O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi respublika ta’lim markazi uzviylashtirilgan Davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturlari

O‘zbekiston Respublikasi umumiy o‘rta ta’lim
maktablarining o‘quv rejasi

T\r	Yoquv fanlari	Sinflar											Hafta- lik umumiy soat	Jami yil- lik soat lar
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
	Davlat ixtiyoridagi soatlar	20	22	24	24	30	32	33	34	35	33	33	320	10860
1.	Ona tili va adabiyot	8	8	10	10	9	7	5	5	5	4	4	75	2542
2.	zbek tili/rus tili		2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	20	680
3.	Xorijiy til					3	3	3	3	3	2	2	19	646
4.	Tarix					2	2	3	3	3	3	3	19	646
5.	Davlat va huquq asoslari								1	1	1	1	4	136
6.	Inson va jamiyat											1	1	34
7.	Iqtisodiy bilim asoslari								1	1	1	1	4	136
8.	Matematika	5	5	5	5	5	5	5	5	5	4	4	53	1797
9.	Informatika								1	2	2	2	7	238
10.	Fizika, astronomiya						2	2	2	2	4	4	16	544
11.	Kimyo							2	2	2	2	2	10	340
12.	Biologiya					1	2	2	2	2	1	2	12	408
13.	Tabiiyot va geografiya	1	1	1	1	1	2	2	2	2	2		15	509
14.	Odobnoma	1	1	1	1								4	135
15.	Vatan tuyg‘usi					1	1						2	68
16.	Milliy istiqlol g‘oyasi va ma’naviyat asoslari							1	1	1			3	102
17.	Musiqa madaniyati	1	1	1	1	1	1	1					7	237
18.	Tasviriy san’at	1	1	1	1	1	1	1					7	237
19.	Chizmachilik								1	1			2	68
20.	Mehnat	1	1	1	1	2	2	2	1	1	1	1	14	475
21.	Jismoniy tarbiya	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	22	746
22.	Chaqiriqqacha yoshlarni tayyorlash										2	2	4	136
	Maktab ixtiyoridagi soatlar	2	2	2	2	2	2	2	2	2	6	6	30	1018
	Umumiy soatlar	22	24	26	26	32	34	35	36	37	39	39	350	11878
	Amaliy mehnat mashg‘uloti (kun hisobida)					6	6	10	16		20

Ona tili fanidan
Davlat ta’lim standarti
(1–4 sinflar)

1. 
   Boshlang‘ich ta’limda ona tili fanining maqsad va vazifalari
   

Ona tili ta’limi bolalarning tafakkur qilish faoliyatlarini kengaytirish, erkin fikrlay olish, o‘zgalar fikrini anglash, o‘z fikrlarini og‘zaki va yozma ravishda ravon bayon qila olish, jamiyat a’zolari bilan erkin muloqotda bo‘la olish ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishga xizmat qiladi. Bu o‘rinda ona tili ta’limiga o‘quv fani emas, balki, butun ta’lim tizimini uyushtiruvchi ta’lim jarayoni sifatida qaraladi.
Ona tili ta’limi standarti ko‘rsatkichlari bolani fikrlay olish, ifodalangan fikrni anglash va o‘z fikrini savodli, mantiqiy izchillikda bayon eta olishga o‘rgatish nuqtai nazaridan belgilanadi.
Boshlang‘ich ta’lim bosqichida o‘quvchilarning ona tili ta’limi bo‘yicha tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan talablar quyidagi uch parametrli standart mezon orqali aks ettiriladi: o‘qish texnikasi, o‘zgalar fikrini va matn mazmunini anglash hamda fikrni yozma shaklda bayon etish malakasi.
Fikrni yozma shaklda bayon etish malakasi murakkab jarayon bo‘lib, ona tili ta’limining maqsadi shu parametrda mujassamlashadi va o‘quvchi tomonidan yaratilgan matnda aks etadi. Bu parametr bo‘yicha ta’lim sifatining natijasini baholashda o‘qituvchi tomonidan quyidagi ko‘nikmalarning darajasi aniqlanadi:
- fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;
- mavzuning murakkablik darajasi (sodda, murakkab, aniq va h.k.);
- tavsifning mavzuga muvofiq va mukammal bo‘lishi;
- tavsifda tilning ifoda vositalaridan foydalana bilishi;
- imloviy (yozma) savodxon bo‘lishi.

II. Ta’lim mazmunini belgilovchi ko‘rsatkichlar
Boshlang‘ich ta’limda ona tili ta’limi mazmunining negizi quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
nutq va gap, nutq tovushlari, ona tilining fonetik tizimi: tovushlar va harflar, unli tovushlar va harflar, undosh tovushlar va harflar, jarangli va jarangsiz undoshlar, alifbo, bosh va kichik harflar, tutuq belgisi (fonetik tahlil);
bo‘g‘in va bo‘g‘in tuzilishi, so‘zlarni bo‘g‘inlab ko‘chirish;
so‘z va so‘z ma’nolari (lug‘aviy tahlil - bir ma’noli so‘zlar, qarama-qarshi ma’noli so‘zlar, ko‘p ma’noli so‘zlar);
so‘z tarkibi: o‘zak va qo‘shimcha (turlovchi va yasovchi), o‘zaklarda tovush o‘zgarishi, o‘zak va qo‘shimchalar imlosi;
so‘z nomlarini mazmuniga ko‘ra guruhlash: predmetlar nomini bildiruvchi so‘zlar, predmetlarning harakatini, belgisini, sanog‘ini bildiruvchi so‘zlar, predmetga ishorani ifodalovchi so‘zlar (shaxsga nisbatan–kishilik olmoshi);
gap, gapning fikr bildirish maqsadiga ko‘ra turlari (darak, so‘roq, buyruq va his-hayajonni bildiruvchi gaplar), gapda tinish belgilarining ishlatilishi (nuqta, so‘roq, undov va h.k.), yozma nutqda ishlatiladigan muhim (ayrim) belgilar : vergul, qavs, ikki nuqta, ko‘p nuqta;
gapning tuzilishi: gapning asosiy mazmunini bildiruvchi bo‘laklar (ega va kesim), gapning asosiy mazmunini to‘ldiruvchi bo‘laklar (ikkinchi darajali bo‘laklar – ularning turi va nomlaridan mustasno);

• 
  gapda so‘zlarning o‘zaro bog‘lanishi, so‘z birikmasi, gapning uyushiq bo‘laklari, ularning o‘zaro bog‘lanishi (ohang, bog‘lovchi so‘z yordamida);
  

gap va matn, matnning tuzilishi: mavzu, voqea tafsiloti, asosiy fikr bayoni, xulosa chiqarish, reja tuzish, sarlavha, xat boshi, dialog, monolog gaplar, bayon, kichik insho;
xabarnoma, xat, maqola, tabriknoma, taklifnoma, e’lon, ro‘yxat tuzish.