini modernizatsiya qilish;yangi temir yo’l liniyalarini qurish;temir yo’llarni elektrlashtirish;yo’llarni kapital ta’mirlash loyihalarini amalga oshirish, jamiyat zavodlarida yo’lning ustki qurilmasi elementlarini ishlab chiqarishni tashkil qilish va h.zJamiyatda sarmoyaviy qo’llab quvvatlashni talab qiladigan bir necha loyihalar mavjud bo’lib, ular amalga oshirilgan taqdirda sarmoyachiga katta foyda olib kelishni va’da qiladi.

“O’zbekiston temir yo’llari” AJ 1993 yildan beri Temir yo’l Hamkorlik Tashkiloti a’zosidir. Jamiyat Xalqaro Temir yo'llari Ittifoqi va Osiyo va Tinch okeani hududidagi BMTning Iqtisodiy komissiyasi bilan uzviy aloqaga ega.

“O’zbekiston temir yo’llari” AJ TRASEKA(Evropa-Kavkaz-Osiyo transport koridori) loyihasining Evropa Ittifoqi Komissiyasi TASIS dasturi bilan hamkorlikda ish olib bormoqda.

4.