Dinshunoslikka



Yüklə 4,86 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/106
tarix05.09.2023
ölçüsü4,86 Mb.
#141570
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   106
Dinshunoslikka kirish

2. Dinga berilgan ta’riflar.
Diniy 
nuqtayi nazarga ko‘ra, din – muayyan 
diniy e’tiqodlarga, ya’ni ilohga, uning 
tomonidan insonlarga xabar yetkazuv­
chilarning g‘ayrioddiy salohiyatga ega 
ekaniga (payg‘ambarlik), insonlar atrofi­
da unga ko‘rinmaydigan, ammo undan 
ancha yuqori darajada turuvchi mavjudotlar (farishtalar, jin­
lar) borligiga, inson ideal hayot kechirishi uchun azaldan bel­
gilangan qonuniyatlar mavjudligiga 
(muqaddas kitoblar), inson hayo­
ti muntazam nazorat ostida eka­
niga, qilingan barcha yaxshilik va 
yomonlik uchun mukofot yoki ja­
zo muqarrarligiga (oxirat, hisob­ki­
tob qilinish), inson qismati avvaldan 
belgilanishiga (taqdir) va shu ka­
bi qarashlarga ishonish, ularni aqida 
sifatida qabul qilishdan iborat.
Din – tabiat, jamiyat inson va 
uning ongi, yashashdan maqsadi 
hamda taqdiri insoniyatni bevosita 
qurshab olgan atrof­muhitdan tash­
qarida bo‘lgan, uni yaratgan ayni 
zamonda insonlarga to‘g‘ri, haqiqiy, 
1
Hillary Rodrigues, John S. Harding. Introduction to the study of religion. – 
USA, Routledge, 2009. – P. 18–30. 
Din – e’tiqod va 
u har bir kishining 
shaxsiy ishi hisobla­
nadi.
Din – tabiat, jamiyat, 
inson va uning ongi, ya­
shashdan maqsadi ham­
da taqdiri insoniyatni 
bevosita qurshab olgan 
atrof­muhitdan tashqari­
da bo‘lgan, uni yaratgan 
ayni zamonda insonlarga 
to‘g‘ri, haqiqiy, odil ha­
yot yo‘lini ko‘rsatadigan 
ilohiy qudratga ishonch 
va ishonishni ifoda eta­
digan maslak, qarash 
ta’limotdir.


51
odil hayot yo‘lini ko‘rsatadigan ilohiy qudratga ishonch va isho­
nishni ifoda etadigan maslak, qarash ta’limotdir. U muayyan 
ta’limotlar, his­tuyg‘ular, toat­ibodatlar va diniy tashkilotlar­
ning faoliyatlari orqali namoyon bo‘ladi. U olam, hayot yarati­
lishini tasavvur qilishning alohida tariqasi, uni idrok etish usuli, 
olamda insoniyatning ilk tarixidan to bizgacha o‘tgan davrlarni 
ilohiy tasavvurda aks etishidir. Din komil insonni tarbiyalash­
da salmoqli tarbiyalovchi qudratga ega bo‘lgan ma’naviy­axlo­
qiy kuchdir.
Din ishonmoq tuyg‘usidir. Ishonmoq tuyg‘usi insoniyatning 
eng teran va go‘zal ruhiy­ma’naviy ehtiyojlaridandir. Dunyoda 
dini, ishonchi bo‘lmagan xalq yo‘q. Xalq dinsiz, e’tiqodsiz biror­
bir narsaga ishonchsiz holda yashay olmaydi. Sotsiologik nuqtayi 
nazardan qaraganda din jamiyat uchun zaruriy narsa, ijtimoiy ha­
yotning ajralmas qismidir. U ijtimoiy munosabatlarni yuzaga kel­
tiruvchi va amalga oshiruvchi omil sifatida namoyon bo‘ladi. Bu 
esa dinni jamiyatda bajargan vazifalariga ko‘ra o‘rganish mumkin 
demakdir.
Dinga berilgan ta’riflardan ba’zilari
Devil lug‘atida Ambroz Birs tomonidan berilgan ta’rif: «Din umid 
va qo‘rquvning arzanda qizidirki, jaholatdan xalos bo‘lish yo‘lini 
o‘rgatadi».
Ediy Brikel: «Din – it ustidagi kulgudir».
Kliford Gertz: «Din – kishiga ruhiy quvvat, uzoq muddat­
li yaxshi kayfiyat va rag‘bat baxsh qiluvchi, borliqning umu miy 
mazmunini muayyan tushunchalar bilan ochib berib, ushbu tu­
shunchalarni halol va harom doirasida belgilab beruvchi ramzlar 
majmuasidir».


52
Villiam Jemes: «Din insonning shaxsiy va ichki hissiyoti, faoliyat 
va tajribasini ifoda qilib, natijada, u o‘zini ilohiy olam bilan bog‘liqli­
gini his qiladi. Ruhiy, jismoniy va marosimlardagi faoliyat orqali ush­
bu bog‘liqlikni izhor qilinishi diniy tashkilotlarni yuzaga keltiradi».
Oksford ingliz tili lug‘atida dinga berilgan ta’rif: «Din – (1) 
muayyan e’tiqod doirasidagi faoliyat va xulq shakli, ilohiy qudratga 
hurmat ko‘rsatish va uning istagiga rozi bo‘lish, biror sana yoki ho­
latga bag‘ishlanib o‘tkaziladigan marosim va bayramlar tizimi; (2) 
e’tiqod va ibodatlar majmuasi; (3) taqdir qo‘lida bo‘lgan ilohiy mut­
laq qudrat boshqaruvini inson tomonidan qabul qilinishi hamda ban­
dalikni Unga itoat va ibodat qilish, hurmat ko‘rsatish orqali ifoda 
etish yo‘li; (4) ba’zi tamoyillar – vafodorlik, sadoqat, muhabbat va 
mehnatkashlikni ro‘yobga chiqarish manhaji».
Paul Tillich: «Din – ulkan ta’sir doiraga ega kuchki, u birlamchi 
va hayot mazmun­mohiyati haqidagi savollarga o‘z javobini bildir­
ganligi nuqtayi nazardan dunyodagi boshqa tushunchalardan ustun­
lik jihati mavjud».

Yüklə 4,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   106




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin