S. X. Babadjanova, X. M. Bobojonova Dorivor o‘simliklar florasi va sistematikasi

Turkum. 
Maymunjon, Parmachak (Rubus L.) - Малина, ежевика
Tur. Zangori maymunjon (Ежевика сизая,)- 
Rubus caesius L. 
Maymunjon 
turlari Ra’noguldoshlar- 
Rosaceae 
oilasiga mansub bo‘lib, bo‘yi 50-150 sm ga 
yetadigan ikki yillik poyali tikanli lianasimon buta yoki yarim buta. Bir yillik 
poyasi yer bag‘irlab (yotiB.yoki yoysimon qayrilib o‘sadi. Poyalari silindrsimon, 
shoxlangan. Barglari uch plastinkali (bo‘lakchalari tuxumsimon, o‘tkir uchli, 
tishsimon qirrali) murakkab bo‘lib, uzun bandi bilan poyasi va shoxlarida ketma-
ket o‘mashgan. Oq rangli, besh bo‘lakli gullari qalqonsimon shingil to‘pgulga 
joylashgan. Mevasi - ko‘k rangli, sershira, danakli murakkab rezavor meva. 
Maymunjon may- iyun oylarida gullaydi, mevasi iyun- avgustda pishadi. 
Maymunjon Markaziy Osiyo, Kavkaz va (G‘arbiy Sibirning tog‘li hududlarida tog‘ 
yon bag‘irlarida, to‘qayzorlarda, ariq bo‘ylarida, toshli tog‘ qiyaliklarida, 
jarliklarda, o‘rmon ostida bululai orasida va boshqa namlik bilan ta’minlangan 
yerlarda o‘sadi.

---

100 
Zangori maymunjon- 
Rubus caesius L
Dorivorlik xususiyati
. Xalq tabobatida maymunjonning yetilib pishgan mevasi, 
bargi va ildizi ishlatiladi. Mevasi pishganda yig‘iladi va quritmasdan yoki ofobda 
quritib ishlatiladi. Barglari o‘simlik gullashi davrida teriladi va soya yerda 
quritiladi. lldizini kech kuzda yoki erta bahorda kovlab olinadi, suvda yuvib, 
tuproq va loydan tozalanadi, mayda bo‘lakchalarga qirqib, ochiq havoda quritiladi. 
Zangori maymunjon bargi tarkibida 80-271 mg% S vitamini, organik kislotalar, 
karotin, qand, oshlovchi moddalar, mevasida - 6,35-7,46% qand, 2,2% organik 
kislotalar, 15 mg% S vitamini, karotin, antotsianlar va boshqa biologik faol 
moddalar bor Bargining damlamasi xalq tabobatida shamollash kasalliklarida 
terlatuvchi vosita sifatida, tomoq og‘riganda og‘izni chayish uchun qo‘llaniladi. 
Mevasi terlatuvchi, isitma ko‘tarilganda haroratni pasaytiruvchi va chanqoqni 
qoldiruvchi, ishtaha ochuvchi dorisifatida ishlatiladi. Ildizidan tayyorlangan 
qaynatmasi milk kasallanganda og‘iz chayish uchun hamda siydik haydovchi dori 
sifatida qo‘llaniladi. Maymunjonning yangi uzib olingan bargini ezib temiratkiga, 
surunkali va yiringli yaralarga bog‘lansa davo bo‘ladi.