Mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash

mikrofloralar 
yo‘qo- 
tiladi yoki ulaming rivojlanishiga chek qo‘yiladi.
Xom ashyo tarkibida mikrofloralar ishtirokida 
zararlanish darajasi sterillanganda betaraflantiriladi. 
Shuning uchun ham bu tadbir muhim ahamiyat kasb 
etadi. Texnologik talablarga ko‘ra go‘sht va boshqa xil 
konservalar 112-113° haroratda 15 minutdan 70 mi- 
nutgacha sterillanadi. Sterillash muddati dastavval xom 
ashyoning sifatiga va idishlaming hajmiga bog‘liq 
bo‘ladi. Sterillash natijasi go‘shtning sifatiga ham 
bogTiq boTadi.
Agar so‘yilgan hayvonlar semiz va sogTom bo‘1- 
sa, ulaming go‘shtida m -5 ,8-6,0 ga teng boTadi. 
Binobarin, ular go‘shtidan tayyorlangan konservalar 
toza hamda chidamli boTadi. Uncha toza boTmagan va 
oriq mollar go‘shti konserva tayyorlash uchun yaroqsiz 
hisoblanadi.
Sterillash tadbiri tugagach, qozondan bug‘ chiqa- 
rilishi bilan avtoklav ichidagi bosim tezda pasayadi, 
ammo issiq konservalar bankalarining ichida hali 
bosim yuqori boTadi, ya'ni avtoklav bilan konserva 
bankalarining ichidagi bosim har xil boTib qoladi. 
Shuning uchun ko‘pincha bankalar otib yuboradi yoki 
ulaming tagi qavaradi. Bunday hodisalaming boTmas- 
ligi uchun avtoklavdan bug‘ chiqarilgandan keyin uning 
ichiga sovuq suv yoki sovuq bug‘ yuborish talab etiladi.
Avtoklavdan korzinalarda chiqarilgan bankalar so- 
vitish uchun sovuq suv solingan vannalarga tushirila- 
di yoki sovuq havo kirib turadigan tunnellarga joy- 
lashtiriladi. Ayrim hollarda ulami ochiq havoda 3-4 soat 
saqlab sovutish ham tavsiya etiladi.
77
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bankalar sovitilgandan keyin saralash xonasiga o‘t- 
kaziladi. Sterillangan konservalami birinchi marta sara- 
lash bankalaming zich yopilganligini tekshirishdan 
iborat. Agar bankalar zich yopilgan bo‘lsa, sterillash 
davrida ichidagi mahsulotning suyuq qismi tashqariga 
chiqmaydi, ya’ni bankalaming usti toza va oq bo‘ladi. 
Zich yopilmagan bankalardan esa sterillash davrida 
oldin havo, keyin esa suyuqlik chiqadi. Bunday ban- 
kalar oq yoki qoramtir-sariq rangli tomchilar bilan 
ko‘zga tashlanganligi uchun yaroqsiz hisoblanib ochi- 
ladi va ichidagi mahsulot qiyma qilinib tezda sotishga 
yuboriladi.
Sterillangan bankalar 24 soat ichida yana ikkinchi 
marta saralanadi va ular termostat xonasiga yuboriladi. 
Bu xonada bankalar piramida shaklida teriladi va 3 7 - 
39° haroratda 5-10 kun saqlanadi.
K onserva tayyorlashda sanitariya-giniyena sha- 
roiti tekshirilib boriladi. Bunda avtoklavkadagi ste- 
rillangan har bir partiya bankalaming 5-10 foizi ter- 
mostatda saqlansa, shu kifoya hisoblanadi. Natijada 
hamma partiya mahsulotning sifatini va qancha muddat 
saqlanishi lozimligi aniqlanadi.
Har bir partiya konservalar savdo tashkilotlariga 
chiqarilishidan oldin organoleptik va bakteriologik 
nazoratdan o‘tkaziladi. Bunda ijobiy natijaga ega bo‘l- 
gan konservalarga realizatsiya qilinishi uchun mxsat 
beriladi.
Konservalar termostatda saqlangandan so‘ng ular 
ikkinchi marta tekshiriladi. Bunda bankalaming tagi va 
ustki qopqog‘i teri qoplangan tayoqcha bilan uriladi, 
yaxshi yopilgan bankalar urilganda, past ovoz chiqib, 
ulaming tagi va qopqog‘i avvalgi holatini egallaydi. 
Shishgan bankalardan aniq va jaranglagan ovoz chi- 
qib, tagi va qopqog‘i qavargan holda qolaveradi. Tek- 
shirilgan konserva bankalar qumq yog‘och qirindisi 
bilan artilib, etiketka yopishtiriladi va taglari neytral
78
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(texnikaviy) yog‘, vazelin yoki serezin bilan yupqa qi- 
lib moylanadi.
Bankalar artilmasdan issiq 0,5-1 foizli ishqor 
eritmasi bilan yuvilsa ham bo‘ladi. Bunda ular yashik- 
larga joylashtirilib 
saqlash 
omboriga jo ‘natiladi. 
Omborda konservalar yashiklarda yoki yashiksiz 
saqlanishi mumkin. Barcha bankalar 1,75—2,5 m ba- 
landlikda «piramida» usulida teriladi. Bunda pastki 
qatordagi bankalar yog‘och panjaralar ustiga terilishi 
mumkin. Shuningdek, yashiklar orasini 0,5 m dan qilib 
bir-birining ustiga 8-10 qatordan terish tavsiya etiladi.
Ombor qish vaqtida issiq bo‘lishi uchun yaxshilab 
berkitilishi, havo issiq bo‘lganida sovitilib turilishi 
lozim. Ombordagi harorat 0° dan +6° gacha va havo 
namligi 75-80 foiz b oiishi maqsadga muvofiq hisob- 
lanadi.