onun proqnozlaşdırıcı rolunu qeyd etməmək olmaz. Bu funksiya o deməkdir
ki, nəzəri təfəkkür forması kimi fəlsəfə təkcə keçmişi və müasir dövrü
öyrənməklə məhdudlaşmır, həm də gələcəyə müraciət edir. Fəlsəfi
təfəkkür gələcəyin dünyagörüşü modellərini, obraz və ideallarını yaradır
(əlbəttə, bunlar qəti deyildir, tarixin gələcək inkişafı prosesində təshih
olunur, dəqiqləşir).
Fəlsəfənin
metodoloji funksiyaları aşağıdakılardır: evristik,
əlaqələndirici, inteqrasiyaedici və məntiqi- qnoseoloji funksiya.
Evristik (yenini axtarıb tapmaq deməkdir)
funksiyanın mahiyyəti
bundadır ki, fəlsəfə elmi biliklərin artmasına, yeni elmi müddəaların
yaranmasına kömək edir. Bu, fəlsəfi və formal- məntiqi metodun vəhdətdə
tətbiqi ilə tə‟min olunur. Nəticədə fəlsəfə müəyyən nəzəri- dünyagörüşü
və ümummetodoloji xarakterli yeniliklər yarada bilir. Digər tərəfdən
fəlsəfi metod başqa metodlarla birləşdikdə mürəkkəb nəzəri və
fundamental problemlərin həllində, xüsusi elmlərə mühüm köməklik
göstərir. Fəlsəfə həm də ayrı-ayrı elmlərə (o cümlədən də təbiət elmləri)
hipotez və nəzəriyyələr yaratmaqda kömək edir. Belə ki, yeni nəzəriyyə
təkcə empirik şərtlər üzərində qurulmur. Bu işdə nəzəri müddəlar çıxış
nöqtəsi rolunu oynayır.
Fəlsəfənin
əlaqələndirici funksiyasına da diqqət yetirilməlidir. Bu
o deməkdir ki, elmi araşdırmalarda istifadə olunan müxtəlif metodlar
fəlsəfə tərəfindən əlaqələndirilir. Müasir elmdə metod ilə öyrənilən obyekt
arasında əlaqələrin mürəkkəb xarakteri bu funksiyanı zəruri edir. Elmlərin
inkişafında baş verən differensiasiya meyli buna gətirib çıxarır ki,
tədqiqatçılar və onların istifadə etdikləri metodlar müəyyən sahələr üzrə
ixtisaslaşırlar. Deməli ayrı- ayrılıqda onlar məhdud miqyasa malik olurlar.
Fəlsəfə isə onları əlaqələndirir, beləliklə də idrakın imkanları genişlənir.
Yuxarıda izah olunan funksiya