O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

4-Rasm .Tafakkurning psixik jarayon sifatidagi umumiy xususiyatlari.
Tafakkur moddiy olam qonuniyatlari, tabiat va ijtimoiy-tarixiy hayotdagi 
sababiy-oqibat aloqalari, insonlar psixikasi qonuniyatlarini tushunish imkonini 
beradi. Aqliy faoliyat natijalarini qo‗llash sohasi bo‗lgan amaliyot tafakkur 
Tafakkur 
Kechish xususiyatlari 
protekaniя 
Tafakkur shakllari 
мышлениya 
Voқelikni
umumlashtirgan 
tarzda 
aks ettirish va bavosita 
bilish. 
Aniқ vazifani bajarish. 
Nutқ bilan aloqa 
Tushuncha 
Mulohaza 
Xulosa 
Analiz 
Sintez 
Qiyoslashtirish 
Abstraksiyalash 
Umumlashtirish 
Aniqlashtiriш 
Фикр юритиш

---

245 
faoliyatining manbai bo‗lib xizmat qiladi. 
Tafakkur psixik faoliyat sifatida miyaning vazifasi hisoblanadi. Oddiy psixik 
jarayonlar, masalan, sezgilar uchun asos vazifasini o‗taydigan yuqoriroq 
darajadagi miya jarayonlari tafakkurning fiziologik asosini tashkil etadi. Lekin 
hozirda tafakkur jarayonini ta‘minlovchi barcha fiziologik tuzilmalarning o‗zaro 
ta‘sir etish tartibi va ahamiyati haqida aniq fikr mavjud emas. Tafakkur faoliyatida 
miya peshona qismlari alohida ahamiyatga ega ekanligi shubhasizdir. Bundan 
tashqari, bosh miya po‗stlog‗ining tafakkurni gnostik (bilish) vazifasi bilan 
ta‘minlovchi doirasi, shuningdek, tafakkur jarayonini ta‘minlovchi miya nutq 
markazlari ham katta ahamiyatga ega.
Tafakkur – bu o‗z tuzilishi va turlariga ega bo‗lgan o‗ziga xos faoliyat. 
Tafakkurning turlarga bo‗linishi shakli, xususiyati, ochib berilganlik, yangililik va 
voqelikka moslik darajasiga ko‗ra amalga oshiriladi.
5- Rasm. Tafakkur turlari. 
Tafakkur, odatda, nazariy va amaliy tafakkurlarga bo‗linadi. Nazariy 
tafakkurda tushunchali va obrazli tafakkur, amaliy tafakkurda esa –ko‗rgazmali-
obrazli va ko‗rgazmali-harakatli tafakkur ajratiladi.