- Магнолиевые или Двудольные
Ajdodcha (sinfcha)- Temirdaraxtkabilar (Hamamelididae)
- Гамамелисовые
Qabila . Shamshodnamolar (Buxales)
- Самшитовые
Oila. Emandoshlar (Fagaceae Dumort.)
- Буковые
Turkum . Eman (Qilercus L.)
- Дуб
Bu qoraqayindoshlar oilasining asosiy turkumi bo’lib, 600 ga yaqin turi bor.
Barcha turlari yirik daraxt bo’lib, shox-shabbasi yoyiq, ba’zan butalari ham
uchraydi. Yosh daraxtining po‘stlog‘i silliq, to‘q kul rangda bo‘lib, so‘ng bo‘yiga
yoriladi. Ayrim turlarining po‘stlog‘ida po‘kak qavatlar hosil bo‘ladi. Kurtaklari
bandsiz, tangachalar bilan qoplangan bo‘lib, spiral shaklda joylashadi. Barglari
ham oddiy, spiral shaklda joylashadi, ba’zi turlarida qish bo‘yi yashil holda
saqlanadi, boshqalarida esa tez to‘kilib ketadi. Gullari ayrim jinsli, bir uyli daraxt.
Barg to‘kadigan turlari barg yozish bilan bir vaqtda gullaydi. Changchi gullari
osilib turadigan kuchala hosil qiladi. Guli shamol vositasida changlanadi. Mevasi
bir urug‘li yong‘oq bo‘lib, birinchi yoki ikkinchi yili yetiladi. Emanning yog‘ochi
qattiq, og‘ir bo‘lib, ko‘p maqsadlarda ishlatiladi. Po‘stlog‘ida oshlovchi moddalar
bo‘lib, ulardan teri oshlash sanoatida foydalaniladi. Yong‘og‘idan oziq-ovqat
sanoatida sun’iy kofe tayyorlanadi. Eman turkumida 600 ga yaqin tur bo‘lib, ular
shimoliy yarim sharning mo‘tadil va tropik iqlimli mintaqalarida, jumladan,
Yevropada, Shimoliy Afrikada, Kichik Osiyoning markazida hamda sharqiy
janubida, Amerikaning Shimoliy va Markaziy qismida tarqalgan. MDH da 20 turi
uchraydi. Quyida ayrim muhim turlari ustida to‘xtalib o‘tamiz.
Tur. Qoya emani-(Quercus petraea Liebl) bo‘yi 40 (ba’zan 50) metrga
yetadigan daraxt. Eman daraxtining shoxlari yorilmagan kumushrangli, tanasi esa
yorilgan qo‘ng‘ir-kulrang tusli po‘stloq bilan qoplangan. Bargi patsimon bo‘lakli,
umumiy ko‘rinishi cho‘ziq-teskari tuxumsi-mon bo‘lib, poyada qisqa bandi bilan
ketma-ket joylashgan. Gullari bir uyli, bir jinsli, otalik gullari siyrak, ingichka
kuchalaga to‘plangan. Gulqo‘rg‘oni 5-9 ta chiziqsimon-lansetsimon bo‘lakka
qirqilgan, otaligi 5-10 ta. Onalik gullari 1-3 tadan bo‘lib, ularning gulqo‘rg‘oni
50
yaxshi taraqqiy etmagan, 6 bo‘lakli, onalik tuguni uch xonali, pastga joylashgan.
Mevasi-gulqo‘rg‘onining qoldig‘iga joylashgan, uzun bandli cho‘ziq yong‘oqcha.
Aprel-may oylarida (40—60 yoshdan boshlaB.gullaydi, mevasi sentabr-oktabrda
pishadi.
