Материал и методы исследования Было обследовано 68 женщин в
возрасте от 42 до 58 лет (средний возраст 52,2±4,6 лет) с субклиническим
первичным гипотиреозом, гиперпролактинемией и КС. Пациентки с
субклиническим первичным гипотиреозом (на основании функционального
состояния щитовидной железы - повышенный уровень ТТГ, пониженные
уровни общих и свободных фракций тиреоидных гормонов) в сочетании с
гиперпролактинемией, были объединены в I группу, которую составили 44
женщины. II группу составили 24 женщины с гипотиреозом, без признаков
гиперпролактинемии.
Группу
контроля
составили
женщины
с
климактерическим синдромом той же возрастной группы с нормальными
показателями пролактина и без тиреоидной патологии (n=18).
Все женщины обследовались по общепринятой схеме: выяснение
анамнеза, гинекологическое обследование, антропометрические измерения с
вычислением индекса массы тела (ИМТ) и определением отношения
окружности талии к окружности бедер – ОТ/ОБ. Менопаузальный статус
обследуемых женщин оценивали с помощью индекса Куппермана. Состояние
тиреоидной системы изучали путем определения уровней тиреотропного
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
82
гормона (ТТГ), свободного тироксина (Т
4
св), антител (AT) к ТГ, АТ к
тиреопероксидазе (ТПО), также определяли уровень пролактина (ПРЛ),
гонадотропных гормонов (ФСГ и ЛГ), эстрадиола (E
2
) в сыворотке крови
иммуноферментным методом. Ультразвуковой метод исследования (аппарат
Aloka-630, линейный датчик 7,5 МГц) применялся у всех, женщин для
изучения объема и структуры ЩЖ. По международным нормативам при
использовании УЗИ зоб диагностировался при объеме железы более 18 см
3
.
Исследование липидного спектра крови включало определение уровня: ХС,
триглицеридов, ЛПВП, ЛПНП, ЛПОНП и коэффициенту атерогенности.
Анализ полученных данных проводили с использованием методов
вариационно-математической статистики.
Результаты исследования Средний возраст пациенток составил
52,2±4,6 лет. Длительность постменопаузы не превышала 5 лет. Полученные
данные подтверждают данные литературы [2,5,9] о том, что нарушение
функционального
состояния
ЩЖ,
начиная
со
стадии
развития
субклинического гипотиреоза, оказывает отрицательное влияние на здоровье
женщин менопаузального возраста.
Характер
нарушений
отличается
при
гипепролактинемии
и
гипофункции щитовидной железы, так менопауза наступает в среднем на
1,5—2 года раньше, чем во второй группе обследованных и общей популяции.
Менопауза у этих женщин наступала в более раннем возрасте – 46,0±2,1 года
(p<0,05). Оценка степени тяжести климактерического синдрома по данным
индекса Куппермана выявила склонность к затяжному течению с
преобладанием тяжелой и средней степеней тяжести КС (86%). Наличие КС
средней степени выраженности было выявлено у каждой второй обследуемой
- 47%, тяжелая степень проявлений КС у 39%, в то время как у женщин без
патологии щитовидной железы (контрольной группы) отмечали легкие
симптомы КС. Результаты измерения уровней тиреоидных гормонов
отображены в табл. 1.
Таблица № 1
Функциональное состояние щитовидной железы обследованных женщин
Группа
ТТГ, мМЕ/л
Т
4
, нмоль/л
Норма
0,17–4,05
69–160
Контрольная группа (n=18)
2,22±0,14
124,23±12,6
Женщины с гипотиреозом (n=68)
4,52±0,34
47,6±7,7
Различные патологические состояния ЩЖ на УЗИ были выявлены у 53
(78%) женщин: гиперплазия щитовидной железы была выявлена у 33 (48,5 %)
больных. У 4 (5,8%) женщин имела место гипоплазия ЩЖ, у 5 (7,4%) выявлен
узловой зоб и 11 (16%) женщин имели признаки аутоиммунного тиреоидита с
явлениями гипотиреоза.
По результатам исследования, ожирение (ИМТ ≥30 кг/м
2
) чаще
диагностировалось у женщин в первой группе – 36 (82%) в сравнении со
второй – 18 (75%) и контрольной группой – 9 (50%). В общем в обеих группах,
у 54 (79,4%) женщин диагностируется гипортиреоз и ожирение (ИМТ ≥30
кг/м
2
) и 14 (20,6%) женщин гипотиреоз и нормальной массой тела (ИМТ ≤ 25
кг/м
2
).
Объем ЩЖ (р = 0,021) и уровень ТТГ (р = 0,047) были выше, а уровень
fT
4
(р < 0,045) – ниже у женщин с ожирением. Обнаружена положительная
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
83
корреляция между объемом ЩЖ и массой тела (р = 0,002), ИМТ (р < 0,001), а
также ОТ\ОБ (р = 0,004). Положительная корреляция также была обнаружена
между уровнем ТТГ и массой тела (р = 0,042). Из этого следует, что масса тела
зависит от объема и функции ЩЖ.
При исследовании уровня пролактипа плазмы крови у больных с
гипотиреозом, его показатели (ПРЛ - 789,6 ± 77,12мМЕ/л) достоверно
отличаются от аналогичных исследований контрольной группы (ПРЛ-397,6 ±
52,45 мМЕ/л) (Р<0,001). У женщин с гиперпролактинемией в 45,8% случаев
был выявлен гирсутизм разной степени выраженности, а у женщин без
гиперпролактинемии в 30,7% случаев.
Также, нами были изучены и сопоставлены результаты липидного
обмена у женщин с проявлениями КС, гиперпролактинемией и гипотиреозом.
При оценке параметров липидного спектра крови различные варианты его
нарушения были выявлены у 95,8% женщин с гипотиреозом и у 91,7%
пациенток с климактерическими расстройствами, но без патологии
тиреоидного статуса (группа контроля). При гипотиреозе чаще встречался IIа
тип гиперлипидемии (в 68,3% случаев), который характеризуется
повышенным уровнем ХС ЛПНП и нормальным или повышенным уровнем
общего ХС, а IIb-тип, сопровождающийся повышением всех атерогенных
фракций липидного спектра, выявлен в 27,5% случаев, в то время как при
эутиреоидном состоянии (контрольная группа) этот тип имели только 12,8%
пациенток.
При детальном исследовании концентрации различных классов
липопротеидов в зависимости от функционального состояния щитовидной
железы установлено, что женщины с гипотиреозом имеют достоверно более
высокий уровень ХС - на 12% (р<0,05), ХС ЛПНП - на 39% (р<0,05), ТГ - на
31% (р<0,05) и коэффициента атерогенности на 44% (р<0,05) больше, чем в
контрольной группе. Наши исследования показали, что при гипотериозе
отмечаются выраженные дислипидемии (табл. 2), которые могут привести к
развитию кардиоваскулярных заболеваний в отдаленные сроки. Несмотря на
более низкие концентрации атерогенных фракций липидов у женщин без
патологии щитовидной железы (контроль), повышение атерогенного
потенциала крови имелось в обеих группах.
Таблица № 2
Липидный спектр крови обследованных женщин
Группа
Общий
ХС
ЛПНП
ЛПОНП
ЛПВП
Тригли-
цериды
Коэффи-
циент
атероген-
ности
Норма
3,8–6,7
<3,5
0,9–1,8
1,2–1,4
0,46–1,6
1–4
Контрольная
группа (n=18)
6,6±0,45
4,1±0,55
1,6±0,9
1,1±0,11
1,3±0,41
3,76±0,3
Женщины с гипотире-
озом (n=68)
7,4±1,03* 5,7±0,14*
2,2±0,7*
1,0±0,32*
1,7±0,12
5,4±0,7
*p<0,05 по сравнению с показателями контрольной группы.
Последнее обстоятельство связано с обратно пропорциональной
зависимостью между коэффициентом атерогенности и концентрацией
антиатерогенной фракции ХС ЛПВП [7,8]. Результаты исследования
состояния липидного обмена пациенток представлены в табл. 2.
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
84
Это свидетельствует о том, что гипотиреоз не является решающим
фактором при нарушении липидного обмена в менопаузе, но при этом
приводит к его усугублению [2,7].
Учитывая то, что в части регионов Азербайджана имеет место йодный
дефицит средней и среднетяжелой степени, для своевременного выявления
гипотиреоза необходимо проводить скрининговые исследования среди
женщин менопаузального возраста, с определением уровня ТТГ и ПРЛ.
Исходя из данных обследования, был составлен алгоритм диагностики
и тактика ведения больных с гиперпролактинемией при субклиническом
гипотиреозе.
Так, комплекс обследования женщин, должен включать более
расширенные клинико-лабораторные исследования, для своевременного
выявления первичного субклинического гипотиреоза и гиперпролактинемии
(ПРЛ, ТТГ, Т4 св., АТ - ТПО, консультация эндокринолога, УЗИ щитовидной
железы).
Ведение пациенток с гиперпролактиемией при субклиническом
гипотиреозе заключается в назначении L-тироксина в под контролем ТТГ и
ПРЛ, а при невыраженности клинического эффекта подключение агонистов
дофамина.
ЯДЯБИЙЙАТ - ЛИТЕРАТУРА – REFERENCES:
1.Алиева Т.Т. Медико-социальное значение сахарного диабета для азербайджанской республики, современные подходы к
организации диабетологической помощи и мониторингу больных сахарным диабетом типа 2. Автореф. доктор мед. наук .
Баку - 2015 г., 44 стр.
2.Вихляева Е.М. Руководство по эндокринной гинекологии. М. - 2006.
3.Калашникова М.Ф., Катхурия Ю.Б., Мельниченко Г.А. Заболевания щитовидной железы и менопауза. Климактерий. 2002;
1: 24–6.
4.Фадеев Н.И. Референсные значения ТТГ // Пробл. Эндокринологии 2005 -Т.8.-С. 39-46.
5.Соколова М.Ю., Варламова T.M. Климактерический синдром и гипофункция щитовидной железы. Журнал Гинекология.
2005; 3 : 8-9.
6.Ушкалова С.Г. Опыт применения Фемостона у женщин с гипофункцией щитовидной железы в постменопаузе.
Климактерий. 2002; 1: 6–8.
7.Эседова А.Э. Изменение липидного профиля крови в климактерии при патологии щитовидной железы. Материалы
Первого Российского конгресса по менопаузе. Москва, 10–12 сентября 2001 г. Климактерий. 2001; 3: 54.
8.Flynn CA. Calcium supplementation in postmenopausal women. Am Fam Physician 2004; 69 (12): 2822–3.
9.Podfigurna-Stopa A, et al. Skeletal status and body composition in young women with functional hypothalamic
amenhorrea . Gynecol Endocrinol. 2012; (28): 299 –304.
10.Stevenson J. The metabolic syndrome as related to menopause. Climacteric (abs). – 10th World Congress on the Menopause.
Berlin, 2002; 43–01: 44.
Х Ц Л А С Я
ORGANİZMİN ENDOKRİN FUNKSİYASI - MENOPAUZAL SİNDROMUN
Ə
LAMƏTLƏRİNƏ ŞİDDƏTİNƏ TƏSİR
Fətəliyeva G.R., Səfərova S.S., Tariverdiyeva R.R., Səfərova S.S.
ATU-nin II müalicə-profilaktika fakültəsi, III Daxili xəstəlikllər kafedrası və
I mamalıq-ginekologiya kafedrası
Açar sözlər: hipotiroidizm, menopauza, hiperprolaktinemiya
Qalxanvari vəzinin xəstəlikləri və hiperprolaktinemiya menopauzal dövrdə
olan qadınlarda ürək-damar sistemin xəstəliklərini, postmenopauzal osteoporoz,
metabolik dəişiklərin sayını artırırlar, bu pozuqluğun erkən diaqnozu və qarşısının
alınması üçün ehtiyac göstərir.
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
85
Qalxanvari vəzinin xəstəlikləri və hiperprolaktinemiya olan qadınlarda
menopauza kontrol qrupu ilə müqaisədə daxa tez başlayır, şiddətli menopauzal
pozuqluqlarına üstünlük təşkil. Ateroqen fraksiyaların artması ilə dislipidemiya və
metabolik dəişiklərin şiddətinə təsir edir.
S U M M A R Y
BODY’S ENDOCRINE FUNCTION - THE IMPACT ON THE SEVERITY OF
MENOPAUSAL SYNDROME
Fatalieva G.R., Safarova S.S., Tariverdieva R.R., Safarova S.S.
AMU, II preventive-treatment faculty, Department of Internal Medicine III
and Department of obstetrics-genecology I
Key words: hypothyroidism, menopause, hyperprolactinemia
The high prevalence of thyroid gland diseases and hyperprolactinemia by
women in a climacteric period increases frequency and an expressiveness of a
cardiovascular pathology, postmenopausal osteoporosis, metabolic derange-
ments, indicate necessity of realization of early diagnosis and prophylaxis of data
of disturbance.
Women in menopause age with a pathology of thyroid gland and
hyperprolactinemia in comparison with monitoring group the menopause occurs
earlier, prevail climacteric distresses of a heavy degree. Determine expressed
dislipoproteinemia with predominance of atherogenous fractions and more
expressed metabolic disorders.
Дахил олуб: 20.12.2015.
HESTASIONAL ŞƏKƏRLİ DİABETİN ANA BƏTNİNDƏKİ
DÖLÜN DAMARLARININ ENDOTELİNƏ TƏSİRİ
Canbaxışov T.Q.
Doqquz Eylül Universiteti, qadın xəstəlikləri və doğum kafedrası
Türkiyə, İzmir
Giriş: Dölün bətndaxili ölümü və bunun səbəblərinin aşkarlanması müasir
mama ginekologiyanın aktual problemlərindən biri olaraq qalmaqdadır (1).
Hestasiya yaşı 20 həftədən çox olan döl ölümünü Amerika Ginekoloqlar Assosiyası
(ACOG) “Bətndaxili fetal ölüm” adlandırmışdır (2).
Araşdırmalar fetal ölütrigiseridlərmün 90% halda doğum fəaliyyəti
başlamamışdan öncə baş verdiyini göstərir (4). Dölün bətndaxili ölümünə səbəb
həm dölə həm də anaya aid risk faktorlarıdır.
Anaya aid olan risk faktorlarının arasında ən çox rast gəlinənlərdən
hestasional şəkərli diabet (HŞD) və qlükozaya qarşı tolerantlığın pozulmasıdır
(5,6). 1-14% arasında dəyişir (7). HŞD olan analarda ümumi populyasiya ilə
müqayisədə perinatal ölüm daha çox halda rast gəlinir (7.7 : 1000). İnsulin
istifadəsinə ehtiyacı olduqda qadınlarda bu rəqəm daha da yüksəlmiş olur.Beləki,
insulindən istifadə etməyən xəstələrə nisbətən, insulindən istifadə edən xəstələrdə
dölün bətndaxili ölümü 4.7 dəfə çox müşahidə edilir (8). Hamiləliyin ikinci
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
86
yarısından etibarən qanda plasentadan ifraz olunan İnsan Plasental Laktogeni
adlanan hormonun səviyyəsi artmağa başlayır. Bu hormon qadın orqanizmində
lipolizə təkan verir və dölün ehtiyaclarının ödənilməsi üçün qanda qlükozanın
səviyyəsinin artmasına gətirib çıxarır (9). Bundan başqa kortizol, progesteron və
prolaktin də hamiləliyin diabetə meyilli bir vəziyyətə çevrilməsinə səbəb olur.
Bununla yanaşı, hamiləlikdə toxumaların insulinə qarşı həssaslığının azaldığını
da qeyd etmək olar ki, HŞD-in olması bu prosesi daha da dərinləşdirir və arzu
olunmaz hüceyrə və endoteliumun zədələnməsinə səbəb olur/9/.
VEGF (vascular endothelial growth factor) – vaskulyar endotelial böyümə
faktoru, vaskulogenezə və angiogenezə təsir göstərən qlikoproteindir. Embrional
dövrdə VEGF çatışmamazlığı olduğu halda damarların yetərli inkişaf etmədiyi
üçün anadangəlmə anomaliyaların sayının yüksəldiyi göstərilmişdir/3/.
Hiperglikemiya və hiperinsulinemiya da öz novbəsində VEGF səviyyəsinin
azalmasına gətirib çıxara bilər (3).
Tədqiqatın materialları: Tədqiqata daxil edilən xəstələr 2 qrupa ayrıldı:
1.
HŞD qrupu – 13 hamilə qadın. HŞD diaqnozu qoyulan, hamiləliyi
qeysəriyyə kəsiyi vasitəsilə başa çatan və bədən kütlə indeksi 30 kq\m
2
az olan
xəstələr.
2.
Kontrol qrupu – 46 hamilə qadın. Heç bir xəstəliyi olmayan, doğuş
sancısı başlamazdan öncə mamalıq göstərişlərinə görə qeysəriyyə kəsiyi vasitəsilə
uşaq dünyaya gətirən və bədən kütlə indeksi 30 kq/m
2
-dan aşağı olan qadınlar.
Tədqiqata daxil edilmə kriteriyaları:
-hamiləliyin təqib edilməsi üçün həkimə müarciət edən təsadüfi xəstələr
-ilk trimestrdə qanda ac qarına şəkərin səviyyəsinin normal olan xəstələr
-xromosom anomaliyaları skrininqi normal olan xəstələr
-tədqiqatda iştirak etməyə razılıq verən xəstələr
Tədqiqiatdan xaric edilmə kriteriyaları:
-hamiləlikdən öncə şəkərli diabet diaqnozu qoyulması
-çox döllü hamiləlik
-şəkər və protein metabolizminə təsir göstərə biləcək hər hansı qaraciyər,
böyrək və qalxanvari vəzin xəstəliyinin olması
-xəstənin yaşının 18-dən az və ya 45-dən çox olması
-bədən kütlə indeksinin 18 kq/m
2
-dən aşağı olması
-siqaret çəkən, spirtli içkilər və digər maddələr qəbul edən qadınlar
İlk öncə 50 q oral şəkər yükləmə testi aparıldı. 1 saat sonra qanda şəkər
140 mq\dl-dən çox olan xəstələrdə test pozitiv sayıldı. 3 gün sonra bu xəstələrdə
100 q şəkər ilə yükləmə testi aparıldı və bu testin nəticəsinə uyğun hestasional
şəkərli diabet diaqnozu qoyuldu (0, 1, 2, 3 saatlarda qanda şəkər müvafiq olaraq
95, 180, 155, 140mq/dl-dan yüsək olarsa).
Müayinə üsulları: Tədqiqat tək mərkəzli, multidisiplinar, prospektiv xəstə-
kontrollu tipli araşdırmadır. Tədqiqatda iştirak edən bütün xəstələrdən ətraflı
anamnez toplanıldı. Hestasiya müddəti son menstruasiya tarixinin ilk gününə
görə hesablanmışdır. Bütün hamilələrdə təxminən doğuşa 1 həftə qalmış uşaqlıq
areteriyasının doppler müayinəsi aparıldı. Eyni zamanda doğuşdan öncə
hamilələrin qanında C reaktiv protein(CRP), trigiseridlər, ümümi xolesterin və
onun fraksiyaları- HDL, LDL səviyyələri ölçüldü. Doğuşdan sonra göbək ciyəsinin
ə
n proksimal hissəsi (qarının ön divarından təxminən 1.5 – 2 sm-lik məsafədə)
kəsilib formalin məhluluna yerləşdirlib immunohistokimyəvi müayinə üçün
patoloji laboratoriyaya göndərildi. Bütün hamilələrə 24-28 həftələrində HŞD
skrininqi aparıldı. HŞD olan xəstələrdə və qeysəriyyə kəsiyi olan sağlam qadınlarda
göbək ciyəsi venasının intimasında olan VEGF səviyyəsinə əsaslanaraq, hamiləliyin
nəticəsi müqayisə edildi. VEGF səviyyəsi ilə ananın uşaqlıq arteriyalarının, göbək
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
87
ciyəsi arteriyasının doppler müayinəsinin nəticəsi arasında olan əlaqə araşdırıldı.
Bütün statistik analizlər SPSS (Statistical Package for Social Sciences, version 15,
Inc, USA) proqramı vasitəsi ilə hesablandı. İki qrup müqayisəsində Mann-Whitney
U testi istifadə edildi. Nəticələrin korrelasyası isə Spearman üsulu ilə edildi.
Nəticələr: Xəstələrə aid olan məlumatlar, laborator nəticələr və müvafiq
VEGF səviyyələri cədvəl 1 və 2-də göstərilmişdir
Жядвял № 1.
Qruplar arasında müxtəlif göstəricilərə görə əldə olunmuş fərq(p<0.05 önəmli)
HŞD qrupu
Kontrol qrupu
p
*
N
13
46
BKİ (kq\m
2
)
27,74±2,69 (23,2-27,6)
26,03±2,84 (22,1-29,6)
Çəki artımı
7,93±3,97 (-2-14)
12,85±5,90 (-2-24)
0.001
Yeni
doğulmuşun
çəkisi
3450±299 (2870-3900)
3246±345 (2320-3950)
0.122
Ümumi
xolest.(mq\dl)
240,50±43,74 (179-308)
238,52±37,09 (171-329)
0.646
Triqliserid (mq/dl)
254,75±14,13 (165-456)
231,25±90,26 (74-567)
0.80
HDL (mq/dl)
55,75±14,13 (37-93)
62,23±13,18 (37-98)
0.690
LDL (mq/dl)
141,42±34,72 (84-194)
142,89±66,28 (42-400)
0.769
CRP (mq/dl)
10,03±10,96 (1,5-42,1)
7,35±6,64 (0,9-36,5)
0.623
VEGF səviyyəsi
4,1±2,38 (1-9)
5,05±2,68 (1-12)
0.14
Жядвял № 2.
1
p<0,05 önəmli
2
OR- odds ratio (odds nisbəti)
3
CI- confidence interval (əminlik intervalı)
Cədvəl 1 və 2-də göstərildiyi kimi,
HŞD olan xəstələrlə müqayisədə kontrol
qrupdakı hamilələrin çəki artımı daha
çox müşahidə olundu və bu statistik
olaraq əhəmiyyətli oldu (p=0.001).
Ayrıca korrelyasiya analizində də nəzarətdə olan HŞD-li hamilələrlə kontrol
qrupdaki xəstələrin hamiləlik müddətindəki çəki artışı statistik olaraq əhəmiyyətli
oldu (p=0.001).
Yeni doğulmuşun çəkisinin hestasional diabet qrupunda daha çox
olmasına baxmayaraq, bu göstərici statistik baxımdan önəmli olmadı
(p=0.122).Biokimyəvi göstəricilərə nəzər yetirsək, trigliserid və CRP səviyyəsi
hestasional diabet qrupunda daha yüksək oldu. Amma bu fərq statistik olaraq
ə
həmiyyətli olmadı (p=0.80; p=0.623).
HDL və LDL səviyyəsinin isə əksinə diabet xəstələrində daha az olduğu
göstərildi. Amma bu biokimyəvi göstəricilərinin heç biri statistik olaraq əhəmiyyətli
olmadı (p=0690; p=0769).
VEGF səviyyəsi kontrol qrupunda, gözlənildiyi kimi, daha yüksək oldu. İki
qrup arasında fərq nəzərə çarpacaq dərəcədə olsa da, statistik nöqteyi nəzərdən
ə
həmiyyətli olmadı (p=0.145).
Bundan başqa Doppler göstəriciləri ilə VEGF səviyyəsinin arasındakı əlaqə
dəyərləndirildi və cədvəl 3-də göstərilir.
p
1
OR
2
%95 CI
3
VEGF səviy.
0,145
0,201
0,023-1,734
Çəki artımı
0,001
1,029
0,958-1,105
CRP
0,623
1,014
0,960-1,071
Yeni
doğulmuşun
çəkisi
0,122
0,999
0,998-1,000
САЬЛАМЛЫГ – 2016. № 4.
88
Жядвял № 3.
VEGF səviyyəsi ilə doppler göstəriciləri arasında korrelyasiya analizi
*
p<0,05 əhəmiyyətli
Aparılan analizlərə əsasən
VEGF səviyyəsində qruplar arasında
fərq aşkarlandığına baxmayaraq, bu
fərq doppler göstəricilərində ortaya
çıxmadı.
Orta serebral arteriyanın pik
sistolik
axın
sürəti,
pulsatillik
indeksi
və
rezistentlik
indeksi
qiymətləndirildi. Bu göstəricilərlə
VEGF səviyyəsi arasında əhəmiyyətli
ə
laqə
aşkarlanmadı
(p=0.422;
p=0.986; p=0.821).
Göbək ciyəsinin arteriyasının pulsatillik indeksi və rezistentlik indeksi
dəyərəndirildi. Bu iki göstərici və VEGF səviyyəsi arasında əhəmiyyətli əlaqə
aşkarlanmadı (p=0.098; 0.110).
Uşaqlıq arteriyasının pulsatillik indeksi və rezistentlik indeksinin
göstəricilərinə nəzər yetirsək, burada da VEGF səviyyəsi arasında statistik
ə
həmiyyətli əlaqə qeydə alınmadı (p=0.454; p=0.593).
Dostları ilə paylaş: |