Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

MÖVZU 7. 
 
MÜLKİYYƏT MÜNASİBƏTLƏRİ VƏ ONUN 
TARİXİ TƏKAMÜLÜ 
 
a)
Mülkiyyətin mahiyyəti və tarixi tipləri. 
b)
Mülkiyyətin formaları. 
c)
Mülkiyyətin obyektləri və subyektləri. 
ç) Mülkiyyət və sahibkarlıq fəaliyyəti. 
d)
Mülkiyyət münasibətləri və dövlət mülkiyyətinin özəl-
ləşdirilməsi. 
a)
 
İqtisadi həyatda və bütövlükdə cəmiyyət miqya-
sında baş verən ictimai-siyasi, iqtisadi-sosial, mənəvi-əx-
laqi problemləri düzgün dərk etmək, yaşadığımız sistemin 
mahiyyətini, məzmununu, vəzifələrini başa düşüb aydın-
laşdırmaq üçün mülkiyyət münasibətlərinin həlledici əhə-
miyyəti vardır. 
Sərvət, istehsal vasitələri, torpaq, maddi və mənəvi 
nemətlər üzərində hakim, mülkiyyətçi olmağa dair müxtəlif 
nəzəri fikirlər hələ neçə min il bundan əvvəl həm Şərq, həm 
də Qərb ölkələrində söylənmişdir. Qədim Roma və Yuna-
nıstanda, Hindistan və Çində, Misir və Babilistanda filosof-
lar, hökmdarlar, saray və din xadimləri mülkiyyət anlayı-
şına (kateqoriyasına) tərif verməyə, habelə onun mahiy-
yətinin nədən ibarət olduğunu izah etməyə çalışmışlar. 
El arasında, gündəlik həyat gedişi söhbətlərində mül-
kiyyətə adi əmlak, əşya, pul, maddi sərvət kimi baxılır. Bu 
cür yanaşma tərzində müəyyən həqiqət olsa da, lakin belə 
mövqe mülkiyyət anlayışını son dərəcə sadələşdirmək de-
məkdir. 

---

114 
Dərin elmi-nəzəri mənaya malik mülkiyyət kateqo-
riyası-maddi və mənəvi sərvətlərə, nemət və xidmətlərə, 
istehsal vasitələrinə və torpağa sahib olmaq, onun mülkiy-
yətçisi sayılmaq, habelə onu mənimsəmək yolunda insan-
lar arasında yaranmış münasibətlər sistemidir. Həmin mü-
nasibətlərin bir tərəfində mülkiyyətçilər, sahibkarlar, iş 
adamları, digər qütbündə isə işçilər, icraçılar, müəyyən 
konkret tapşırığı yerinə yetirən məmurlar dururlar. 
Böyük alman filosofu G.Hegel haqlı olaraq yazmışdı 
ki,