O’zbekiston Respublikasi xalq ta’lim vazirligi

Elektrostatik maydon energiyasi. Elektrostatik maydon energiya zichligi.

1.Kondensatorni zaryadlanishi.

2.Induksiya oqimi.
3.Yassi konmdensator sig’imi ifodasi.
4.Maydon energiya zichligi.
Elekrtostatik maydonning energiyasini tushinish uchun yassi kondensator zaryadlanishini ko’ramiz. Yassi kondensatorning +q va –q zaryadni qoplamalarini bir-biridan d masofaga uzoqlashtirish uchun o’zaro tortish elektr kuchlarini engib, A ish bajarishga to’g’ri keladi.

Agar shu holda qatlamlar qo’yib yuborilsa, elektr maydon kondensator qoplamalarini bir-biriga yaqin keltirib, o’sha A ishni bajaradi. Bajariladigan ishga sarf qilinadigan energiya hisobiga qoplamalar orasidagi elektr maydon energiyasi W hosil bo’lgan, shuning uchun W=A qatlamiga

bir hil, keskin qarama-qarshi zaryadlar bilan elektrlangan ikki qatlam oralig’idagi elektr maydon energiyasi zaryadlarni ajratish uchun bajarilgan ishga teng bo’ladi. Umuman, kuchlanganligi bo’lgan elektr maydonga q zaryad keltirilsa,unga maydon kuch bilan ta’sir etadi, kuchlanganlik esa ; Ikkinchi tamondan q=δS hisobga olinsa, Zaryadlangan A-plastinka bu kuch bilan zaryadlangan. B-plastinkaga ta’sir etadi va aksincha.

Rasmdan ko’rinadiki, plastinkalar orasidagi induksiya oqimi N=q va elektr induksiya D=δ bo’lganidan, kuch uchun quyidagi ifodani yozamiz:

Plastinkalardan birini ikkinchisiga nisbatan d-masofaga vakuumda ko’chirilgan ish:
ekanligini hisobga olsak va D=δ ga asosan bo’ladi.Bu ish miqdori kondensator plastinkalari orasidagi elektr maydonning to’la energiyasini ifodalaydi.
Ko’rinib turibdiki, kondensator qatlamlari orasidagi elektr maydonning energiyasi shu maydonning V=S^. d hajmiga proportsional bo’ladi. U holda ga teng bo’lganligi uchun bo’ladi.
Yassi kondensator uchun edi. Shunga ko’ra kondensator energiyasi;
bo’ladi. ( ni hisobga olsak). W= (a)
Demak, maydonning hajm birligidagi energiya miqdori bilan o’lchanadigan kattalik energiya zichligi deyiladi. ; elektr maydonning energiya zichligi bo’ladi. (b)
U holda (a) va (b) formulalarda energiya va energiya zichligi muhit uchun ifodalasak quyidagicha bo’ladi.