O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

3.2. Ota-onalar va bolaning o„zini anglash diagnostikasi natijalari. 
Tadqiqot natijalarida onaning farzandi bilan identifikatsiyalashuvi bolaning 
o„zini anglashida yetakchi o„rin tutadi, degan xulosani asoslashimizga sabab 
bo„luvchi asoslar yetarli, ya‟ni ona doimiy ravishda farzandining tuyg„u va 
kechinmalarini his etishiga, uning jins jihatidan o„zini anglashida ham belgilovchi 
o„ringa ega ekanligini aytib o„tish joiz. Chunki onaning bola bilan 
identifikatsiyalashuvi umumiy holatdagi identifikatsiyalashuvda (r=0,438, p<0.05), 
umumiy jinsiy rol bilan identifikatsiyalashuvda (r=0,467, p<0.05), onaning jinsiy 
rol bo„yicha identifikatsiyalashuvida (r=0,708, p<0.01), bolaning jins-rol bo„yicha 
identifikatsiyalashuvida (r=0,846, p<0.01); shuningdek, onaning jins-rol bo„yicha 
identifikatsiyalashuvi bilan bolaning jins-rol bo„yicha identifikatsiyalashuvini 
kuzatishimizga (r=0,538, p<0.05) to„g„ri keldi. 
Bundan ko„rinadiki, ona ta‟siri farzandning tarbiyasi, ijtimoiylashuvi va 
o„zini anglashida yetakchi omillardan biri sifatida gavdalanadi. Shuni ham 
e‟tirof etish mumkinki, tajribada qatnashgan onalarning 60 foizi o„zlarini 
farzandlari bilan identifikatsiya qilinishini yuqori baholagan bo„lsalar, otalar bu 
jihatdan ham onalardan biroz past ko„rsatkichlarni – 40 foizni ko„rsatdi. 
O„zlarini past identifikatsiyada baholagan otalarga nisbatan shunday toifali 
onalar atigi 10 foizni, ya‟ni bir kishini tashkil etdi. Endi jinsiy rollar nuqtai 
nazaridan bir-birlarini identifikatsiya qilishda onalar bilan farzandlarning 
baholari o„rtasida keskin farq yo„q: farzandlarning 43 foizi va onalarning 33 
foizi bu mavqeda bir-birlarini yuqori baholagan bo„lsalar, past baholovchilar 
teppa-teng chiqdi (3 nafardan). Ko„p holatlarda onaning bahosi bilan 
farzandning bahosi bir-biriga yaqin, masalan, past baholaganlar past yoki 
o„rtacha, yuqorilar yuqori va hokazo. Demak, umuman olganda, onalarning 
farzandlar bilan identifikatsiyasi otalarnikiga nisbatan tahlil qilinganda ancha 
yaqin va o„xshashdir. 
Shunday qilib, maktabgacha bo„lgan yoshda yosh bo„yicha aynan bir xillik 
jarayoni umuman olganda yakunlanish bosqichiga yaqinlashgan, ya‟ni o„z yoshiga 

---

75 
oid tasavvurlarning shakllanganlik darajasi o„rtachadan baland; ijtimoiy jihatdan 
o„zining jamiyatdagi o„rnini anglash endi shakllanayotgan, ya‟ni yaqin o„rab 
turgan ijtimoiy muhit to„g„risidagi tushuncha va tasavvurlarining shakllanganlik 
darajasi o„rtachadan past; bolaning o„z jinsi bilan bog„liq rollar to„g„risidagi 
tasavvurlarining shakllanganlik darajasi pastdan yuqorigacha bir xilda 
taqsimlanadi. Nominativ tasavvurlar, ya‟ni o„z ismi, uning ma‟nosi atrofidagi 
tasavvurlar ham mavjud bo„lib, ular shu yosh uchun yuqori darajada shakllangan; 
qadriyatlar identifikatsiyasi esa endi rivojlanish bosqichida ekanligi ma‟lum bo„ldi. 
Ushbu fikrlarning identifikatsion tasavvurlar nuqtai nazaridan olingan va biz 
tomonimizdan umumlashtirilgan ma‟lumotlar quyidagi 8-jadvalda keltirilgan.