anglangan yoki umuman
anglanmagan bo‗lishi mumkin. Shaxs
yo‗nalganligida asosiy o‗rinni anglangan motivlar egallaydi.[1]
Shaxs yo‗nalganligi doimo ijtimoiy belgilangan bo‗ladi va tarbiya jarayonida
shakllanadi. Yo‗nalganlik – bu shaxsning xususiyatlariga aylangan va havas, istak,
intilish, qiziqish, moyillik, ideal, dunyoqarash, e‘tiqodkabi shakllarda namoyon
bo‗ladigan mayllar. Bu shakllarning asosida
faoliyat motivlari yotadi.
Havas – bu sub‘ektning ajratilmagan, anglanmagan yoki etarlicha
anglanmagan ehtiyojlarini ifodalovchi ruhiy holat.
Istak faoliyat motivisifatida
ehtiyojning etarlicha aniq anglanganligi bilan ifodalanadi. Bunda uning ob‘ektigina
emas, balki uni qondirish yo‗llari ham anglanadi.
Intilish istak tuzilishiga irodaviy
tarkibiy qism qo‗shilganida yuzaga keladi.
Qiziqish – bu shaxsning yo‗nalganligini
faoliyat maqsadlarini anglash bilan ta‘minlovchi bilish ehtiyoji ifodalanishining
maxsus shakli. Sub‘ektiv tarzda qiziqish ob‘ektni chuqurroq o‗rganish, u haqda
ko‗proq ma‘lumotga ega bo‗lish, uni tushunish istagida bilish jarayoniga ega
bo‗ladigan ijobiy emotsional tonda namoyon bo‗ladi. Odatda, shaxs
yo‗nalganligini ifodalovchi qiziqishning qondirilishi uning so‗nishiga sabab
bo‗lmasdan, uni ichdan o‗zgartiradi, boyitadi va chuqurlashtiradi, bilish
faoliyatining yuqori darajasi talablariga javob beruvchi yangi qiziqishlarni
uyg‗otadi.
E’tiqodlar – bu shaxsni o‗z qarashlari,tamoyillari, dunyoqarashiga
muvofiq ravishda harakat qilishga undovchi motivlar tizimi. E‘tiqodlarshaklidagi
ehtiyojlar mazmuni – bu tabiat va jamiyatni o‗rab turgan olam haqidagi bilimlar,
ularni muayyan tarzda anglash. Bu bilimlar tartibli va ichdan tashkil topgan
qarashlar (falsafiy, etika, estetika, tabiiy-ilmiy) tizimini hosil etganida, ular
insonning
