Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва
-rasm. V еrtikal yo‘nalishda zarbiy
Yüklə 24,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.2-rasm. Gorizontal yo‘nalishda zarbiy yuklanishni amalga oshirish uchun qurilma
|
5.1-rasm. V
еrtikal yo‘nalishda zarbiy yuklanishni amalga oshirish uchun qurilma. shunday afzallikka egaki, konstruksiyaning tebranishi vaqtida unda yuk ishtirok etmaydi, ammo boshqa tomondan, u yuk og‘irligining orttirilishini talab etadi. Konstruksiya va inshootni sinash amaliyotida zarbiy yuklanishni gorizontal yo‘nalishda amalga oshirish talab etiladi. Bu maqsadda 5.2-rasmda ko‘rsatilgan sxemalar foydalanilishi mumkin. Ulardan birinchisi — taran (5.2- a rasm), bu sxemaga ko‘ra qurilmaning asosiy qismi qo‘zg‘almas jismga arqonda osilgan, uzunligi 2,5–3 m, diametri 20–25 sm bo‘lgan to‘rt qirrali yoQoch to‘sin hisoblanadi. Zarbani amalga oshirish uchun to‘sin chetga ma’lum masofada tortiladi, so‘ngra qo‘yib yuborilib, inshootga uriladi. Zarbdan so‘ng to‘sin tebranuvchi elementni ajratish uchun chetga olinadi. Ikkinchi sxemaga ko‘ra (5.2- b rasm) gorizontal zarbiy yuklanish yukning quyidagi tarzda yuqoridan tushishi vujudga keltiriladi: po‘lat trosning bir uchi konstruksiyaning zarba kelib tushadigan nuqtasiga mahkamlangan; tros blok orqali o‘tkazilib, ikkinchi uchiga yuk osilgan. Sinovdan oldin yuk sinalayotgan konstruksiya bilan bog‘liq bo‘lmagan biror qo‘zg‘almas jismga osiladi. Keyin osilgan yuk bo‘shatib (qo‘yib) yuboriladi va uning tushishi natijasida paydo bo‘ladigan kuch sinalayotgan konstruksiyaga uzatiladi. Gorizontal zarbiy kuchlanishni vujudga keltirish uchun uncha katta kuchga ega bo‘lmagan zaradning portlatishni ham qo‘llash mumkin. 163 5.2-rasm. Gorizontal yo‘nalishda zarbiy yuklanishni amalga oshirish uchun qurilma: a – teran yordamida; b – tushayotgan yuk yordamida. Vibratsion yuklanish. Konstruksiyaga yo‘nalishi, chastotasi va amplitudasi bo‘yicha turli xil majburiy tebranishlarni uzatish uchun, shuningdek o‘zgaruvchan kattalik va yo‘nalishdagi momentni vujudga keltirish uchun maxsus qurilma — vibromashina qo‘llaniladi, uning ishlash sxemasi 5.3-rasmda ko‘rsatilgan. Vibromashina turli tomonga aylanadigan ko‘zguli-simmetrik joylashgan muvozanatlanmagan massali juft sondagi (2, 4, 6) disklardan iborat. Disklar soni mashinaning quvvatiga qarab tanlanadi. Disklar elektromotordan harakatga keltiriladi, uning aylanishlari soni va shu bilan bog‘liq holda konstruksiyalarning majburiy tebranishlari chastotasi keng oraliqlarda o‘zgaradi. Disklarning aylanishida markazdan qochma kuchlar vujudga kelib, juft disklar uchun ularning kattaligi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi: mr t mr P 2 2 2 2 4 2 2 ω π = = bu yerda: m — muvozanatlanmagan yukning massasi; r — muvozanatlanmagan massaning aylnish radiusi; ω — burchak tezlik, u 2 π/t ga teng; τ — diskning to‘la aylanishiga mos keluvchi vaqt. Markaziy qochma kuch R ni vertikal va gorizontal tashkil etuvchilarga ajratish mumkin. Ikkala diskning markazdan qochma kuchlari gorizontal tashkil etuvchilari istagan paytda qarama-qarshi tomonga yo‘naltirilgan va o‘zaro muvozanatlanadi. 164 Vertikal tashkil etuvchilar qo‘shiladi va pulsatsiyalanuvchi kuchni tashkil etadi, uning kattaligi sinus qonuniga ko‘ra o‘zgaradi: Q =2 P sin ωt , bu yerda: Q — natijalovchi kuch; R — markazdan qochma kuch; ω — siklik doiraviy chastota; t — vaqt. Bunday konstruksiyadagi vibro-mashina intensivligi noldan R gacha bo‘lgan yuklanishlrni vujudga keltirishi mumkin. 5.3-rasmda ekssentriklarning to‘rtta turli xil holati ko‘rsatilgan: I holatda natijalovchi kuch yuqoriga yo‘nalgan; II holatda u 0 ga teng; III holatda u pastga qarab ta’sir qiladi; IV holatda u yana 0 ga teng bo‘ldi. Kuchning o‘zgarishidagi bunday qonuniyat disklarning har bir to‘la aylanib chiqishida takrorlanib turadi. Gorizontal yo‘lanishidagi vibratsion yukla-nishni vujudga keltirish uchun mashina 90° ga buriladi. 5.4-rasmda disklarning bir marta aylanishida natijalovchi kuchning o‘zgarishi grafiki ko‘rsatilgan. I, II, III va IV holatlar ekssentriklarning yuqorida ko‘rib chiqilgan holatlriga mos keladi. Agar disklrni bir tomonga aylanishga majbur qilinsa (5.5-rasm), u holda pulsatsiyalanuvchi ishorasi o‘zgaruvchi momentni hosil qilish mumkin, uning kattaligi, avvalgi holdagi kabi, sinus qonuniga ko‘ra o‘zgaradi. 5.5-rasmdan ko‘rinishicha, I va III holatlarda ekssentrik aylanuvchi massalar vujudga keltirilayotgan markazdan qochma kuchlar bir-birini muvozanatlaydi. Bu holda vibromashina o‘rnatilgan konstruksiyaga ta’sir bo‘lmaydi. I va IV holatlardgi markazdan qochma kuchlar qarama-qarshi tomonga ta’sir qiladi; biroq bu kuchlarning ta’sir chizig‘i disklar mahkamlangan nuqtalar (ularning markazlari) orqali o‘tmaydi, buning natijasida momentni vujudga keltiruvchi kuchlar jufti hosil bo‘ladi. Bu momentning ishorasi juftning yo‘nalishiga, ya’ni ekssentriklarning qanday joylashishiga bog‘liq. Yüklə 24,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|