A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sol çiynimdən bir az aşağı
- Xoşbəxtlik və Bədbəxtlik
|
DAĞINIQ VƏRƏQLƏR
Salonda işıq yanır. Böyük, ağ yaraşıqlı qəndillər nə çıl- çıraqlıdır!… Salon doludur. Adamlar necə də bəzəkli, necə də gözəldirlər!. Adamlar söhbət edirlər. Sözlər nə mənalı, cümlələr necə dolğun, ifadələr, gözəl, hisslər yüksəkdir!… Salon böyükdür. Onun havası təmiz, xoşdur… Salonda kişilər var. Onlar sağlam, ağıllı, yaraşıqlı, qeyrətli, qoçaq, təmizdirlər… Salonda arvadlar var. Onlar həzin, qəşəng, şairanə, zərif, incə, məlahətli, mehribandırlar… Salonda bir nəfər qadın da var. O bütün qadınların hamısından gözəl, şairanə, ağıllı, şəfqətli, pak, nəcib, həssasdır. O, mənim sevgilimdir… Salonda mən də varam. Gözələm. Ağıllıyam. Adiləm. Bacarıqlıyam. Qoçağam. Güclüyəm. Darıxmıram. Kədərlənmirəm. Qüssələnmirəm. İstedadlıyam. Dünyaya insanlara yeni söz deməkçün gəlmişəm. Demişəm. Deyirəm. Deyəcəm. Bütün dünya mənə pərəstiş edəcəkdir. Keçmişim ləkəsiz, indim xoş, gələcəyim parlaq. Dünyanın ən gözəl qadınını, qadınların ən yaraşıqlısını sevirəm. O da məni… Musiqi qurtardı. Salonda işıq yanır. Hisli, yöndəmsiz qəndillər tutqundurlar. Salon doludur. Adamlar zövqsüz geyinmiş, çirkin, keçəl, cılız…
Sözlər mənasız, cümlələr boş, ifadələr çeynənmiş, hisslər iyrənc…
Salon böyükdür. Havası ağır, bürkü. Salonda kişilər var. Onlar zəif, axmaq, idbar, qeyrətsiz, 130 qorxaq, çirkab içində… Salonda arvadlar var. Arvadlar – kobud, yaraşıqsız, qaba, çirkli, səliqəsiz, itməcaz… Salonda bir nəfər qadın da var. O, gözəldir, şairanədir, ağıllıdır, pakdır, nəcibdir, məlahətlidir, həssasdır. Amma o mənim heç nəyim deyil. Salonda mən də varam. Çolaq, çopur, ağılsız, zalım, aciz, qorxaq. Darıxıram, kədərliyəm, qüssəliyəm. İstedadsızam. Heç kimə heç nə demək istəmirəm. Desəm nə olsun? Təzə bir şey deyə bilməyəcəm. Köhnələri təkrar eləyən onsuz da çoxdur. Keçmişim qara, indim boş, gələcəyim sönük. Heç nə gözləmirəm. Heç nə məni gözləmir. Heç kəsi sevmirəm. Heç kəs də məni sevmir.
Nadanlar, avamlar, cahillər, köhnəpərəstlər, anlamazlar, paxıllar, xainlər sağlığında onu daşqalaq edib öldürdülər. Amma o öləndən sonra həmin bu daşlardan heykəl yapdılar.
Şəhərimizi gəzən nabələd adam hər vitrində, hər kitab mağazasında, hər plakatda eyni bir müəllifin adını görüb soruşdu: –Bu ad nə məşhurdur. Görünür bu sizin ən böyük yazıçınızdır. Ona cavab verdilər: –Yox, böyük yazıçımız başqasıdır. Onun heç yerdə kitabı qalmamışdır. Hamısını alıb qurtarmışlar.
Televizorda qadınların işıqlı həyata çıxması uğrunda mübarizə aparanlar haqqında veriliş verirlərdi. Ekranda mübariz qadınlardan birinin şəklini göstərəndə bu qadının 131 uşaqları analarının yanına qaçdılar: –Ana səni göstərirlər. Onlar ekranda göstərilənləri analarına danışırdılar. Çünki anası heç bir şey görmürdü. Sürgündə onun gözləri kor olmuşdu.
Deyirlər onda dan ulduzunun kədəri varmış. Səhəri insanlara o xəbər verirmiş, amma özünə bir dəfə də olsun səhəri görmək nəsib olmayıbmış. Deyirlər onda günəşin kədəri varmış. Hamını isidirmiş, amma özü yalqızmış. Çünki hamı onun istisindən əriməyə qorxaraq yaxın durmurmuş.
–Ürəyin daşdır sənin. –Hə. Çaxmaq daşı. *** Mən öləndə həkim deyəcək: –Ürəyi dayandı. Bu yeganə insanın ürəyim haqqında dediyi yeganə doğru söz olacaqdır.
Küçədə bir oğlan çoxdan bəri itirdiyi, sevdiyi qıza rast gəlib bu vüsaldan karıxdı, özünü itirdi. Onun dili–dodağı əsdi. İllərdən bəri hazırladığı sözlərdən birini də yadına sala bilmirdi. Hədsiz bir sevinc, hüdudsuz bir nəvazişlə yalnız bir bunu deyə bildi: –Aman allah! Mən kimi görürəm. Oğlan kor idi. 132 Təcrübə
–Qoyun gedim ora. Qoyun gedim ora. –Yox. –Axı niyə? Axı niyə? –Mən ordan gəlirəm. Ora gedib gələndən sonra həyatda sənin heç bir istəyin qalmayacaqdır.
Küçədə gedən tramvay birdən dayandı. Zınqırovların zəhlətökən səsi kəsildi. Adamların danışıqlarından xış-xış xışıldayan küçə buz kimi dondu, hərəkətsizləşdi, susdu. Adamların basa-bası kənara çəkildi. Pəncərələrin işığı söndü. Divardakı şəkillər dumanlandı. Sifətlər yekrəngləşib seçilməz boz bir kütləyə çevrildilər. Danışıqlar qurtardı. Boşboğaz natiqin səsi eşidilməz oldu. Hər şey susdu, dayandı, qurtardı, kəsdi. Adamların içində səni görmüşdüm .
Mən dünyanın ən bəxbəxt adamıydım. Mən dünyanın ən xoşbəxt adamı oldum. Çünki bir gün qapım açıldı. Yarım gəldi. Səsim titrəyə- titrəyə: –Bu gün getmə – dedim. –Yaxşı – dedi. Bir gün qaldı. Beş gün qaldı. On gün qaldı. Bir il qaldı. On il qaldı. Yüz il qaldı. Min ildir ki, mənimlədir. Dünən getdi. Mən dünyanın ən xoşbəxt adamı oldum. Mən dünyanın ən bədbəxt adamıyam. 133 Taxta biti
Qayalar yumruq kimi dənizə uzanıb. Ay dənizə bir işıq xətti çəkib. Haradasa xor həzin bir nəğmə oxuyur. Mahnı uzaqlardan pərdə-pərdə dənizə yayılır. Ağ yelkənli qayıqlar dəniz üzərində çiçəyə bənzəyirdilər. Qayıqların birində mənəm, bir də odur. Yarımdır. O gülləri yarpaq-yarpaq qırıb dənizə tökür. Şer oxuyur. Məhəbbətdən danışır. Məni sevdiyindən danışır. Mən də ona eşqimdən söhbət açıram. O xoşbəxtdir. Mən də xoşbəxtəm. O deyir ki, bu anlar həyatının ən xoş anlarıdır. Mən də deyirəm ki, bu anlar həyatımın ən gözəl dəqiqələridir. Kefim yaman kökdür. Xoşbəxtəm. Bircə qıçım yaman qaşınır. Qaşıyıram, qaşıyıram, qanayanacan qaşıyıram. Sakit olmur ki, olmur. Yenə cırmaqlaya-cırmaqlaya qaşıyıram və ağrıdan oyanıram. Taxta biti! Ay görüm səni andıra qalasan taxta biti! Görüm səni ağ günə çıxmayasan taxta biti! Görüm səni lənətə gələsən taxta biti! Ay taxta biti! Ay taxta biti!
Atəş dayanandan sonra biz, bir dəstə jurnalist döyüş meydanını gəzdik. Böyük çöl meyitlə dolu idi. Diqqətimizi bəzi meyitlərdən eşidilən yeknəsək tıqqıltı səsi cəlb etdi. Məlum oldu ki, meyitlərin bəzilərinin üstündə saatları işləyir. Görünür bu adamlar ölümlərindən əvvəl saatlarını qurublarmış. Özləri bir neçə müddət qabaq ölmüşlər. Saatları isə laqeyd bir dəqiqliklə hələ işləyirlər. Qurum vaxtları qurtaranacan işləyəcəklər. Sonra dayanacaqlar.
134 Ay
Dəniz. Gecə. Bir də ay. O mənə etiraf – eşq edirdi. Mən dənizi bir cərgə şumlamış ay işığına tamaşa edirdim. Çox illər sonra yenə o dəniz dururdu. Gecə də dururdu. Amma o artıq məni sevmirdi, mən aysız bir gecədə sahildə durub dənizə baxırdım və mənə elə gəlirdi ki, dənizin zülməti ayı udub həzm eləmişdir.
Şopenin balladası
Kişi taxtın üstündə uzanıb papiros çəkirdi. Qadın yumşaq kürsüdə oturub Stendalı oxuyurdu. Radio Şopenin balladasını verirdi. Bayırda yağış yağırdı. Kişi dedi: –Dünyada bundan gözəl nə ola bilər? Qadın dedi: –Nədən?
Kişi dedi: –Səndən. – O Şopenin musiqisini nəzərdə tuturdu – Sənin saçlarından. Qadın güldü və Stendalın kitabını qapadı. Kişi: –Bura gəl – dedi. Kişi qadını öpürdü, saçlarını oxşayırdı və ona elə gəlirdi ki, o Şopenin musiqisini oxşayır.
O ölürdü. Arvadı dedi ki, onun xəstəliyi ağır deyil. Lakin o bilirdi ki, öləcək. "Ölüm allah əmridir, ayrılıq olmayaydıU. İnsan çox-çox qədim vaxtlarda – allah mövcud olan bir zaman deyilmiş bu misraları ürəyində təkrar edir və onlara gülür. Ölümlə barışan ayrılığa etiraz edən bu misralarda kəsgin bir 135 təzad vardı. Bu təzad misraları mənasızlaşdırırdı. "Ayrılıq olmayaydı" Məgər ayrılıqların ən böyüyü ölüm deyildimi. Vüsalsız hicran ölüm deyildimi? Ölüm ayrılığı olmasaydı, bütün başqa ayrılıqlar əbədiyyətin adi, keçəri-gedəri bir epizodu olmazmıdı? "Ölüm allah əmridir" Allah çoxdandıki yox idi. Deməli onun əmri də gerçək ola bilməzdi. Amma ölüm gerçək idi. O labüd, əbədi, qaçılmaz bir qüvvə idi. O allahdan daha qədim idi. O, allah mövcud olan çox qədim zamanlarda onun əmri adlanırdı, lakin o allahdan güclü idi. O allahın özünə belə son qoymaq iqtidarında olan yenilməz bir qüdrət idi. O, insanlar ürəklərində və beyinlərində allahı basdırdıqdan sonra belə yaşayırdı. O, öldürməkçün yaşayırdı. O, hər gün, hər saat, hər dəqiqə hər saniyə öz işini görməkdə idi. Onun müxtəlif yerlərdəki müxtəlif əməllərindən biri də bu gün ölən insan idi. İnsan ölürdü və bunu da yaxşıca bilirdi. Axırıncı gün o arvadını çağırdı və xahiş elədi ki, arvadı ona "Leyli Məcnundan" bir qəzəl oxusun. Arvad oxumağa başladı: Öylə sərməstəm ki, idrak etməzəm dünya nədir. O dedi: –Yetər. – O bu qəzəli əzbər bilirdi və o bəxtiyar idi ki, heç kim bu barədə Füzulidən gözəl deyə bilməmişdir.
Sonra arvadı ona "İvan İliçin ölümünü" oxudu. O təəccübləndi. Nə cür olub ki, Tolstoy əvvəlcə ölüb, sonra isə öz ölümünü təsvir edə bilmişdir.
Şəhərin kənarında böyük beş mərtəbə bir bina vardı. Bina yanmışdı. İndi o boş idi. Yalnız divarları qalmışdı. Hə, bir də divarların birində dəstəyi qaldırılmış telefon-avtomat qalmışdı. Bu binada kölgələr yaşayırdı.
136 Mən gündə işə bu evin yanından gedib gəlirdim. Mənim şəhərdə böyük bir otağım vardı. Mən bu otaqda təpə-tənha yaşayırdım və gecələr məni qara basırdı. Gecə mənə elə gəlirdi ki, otaqda məndən başqa da kimsə var. Mənə elə gəlirdi ki, bu naməlum adam mənim başımın üstündə dayanıb və hər an kirimişcə, sakitcə mənim başımdan vurub cəhənnəmə vasil eləməyə hazırdır. Mən bilirdim ki, bu ancaq vahiməli yuxudur, oyanmaq istəyirdim və oyana bilmirdim. Mənə elə gəlirdi ki, otağım tabutdur və mən çox qorxurdum ki, bir dəfə yuxulu- yuxulu öləm. Bir də mən yaman qorxurdum ki, bir gecə mənə zəng olsun. O boş yanmış evdə yaşayan kölgələr mənə zəng eləsinlər. Bu dəfə gecə saat 4-də telefon zəngi eşitdim. Mən dəstəyi götürməyə qorxurdum. İşığı yandırdım və səhərəcən daha yatmadım. Səhər bir dostum mənə dedi ki, gecə hardasa qonaqlıqda imiş və mənə zəng eləyirmiş. Mən sakit oldum, lakin axşam yadıma düşdü ki, dostum mənə nə isə bir söz də dedi. Məncə o demişdi ki, mənə yanmış 5 mərtəbədəki telefondan zəng eləyirmiş. Mən dostuma zəng elədim və bu barədə soruşdum. Təəccübləndi və dedi ki, yox, mən elə söz deməmişəm. Mən sənə qonaq olduğum evdən zəng eləmişdim, amma dünən yox, iki ay bundan qabaq. İndi niyə yadına düşüb?
Gecə mən öldüm. Kölgələr məni nəhəng boş 5 mərtəbəli yanmış evə apardılar və orada öldürdülər. Qəribə də o idi ki, telefon avtomatın dəstəyi yoxdu, yoxdu.
Uşaqlıq
Uşaqlığım yadımdadır. Biz dəniz sahilində yaşayırdıq. Dəniz böyük, təmiz və hamar idi. Sahil sonsuz, hamar və adamsız idi. Uzaqda üfiq xətti görünürdü, göydə isə bir dənə də olsun bulud yox idi. Hər gün, günorta vaxtı üfüqün o tayından təyyarələr uçub gəlirdilər. Onlar nizamla, bir sırada və çox-çox 137 hündürlərdə uçurdular. Dənizin üstündə onlar bir qədər fırlanır, sonra dənizə adam buraxırdılar. Böyük və ağappaq paraşütlər açılırdı və dəniz ağ çiçəklərlə dolurdu. Onda hələ anam sağ idi. Və mənimçün də hər şey irəlidə idi. Bütün həyatım. Qeyri-müəyyən xəyallar və dumanlı istəklərlə dolu olan bir həyat.
Mənə elə gəlirdi ki, onu unutmuşam. Lakin bir kərə küçədə gözəl, natanış, özgə bir qadın gördüm. Qadın çox xoşuma gəldi və mən anladım ki, heç bir zaman o biri qadını, birincini unuda bilməyəcəm. Haman o qadını ki, saçları Monenin şəklindəki ot tayası kimim ətirli idi.
O qadınlardan birinə belə dedi: –Qadınlara ciddi münasibət bəsləyən adam ciddi adam deyildir. Qadın incimədi və çıxıb getmədi. Başqa bir qadına o belə dedi: –Qadınları ciddi qəbul eləyən kişi yumor hissindən mərhumdur. Qadın gülümsündü. Çox sonralar o başa düşdü ki, qadınlar ona ciddi yanaşmırdılar, ona görə ki, o özü qadınlara çox ciddi yanaşırdı.
Uzaqda üfüq xətti görünürdü. Göy tər-təmiz və göm-göy idi. Göydə tək-tük ağ-ağ buludlar vardı və onlar çiçəyə bənzəyirdi. Dəniz də göm-göy idi. Göm-göy idi və sakit idi. Sahildə qumlar sap-sarı idi və çox hamar idi, torpaq isə mixəyi rəngdə idi. 138 O sahildə dayanmışdı. Onun paltarı göm-göy idi və mənə elə gəlirdi ki, o dənizin bir parçasıdır, sahilə düşmüşdür. Sonra o soyundu və çimməyə getdi. Onun əynində sap- sarı çimmək paltarı vardı və bədəni gündə mis kimi yanmışdı, tünd mixəyi rəngdə idi və mənə elə gəlirdi ki, o sahilin bir parçasıdır, dənizə düşmüşdür. Mən onu sevirdim və buludları ona bağışlamaq istəyirdim. Amma o mənimçün üfiq kimi idi. Görünən. Uzaq. Çatılmaz. 1958-60-cı illər 139 UŞAQLAR ÜÇÜN İKİ HEKAYƏ 140 ƏLİFBA
Mən balaca idim. Hələ məktəbə getmirdim. Nə yaza, nə də oxuya bilirdim. Heç öz adımı da oxuya bilmirdim. Çünki hərifləri tanımırdım. Ancaq payızda məktəbə gedəcəyəm. Əmim mənə bir neçə qəşəng kitab gətirdi. Dedi ki, birinci sinfə gedəndə bu kitabları oxuyacaqsan. Hələlik şəkillərinə bax. Mən bilmirdim hansı kitabdan başlayım. Bu vaxt bir səs eşitdim. –Məndən başla, məndən başla. Təəccübləndim. Görəsən bu kimdir? –Mənəm danışan, kitabam. Mən Əlifba kitabıyam. Məni vərəqlə, hər səhifəmdə sənə təzə-təzə sözlər deyəcəyəm. Mən ən böyük kitabam. Əgər uşaqlar səhifələrimdəki 32 hərfin hamısını öyrənsə bütün adları, bütün sözləri, bütün kitabları oxuya bilərlər. Mənim hər hərfimdən, bilirsən neçə söz başlayır. Məsələn, A hərfi ilə başlanan sözləri saymaqla qurtarmaz. İnanmırsan, özündən soruş. –A… – deyə hərfi sözə başladı. – Əlbəttə, mən Əlifbanın birinci hərfiyəm. Ona görə neçə-neçə gözəl sözlər məndən başlayır! Ata, ana, adamlar. Azərbaycan. Mənim çoxlu dostum var. Azərlər, Adillər, Ariflər, Akiflər, Afətlər, Altaylar, Aslanlar. Hər il payızda mən onlara çoxlu alma, armud, alça alıram. –Bağışla, bağışla deyə kimsə A-nın sözünü kəsdi. – Bəli, Bağışla. Mən də B hərfiyəm. Bəli – B. Doğrudur. Əlifbada A hərfi birincidir. Ancaq elə Birinci sözü də mənimlə başlayır. Bi-rin-ci. Bəli… Elə, Bəli sözü də B-nən başlanır. Belədir. Buna görə də mən heç vaxt "yox" demirəm, həmişə "bəli" deyirəm. Bəli, mən A-nın Bacısıyam. A dedi ki, ata sözü onunla başlanır. Mənimlə isə atanın atası, yəni Baba sözü başlanır. Bəli, baba. Bizim doğma şəhərimizin adı Bakıdır.
141 Bakı da mənimlə başlanır. Mənim dostlarım bir Balacalardır, bir də Böyüklər: Bədir, Bəkir, Bəşir, Bikə, Bilqeyis… A dostlarına alma, armud, alça alır. Mən isə onlara bütün Bağları bağışlayıram. Bəli, biz A hərfi ilə Bacıyıq. A. B. Kiminsə səsi eşidildi: –Bəs heç məni yad etmirsiniz? V…A.B və V. yəni mən. Mən V-yəm. V-ni unutmayın. Vətən sözü mənimlə başlanır. B- nin Bəxti var. Mənim də Vaxtım… Mən hamı üçün Vacibəm, Vəfalıyam, Varlıyam. Bütün Vahidlər, Validələr, Vaqiflər, Vəcihələr mənim vəfalı dostlarımdır. –Qoymaram, qoymaram məni unudasınız. Mən Q-yam. Qorxuram, qeydimə qalmayasınız. Qoyun, mən də deyim. Mən də sizin Qardaşınızam. Qələmim də var, Qılıncım da. –Dostlar! Dostlar! Mən də D hərfiyəm. Dostluq sözü mənimlə başlanır. Deyirəm Dost olaq. Deyirəm Dalaşmayaq. Deyirəm Danışmaq üçün sözü S hərfinə verək. Axı Sentyabra az qalıb. Dərslər başlayacaq. Daha nə deyim? Hə onu deyim ki, Dərslər məndən başlanır. Dərslər sözünü deyirəm. Dostluq olsa, dərslərinizi yaxşı oxuyarsınız. Dəftərlərinizi səliqəli saxlayın. –Onda həmişə beş alarsınız – deyə B D-nın sözünü kəsdi. D dedi: –Sözü S Hərfinə verək. Bugün-sabah sentyabrın biridir. Söz sənindir, ay S. S dedi: –Salam. Salam Sevimli uşaqlar. Sentyabrın birində Səhər Saat səkkizdə məktəblər Sizi Səbirsizliklə gözləyəcəklər. Mən Əlifba kitabı ilə belə tanış oldum. Əziz uşaqlar, bu kitabı vərəqləsəniz, o sizə də çoxlu maraqlı nağıllar, hekayələr danışar, şer oxuyar.
142
SAYLARIN SƏRGÜZƏŞTİ
Günlərin bir günündə Bir İkiyə dedi: –Ay İki, gəl dur yanımda olaq On İki. İki cavab verdi: –Yox, ay Bir, sən gəl dur mənim yanımda olaq İyirmi Bir, İyirmi Bir On İkidən çoxdur. Bir dedi: –Yox, mən gərək səndən qabaq duram, çünki mən səndən əvvələm. İki dedi: –Yox, mən gərək səndən qabaq duram, çünki mən səndən böyüyəm. Bir dedi... İki dedi... Sözləri çəp düşdü... Axırda dedilər kedək Üçün yanına, o bizdən böyükdür, davamızı o kəssin. Üç çoxbilmiş idi, çox haqq-hesabdan çıxmışdı. Aşiq olanda, Vurulanda On İki də olurdu, lap İyirmi Bir də. Bildi ki, bu sövda baş tutan deyil. Amma Üçün könlündən ayrı şey keçirdi. O, çoxdan altı olmaq istəyirdi. İndi Biri və İkini görəndə fikirləşdi ki, əlimə əcəb fürsət düşüb. Bir ilə İki ikisi bir olsa onlarla bacarmaram, gücümüz tən gələr. Gərək ayrı-ayrılıqda ikisini də aldadıb özümə qatam. Üç əvvəl İkini xəlvətə çəkdi, aldadıb özünə qatdı, sonra da Biri. Oldu Altı. Dörd Beşə dedi: –Gördün? Üç əvvəllər bizə aşağıdan yuxarı baxırdı. İndi Altı olub qudurub. Bizə yuxarıdan aşağı baxır. Beş Dördə dedi:
143 –Eybi yoxdur. Gəl biz də birləşək onun qabağına Doqquz qoyaq. Dördlə Beş birləşib oldular Doqquz. Altı bunu eşidəndə coşub çıxdı özündən, dombalaq aşıb o da oldu... Doqquz. Əvvəlki Doqquz bunu eşidib xəbər göndərdi ki, sən əsil Doqquz deyilsən, Yalançı Doqquzsan, Altıdan dönməsən. Çox o yan bu yan eləsən bir dənə çəkərəm kəllə mayallaq olub yenə dönərsən Altıya. Altıdan dönmə Doqquz da əvvəlki Doqquza xəbər göndərdi ki, çox danışma, bir dənə vurram üç bölünərsən. Daha bundan sonra bir-birinə sataşmadılar. Günlərin bir günündə əvvəlki Doqquz fikirləşdi; nə vaxta qədər tək qalacağam. Gərək özümə bir yoldaş tapıb olam cüt. Belə qərara gələndən sonra Doqquz Yeddiyə elçi getdi. O biri Doqquz da fikirləşdi ki, mən də təkəm, gərək özümə bir çüt tapam. O da getdi Səkkizə elçi. Əvvəlki Doqquz bunu eşidib təzədən fikrə getdi. Yaxşı mən Yeddiylə qoşa duranda olacağam Doxsan Yeddi. O biri Doqquz Səkkizlə qoşalaşanda olacaq Doxsan Səkkiz. Axı, nə səbəbə o məndən artıq olsun? Belə fikirləşən kimi bu Doqquz Yeddini atdı, getdi o da yapışdı Səkkizdən. Bir Doqquz Səkkizin bu başından tutub bu tərəfə çəkdi, o biri Doqquz Səkkizin o başından tutub o biri tərəfə çəkdi. Səkkizin incə beli qırıldı, bir yumru qaldı bu Doqquzla, bir yumru qaldı o Doqquzla. Əvvəlki Doqquz çox fikirləşdi ki, bu yumrunu neyləsin? Axır tapdı. Başladı yumrunu üfürməyə. Üfürdü, üfürdü, yumru şişdi, şişdi oldu Sıfır. Doqquz qoydu bu Sıfırı yanına. Bunu görüb o biri Doqquz da başladı öz yumrusunu üfürməyə. Şişirtdi elədi Sıfır, qoydu yanına. Ancaq qaranlıqda sağı, solu çaşdırdı. Sıfrı sağ tərəfdən qoymaqdansa, sol tərəfdən toydu. Odur ki, o Doqquz oldu 90, çıxdı göyün
144 doqquz qatına, bu doqquz oldu 09, düşdü yerin doqquz qatına. Yerin doqquz qatındakı 09 göyün doqquz qatındakı 90-a qışqırdı ki, məni burda qoyma, çək yanına. Axı, vaxtilə sən də doqquz olmusan, mən də. Amma Doxsan Sıfır Doqquza istehza ilə baxıb cavab verdi: Düzdü, vaxtilə mən də Doqquz olmuşam, sən də. Amma indi sənin kimi "Doqquzu" mənim yanımda görsələr mənə dəli deyərlər, Doxsan Doqquz deyərlər. Sıfır Doqquz dinmədi. Nə desin? Dünyada qəribə işlər olurdu. Bu iki rəqəmdən başqa say qalmamışdı, odur ki, məktəblərdə hesab dərsi keçilmirdi. Hesab müəllimlərinə doxsan manat təqaüd təyin edib evə göndərmişdilər. Bazarda hər şeyin qiyməti 90 manat olmuşdu: istəyirsən doxsan xalça al, istəyirsən doxsan kibrit. Havalar bəzi yerlərdə isti keçirdi, doxsan dərəcə, bəzi yerlərdə soyuq – doxsan dərəcə. Futbol oyunları doxsan dəqiqə çəkirdi və hamısı eyni hesabla qurtarırdı: 0:9. Yazıçılar nə qədər əlləşirdilər doxsan səhifədən uzun kitab yaza bilmirdilər. Hamı telefonu götürəndə yalnız məlumat bürosuna zəng eləyirdi: sıfır doqquz. Məlumat bürosundan cavab verirdilər: –Doxsan dəfə demişik, hansı nömrəni istəyirsiniz istəyin, ya doxsan – sıfır doqquzdur, ya da sıfır doqquz – doxsan. Təyyarələr, maşınlar, gəmilər, qatarlar hamısı doxsan dəqiqədə doxsan kilometr sürətlə gedirdi. Rəyləri yalnız doxsan dərəcə dəyişmək olurdu. Hamının boyu doxsan santimetr, çəkisi doxsan kiloqram olmuşdu. Hamının doxsan yaşı vardı. İclaslar səhər saat 9.0-da başlayır, axşam saat 9.0-da qurtarırdı.
145 Hamı axşam saat 9.0-da yatır,səhər saat 9.0-da dururdu. Mən də yəqin ki, bu nağılı o vaxt yazmış olsaydım belə başlardım: günlərin doxsan günündə… Doxsan gün belə keçdi, axır adamlar darıxdı: –Əşi, belə iş olar, – dedilər, – öz barmaqlarımızı saya bilmirik. Gəldilər Doxsanın yanına. –Yaxşı, ay Doxsan müəllim, – Dedilər, – orda yalqız qalmısan, darıxmırsan? Demə Doxsan elə bu sözə bənd imiş: –Əşi, darıxırsan da sözdür. Qalmışam yalqız bu kəllə- çarxda. Bu Sıfırın da elə adı var, bilmirəm niyə bunu özümə calayıb Doxsan oldum. Gül kimi Doqquz idim. Tək idim. Kimə istəyirdim vurulurdum. Kim bilir, bəlkə elə günlərin bir günündə məni artırıb edəcəkdilər On. Adamlar dedi: –Yaxşı, Doxsan müəllim. Səndə nə desən tapılar. Gəlsənə özündən bir ayırasan. Bir birlə səni kim tanıyacaq? Doxsan fikrə getdi. Deyəsən, bu söz onun beyninə batdı. Özündən Bir ayırıb aşağı göndərdi. –Ay sağ ol, Doxsan müəllim. Yox, bağışla. Səksən Doqquz müəllim. Bundan sonra Səksən Doqquzdan Üç, Dörd, Beş, Altı, Yeddi, Səkkiz çıxdılar. Qaldı Əlli Dörd, onu da Altıya bölüb Doqquz qazandılar. Bir, İki, Üç, Dörd, Beş, Altı, Yeddi, Səkkiz Doqquz yan- yana düzüldülər. Adamlar üzlərini saylara tutub dedilər: –Əziz dostlar, bunu bilin ki, hər sayın öz yeri var. Bir olmasa, On da olmaz, yüz də, min də, milyon da. Doqquz Sıfra uyub çox yüksəklərə qalxdı, amma yalqız qalıb başa düşdü ki, sizsiz o heç nə eləyə bilməz. Odur ki, hərəniz öz yerinizi tutun, öz işinizi görün. Mehriban olun. Tez-tez görüşün. Cihazlarda, məktəb taxtalarında, kitablarda, layihələrdə. Üstə gəlin, çıxılın,
146 vurulun, bölünün! Bundan sonra Bir, İki, Üç, Dörd, Beş, Altı, Yeddi, Səkkiz, Doqquz əl-ələ verib Nizami muzeyinin tinindəki təzə saata getdilər. On, On Bir, On İki onları orada gözləyirdi.
|