Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

4 -
5-aprel kunlari mamlakatimizda bo‘ldi. BMT Bosh kotibi 
dastlab Nukus shahrida Orolbo‘yi ekologik vaziyatni yaxshilash bo- 
rasida amalga oshirilgan ishlarga bag‘ishlangan taqdimot marosimi- 
da ishtirok etdi. Taqdimot marosimida mintaqadagi ekologik vaziyat 
haqida batafsil ma’lumot berildi.
- mintaqadagi ekologik vaziyatni ko‘zdan kechirib, ahvol o‘ta 
murakkab ekaniga amin boTdim, - dedi Pan Gi Mun. - Bu butun 
insoniyatni ogohlikka chorlaydi. Bu global muammoni mintaqadagi 
barcha davlatlar hamjihatlikda hal etishi lozim.
BMT Bosh kotibi Toshkentdagi Jahon iqtisodiyoti va diploma- 
tiya universiteti professor-o‘qituvchilari va talabalari bilan ham uch- 
rashdi. Muloqot chog'ida 0 ‘zbekistonning BMT bilan aloqalari iz­
chil rivojlanib borayotgani, tashkilotning UNISEF, UNESKO singari 
qator tuzilmalari bilan yaqin hamkorlik mamlakatimizning jahondagi 
nufuzini yanada oshirishga hizmat qilayotgani alohida ta’kidlandi.
6 8 0

---

Davlatimiz rahbari mehmonni yurtimizga tashrifi bilan qut- 
lar ekan, 0 ‘zbekiston mintaqaviy rivojlanishning ko‘plab dolzarb 
yo'nalishlari bo‘yicha BMT bilan samarali hamkorlik qilib kela- 
yotganini ta’kidladi. Oqsaroydagi uchrashuvda Pan Gi Mun sami- 
miy qabul uchun davlatimiz rahbariga minnatdorlik bildirib, BMT 
0 ‘zbekiston Respublikasi bilan hamkorlikni yanada mustahkamlash- 
dan manfaatdor ekanini alohida ta’kidladi. BMT Bosh kotibi dav­
latimiz rahbarining mintaqaviy va xalqaro rivojlanishning dolzarb 
masalalarini hal etish borasidagi izchil va samarali yondashuviga 
yuksak baho berdi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov va BMT 
Bosh kotibi Pan Gi Munning uchrashuvi yakunida Birlashgan Mil- 
latlar Tashkiloti bilan Shanxay Hamkorlik Tashkiloti Kotibiyatlari 
o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risidagi qo‘shma deklaratsiya imzolandi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning takli- 
figa binoan Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Xu Tszintao 2010-yil 
9-iyun kuni davlat tashrifi bilan mamlakatimizga keldi.
Xalqlarimiz o‘rtasidagi munosabatlar tarixi ming yillar qa’ridan 
boshlanadi. Choy, paxta, ipak, qog‘oz kabi kundalik turmushda ha- 
misha iste’molda b o igan mahsulotlaming dunyo bo‘ylab tarqalishi- 
da Movarounnahr va Chin yurti o‘rtasidagi savdo-sotiq va madaniy 
aloqalar muhim o ‘rin tutgan.
Xalqaro muammolami hal etishda Xitoyning nuqtayi nazariga 
alohida e’tiSor berilishi BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a ’zosi 
bo‘lgan bu mamlakatning yuksak siyosiy salohiyatidan dalolatdir. 
Iqtisodiy sohada esa Xitoyning qudrati haqida uning o‘sib borayot- 
gan yalpi ichki mahsuloti, tashqi savdo va eksport hajmi bo‘yicha 
etakchi o‘nlikka kirishi aniq tasavvur beradi.
XXI asr sharoitida mamlakatlarimiz o ‘rtasidagi munosabat­
lar bugungi voqelik va zamon talablariga mos ravishda barcha 
yo‘nalishlarda rivojlanmoqda. Bugun bu munosabatlar xalqaro may- 
dondagi siyosiy hamjihatlikdan, terrorizm, diniy ekstremizm va ayir- 
machilikka qarshi birgalikda kurashishdan, o‘zaro manfaatli savdo, 
iqtisodiy va sarmoyaviy hamkorlik hamda madaniy-gumanitar alo- 
qalardan iborat.
Ayni paytda moliyaviy hamkorlik doirasida Xitoy hukumati- 
ning foizsiz va uzoq muddatli imtiyozli kreditlari, Eksimbankning 
eksport kreditlari hisobidan ko‘plab loyihalar amalga oshirilmoq- 
da. Xitoy hukumatining SHHTga a’zo mamlakatlar uchun ajratgan 
kredit liniyasi 
doirasida 0 ‘zbekistonda infratuzilmani rivojlanti- 
rishga doir yigirmaga yaqin loyiha ko‘rib chiqilgan boTib, ulaming
681

---

umumiy qiymati 600 million AQSH dollaridan oshadi. Umuman, 
XXRning imtiyozli kreditlari hisobiga 0 ‘zbekistonda amalga oshi- 
rilgan loyihalar qiymati 127 million AQSH dollariga, hozirgi kunda 
o‘zlashtirilayotgan kreditlar hajmi esa 547 million dollarga teng.
Sarmoyaviy hamkorlikning ko‘lami keng. Bu yo‘nalishdagi alo- 
qalar neft-gaz, konchilik kabi sohalarda jadal rivojlanmoqda. Masa- 
lan, Xitoy Milliy neft-gaz korporatsiyasi (SMRS) Orol dengizi akva- 
toriyasida, Ustyurt, Buxoro, Xiva va Farg‘ona sarmoyaviy bloklarida 
geologiya-qidiruv ishlarini olib bormoqda.
Keyingi yillarda 0 ‘zbekiston va Xitoy iqtisodiy hamkorlik faol- 
ligini oshirdi. Masalan o ‘zaro tovar ayirboshlash ko‘rsatkichi 2008- 
yilda 1,2 milliard AQSH dollarini tashkil etgan bo‘lsa, 2009-yilda 2 
milliarddan oshdi.
Sarmoyaviy hamkorlik doirasida erishilgan kelishuvlar Xitoy- 
dan 2 milliard dollarlik sarmoya jalb etishni nazarda tutadi. Shun- 
day bo‘lsa-da bu ko‘rsatkichlar ikki mamlakatning imkoniyatlarini 
to‘la ifodalay olmaydi. Transport, logistika, qurilish, telekommuni- 
katsiyalar kabi ko‘plab sohalarda samarali hamkorlik uchun keng 
faoliyat maydoni mavjud. Xususan, ikki mamlakat «Navoiy» erkin 
industrial-iqtisodiy zonasida katta resurslami ishga solishi mumkin.
Muzokaralar yakunida Islom Karimov va Xu Tszintao do‘stlik, 
hamkorlik va sheriklik munosabatlarini har tomonlama rivojlantirish 
va kengaytirish to‘g ‘risidagi qo‘shma deklaratsiyani imzoladilar. 
Shuningdek, tehnikaviy-iqtisodiy hamkorlik hamda diplomatik pas- 
port egalarining o ‘zaro vizasiz qatnovi to‘g‘risidagi hukumatlararo 
bitimlar, nohomashyo va yuqori texnologiyalar sohalarida hamkorlik 
bo'yicha hukumatlararo dasturlar, neft-gaz sohasidagi hamkorlikni 
kengaytirish to‘g ‘risidagi idoralararo bitim, « 0 ‘zsanoatqurilishbank» 
bilan Xitoy Eksimbanki o ‘rtasida kredit bitimi, tabiiy gaz savdo- 
si to‘g ‘risidagi hadli bitim, energetik material yetkazib berish 
to‘g‘risidagi shartnoma imzolandi.