3.5. Bakteriyalarning hujayraviy strukturalari va zahira moddalari 3.5.1. Hujayra devori
Yorug` maydonli mikroskopda bakteriyalarning hujayra devorini ko`rish uchun hujayralar maxsus usulda bo`yaladi.
1. Buning uchun yog`sizlantirilgan buyum oynasida tadqiqotdagi bakteriyalardan surtma tayyorlanib, issiqlik ta’sirida havoda quritiladi va 5 minut davomida 5% li fosforomolibden kislotasi eritmasi bilan fiksirlanadi. So`ng preparat suv bilan yuviladi va 15 sekund davomida kristallovioletning 0,02% li eritmasi bilan bo`yaladi. So`ng preparat yana suvda yuviladi, quritiladi va immersiya moyi bilan mikroskopda ko`riladi. Bunda hujayra devori qora va sitoplazma och binafsha rangda ko`rinadi.
2. Hujayra devorini Gutshteyn usuli bilan ham bo`yash mumkin. Buning uchun surtma 15 minut davomida Karnua suyuqligida saqlanadi, 25 minut davomida 10% tannin eritmasida tutiladi, suv bilan yuviladi va 30-60 sekund davomida 0,02% li kristallviolet eritmasi bilan yoki suvli fuksin eritmasi bilan bo`yaladi. Preparat yuvilib, quritilgach, immersiya moyi yordamida ko`riladi.
3.5.2. Kislotaga chidamlilikni aniqlash Kislotaga chidamlilik xususiyati ba'zi mikobakteriya va nokardiyalarga xos. Bunday bakteriyalar kislota bilan ishlov berilganda, ular bo’yoqni saqlab qoladi. Bu jarayon bakteriyalarning hujayra devorining kimyoviy tarkibi bilan bog`liq. Kislotaga chidamlilik Sil-Nilsen usulida aniqlanadi. Yog`sizlantirilgan buyum oynasida ikkita surtma tayyorlanadi: tadqiqotdagi bakteriyalar va kislotaga chidamli mikobakteriyalar. Surtma issiqlik ta’sirida havoda quritilgach, alangada fiksirlanadi. So`ng surtmalar ustiga filtr qog`ozi qo`yilib, unga Sil karbol fuksini qo`yiladi va 2-3 marta bug`i chiqquncha preparat qizdiriladi (buyum oynasini alangadan ancha baland tutib). Chetdan nazorat qilish jarayonida, bug` paydo bo`lgach preparat chetga suriladi. Preparat sovigandan so`ng filtr qog`ozi olinadi, bo`yoq to`kiladi va surtma suv bilan yuviladi. So`ng preparat 5% li sulfat kislotasi eritmasi bilan rangsizlantiriladi. Buning uchun buyum oynasi 2-3 marta kislotali stakanga botiriladi. Preparat suv bilan yaxshilab yuvilib, 3-5 minut davomida Loffler moviy metilen bo`yog`i bilan qo`shimcha bo`yaladi. Bo`yoq to`kilgach, preparat yuvib, quritiladi va immersiya bilan ko`riladi. Ish to`g`ri bajarilgan bo`lsa, kislotaga chidamli bo`lgan hujayralar qizil, chidamli bo`lmaganlari ko`k rangda bo`ladi.
