O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw wa`zirligi a`jiniyaz atindag`i no`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti «Pedagogika» fakul`teti

Xarakterdin` fiziologiyaliq negizleri. I.P. Pavlovtin` ta`liymatina muwapiq, admnin` u`yrenshikli
minez-qulqi- bul adamnin` do`gerek-a`tiraptag`i sotsialliq ortaliqtin` qayta-qayta ta`kirarlana beretug`in 
ta`sirlerine beretug`in, qatti bekkemlenip qalg`an juwaplarinin` sistemasi boladi.
Xarakterdin` fiziologiyaliq negizleri-nerv sistemasi tipinin` belgilerinin` ha`m jeke turmis 
ta`jriybesinin`, ta`rbiyanin` na`tiyjesinde qa`liplesken waqitsha baylanislardin` quramali turaqli sistemalarinin`
qosindisi boladi.


Xarakterdegi tipik ha`m jeke na`rse. Joqarinda aytilg`anlardan xarakter miyras etip alinbaytug`in
ha`m ol jeke adamnin` ta`biyiy, sonday-aq turaqli ha`m o`zgermeytug`in qa`siyeti bolmaytug`ini aniq. Xarakter 
do`gereke-a`tiraptag`i ortaliqtin`, adamnin` turmis ta`jriybesinin`, onin` ta`rbiyalaniwinin` ta`siri astinda
qa`liplesedi ha`m rawajlanadi. Usi ta`sirler, birinshiden, ja`miyetlik-tariyxiy (ha`rbir adam belgili bir 
ja`miyetlik-tariyxiy du`zim, belgili bir sotsialliq ortaliq sha`rayatlarinda jasaydi ha`m olardin` ta`siri astinda jeke
adam retinde qa`liplesedi) ha`m ekinshiden dara o`zine ta`n (ha`r bir ayirim adamnin` turmis xizmet 
sha`rayatlari, onin` o`mir joli o`zine ta`n ja`ne ta`kirarlanbaytug`in boladi) ta`sirler boladi. Sonliqtan da ha`rbir
adamnin` xarakteri onin` ja`miyetlik awhali menen de, jeke, dara turmisi menen de belgilenedi.Turmistin` ha`m 
xizmettin` barisinda ha`rbir adamda xarakterdin` jeke belgileri de qa`liplesip ja`ne rawajlanip baradi.
Xarakterdin` belgileri. Adamnin` haqiyqatliqqa qatnas jasawdi ju`zege keletug`in adam minez-
qulqinin` jeke u`yrenishikli formalarin xarakterdin` belgileri dep tu`sinedi. Xarakterdin` belgilerin tiykarg`i eki 
toparg`a bo`liw qabil etilgen.

Birinshi topardi xarakterdin` jeke adamnin` bag`darlaniwshilig`in bildiretug`in belgileri, yag`niy
haqiyqatliqqa jasalatug`in qatnaslar sistemasi (ja`miyetke, kollektivtin` ag`zalari retinde basqa adamlarg`a qatnas 
jasaw, o`zine-o`zi, o`zinin` jeke kelbetine qatnas jasaw) quraydi.

---

---

49
Usig`an muwapiq tu`rde xarakterdin` belgilerinin` ekinshi toparin- erklilik belgilerin ayirip shig`aradi. 

Adamda xarakterdin` erklilik belgilerinin` rawajlaniwina qaray ku`shli ha`m ha`lsiz xarakter tuwrali so`z etiledi.

Bosan`liq uliwma alg`anda ha`tte unamli bag`darlaniwshiliq bolg`an jag`dayda da xarakterge unamsiz baha 
beredi. Ja`miyetlikte, kollektivte, basqa adamlarg`a qatnas jasawdi bildiretug`in xarakterdin` belgileri.