O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti pedagogika psixologiya fakul’teti
Yüklə 438,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
.
Shunga borliq ravishda aqli zaif bolalarning psixik rivojlanishini har tomonlama o’rganishning nazariy va amaliy ahamiyati tobora oshib bormoqda. Aqli zaif bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash jarayonida ularning maktab dasturini o’zlashtirishga nutqiy jihatdan tayyorgarliklari muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki nutq inson faoliyatini boshqarish vositasidir. U xotira va idrok jarayonlarini boshqaradi, predmetlarni tanish va farqlashni osonlashtiradi. Nutq hissiy kechinmalarning shakllanishida ham katta o’rin tutadi. Aqli zaif bolalarning borlangan nutqining xususiyatlarini eksperimental o’rganish n a t i j a s i d a q u yi d a g i l a r a n i q l a n d i : 34 - maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarning borlangan bayonlari tor, parcha tarzida bo’lib, hikoyalarida mantiqiy ketma-ketlik, alohida qismlar bilan bogliqlik yo’qligi namoyon bo’ldi. Borlangan matnlar ko’pincha bir butunlikni h o s i l q i l m a y d i g a n a l o h i d a q i s m l a r d a n i b o r a t bo’lib, qisqa bayon etish bilan xarakterlandi. Prezidentimiz I.A.Karimovning tashabbusi bilan 2005 yilni mamlakatimizda "Sihat salomatlik yili" deb e’lon qilinishi mustaqil davlatimizning ertangi kuni, uning muvaffaqiyatli ravishda olg’a siljishi ko’p jihatdan o’sib kelayotgan avlodning sog’lom bo’lishiga, onalik va bolalikning qay darajada muhofaza qilinishiga bog’liqligini anglatadi. Davlat va jamiyatning shaxsni har tomonlama rivojlantirishga bo’lgan ehtiyoji maxsus ta’lim oldiga bir-qator muhim va o’ta dolzarb vazifalarni hal qilish majburiyatini qo’ymoqda. Aynan mana shunday korreksion vazifalardan biri yordamchi maktab o’quvchilarini sog’lom turmush tarziga tayyorlashdir. Buni esa yordamchi maktabda o’quvchilarigi gigiyenik va ekalogik ta’lim-tarbiya berish orqaligina amalga oshirish mumkin bo’ladi. Abu Abdullox Rudakiy, Abul Qosim Firdavsiy, Umar Xayyom, Kaykovus, Abu Ali ibn Sino, Sa’diy, Alisher Navoiy, Ahmad Donish va boshqa buyuk allomalar pokizalik, tan va ruh pokligiga juda erta e’tibor berish lozimligi va bu tushuncha dastlab oilada shakllantirilishi kerakligini ta’kidlanadi . Qomusiy olimlarimizning asarlarida gigiyenik va ekologik tarbiyaga oid fikr va mulohazalari ibratli hikoyalar, she’rlar tarzida ham bayon etiladi. Insonning hayot sharoiti va tabiiy muhitning muhofazasi masalasi bilan ko’p vaqtlardan beri gigiyena fani shug’ullanadi. 35 Gigiyena fanining hal etish va aniqlash vazifasi - bu insonning faoliyati va ta’siri natijasida atmosferada ro’y berayotgan gigiyenik o’zgarishlarning, ya’ni biosferada zaharli elementlarning migrasiyasi va ularning inson organizmiga ta’siri, biosferada konserogen kimyoviy mutogen moddalarning tarqalishi organizmlarning nomaqbul zararli moddalarga qarshi ko’rashishidan iboratdir. Turar joy gigiyenasi, ovqatlanish gigiyenasi, bolalar va o’smirlar gigiyenasi – bularning hammasi ekologiya va tabiat muhofazasi bilan uzviy bog’langandir. Inson salomatligi, uning hayot kechirishi, keksayguniga qadar ish qobiliyatini saqlab qolishi ko’p asrlardan buyon tadqiqotchilarning diqqat markazida bo’lib kelmoqda. |