İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ

BİRİNCİ
 
YOL
 
DİNİ
 
ZAHİRLƏR
 
VƏ
 
ONLARIN
 
QİSMLƏRİ
 
Qeyd olunduğu kimi, islamda dini təfəkkürün əsas 
mənbəyi olan Qurani-Kərim dinləyiciləri müqabilində öz 
sözlərinin zahiri mənalarına höcciyyət və etibar verir, 
həmin ayələrin zahiri Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) sözlərini 
Qurandan sonrakı silsilədə yerləşdirir və Quran kimi onu 
da dəlil və höccət sanır. Belə ki, buyurulur: 
“...Və Zikri sənə nazil etdik ki, xalqa nazil edilənləri 
onlara bəyan edəsən...”
1
Başqa bir yerdə buyurulur: 
“O, həmin Allahdır ki, ümmilər (dərs oxumamış) 
arasında, onların özündən olan bir Rəsul göndərdi ki, o, 
(Allahın) ayələrini onlara tilavət edir, (ruhlarını 
aludəliklərdən və rəzil sifətlərdən) saflaşdırır, Kitabı və 
hikməti onlara öyrədir.”
2
Sonra buyurulur: 
“Şübhəsiz, Allahın Rəsulunda sizin üçün gözəl 
nümunələr, örnəklər vardır.”
3
Aydındır ki, Peyğəmbərin (s) sözləri və əməlləri, hətta 
sükut və razılığı bizim üçün Quran qədər höccət 
olmasaydı, onda qeyd olunan ayələr də öz etibarını əldən 
1 “Nəhl” surəsi, ayə-44 
2 
“Cümə”
surəsi
, 
ayə-
2 
3 
“Əhzab”
surəsi
, 
ayə-
21 

---

98 
verərdi. Deməli, Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) sözləri, onu o 
həzrətdən, yaxud başqa etimadlı şəxslərdən eşidən şəxslər 
üçün höccət sayılır və onlara itaət etmək vacibdir. O 
həzrətdən qəti təvatür əsasında nəql olunmuşdur ki, Əhli-
beytin bəyanları onun öz kəlamları kimidir. Bu və 
Peyğəmbərin (s) sair qəti hədislərinə əsasən, Əhli-beytin 
(ə) sözləri Peyğəmbərin (s) sözlərinin davamıdır, onlar 
islamda elmi mərcəiyyət məqamına malik olmuş, islam 
elmlərinin və hökmlərinin bəyan olunmasında heç vaxt 
xətaya yol verməmişlər; onların bəyanları şifahi, yaxud 
nəql olunduğu şəkildə höccət və mötəbər sayılır. 
Deməli, islami təfəkkürdə mənbə sayılan dini zahirlər 
iki cürdür: Kitab və sünnə. Kitab dedikdə Qurani-Kərimin 
ayələrinin zahiri mənaları, sünnə dedikdə isə, Peyğəmbər 
və onun Əhli-beytindən (ə) nəql olunan hədislər nəzərdə 
tutulur.