571
Müasir dövrdə baş verən elmlərin inteqrasiyası meyli gələcək
haqqında elmlərdə də özünü göstərir. Bunun nəticəsidir ki, hazırda
gələcəyin öyrənilməsi, bəşəriyyətin perspektivlərinin tədqiqi getdikcə da-
ha artıq dərəcədə müxtəlif elmlərin birgə fəaliyyəti obyektinə çevrilir. Bu
prosesdə humanitar, təbii elmi və texniki elmlərin əməkdaşlığı, elmlərarası
kompleks tədqiqatlar aparılması daha çox zəruri olur.
2. Elmi- texniki inqilab və bəşəriyyətin gələcəyi
Müasir elmi- texniki inqilab XX əsrin ikinci yarısından e„tibarən
geniş fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. O, müasir dövrün universal
hadisəsi olmaqla cəmiyyətdə əsaslı irəliləyişlər yaradır.
Elmi- texniki
inqilabın mühüm rolu təkcə ümumdünya tarixinin bu günü ilə
məhdudlaşmır. O, həm də bəşəriyyətin gələcəyi ilə əlaqədar
məsələlərin həlli baxımından artmaqda olan əhəmiyyət kəsb
etməkdədir
.
Müasir elmi- texniki inqilabın törətdiyi əsaslı texnoloji çevriliş
təkcə iqtisadiyyatda deyil, ictimai həyatın bütün sahə və tərəflərində hiss
olunur. Bu mə„nada elmi- texniki inqilab bəşəriyyətin ümumi yüksəlişinin,
gələcək inkişafının çox mühüm amili kimi çıxış edir. Təsadüfi deyildir ki,
gələcək cəmiyyətdə humanist idealların həyata
keçirilməsində sosial və
siyasi dəyişikliklərlə yanaşı, elmi- texniki amillərə də böyük yer verilir.
Elmi- texniki inqilabın ictimai həyatdakı rolu bu gün üçün xüsusilə
böyükdür. Müasir dövrdə mikroelektronika, informatika, robot texnikası,
biotexnologiya və elmi- texniki inqilabın digər istiqamətləri bütün dünya-
da güclü dəyişdirici rol oynayır. Elmi- texniki inqilab nəticəsində
bəşəriyyət qısa müddət ərzində təbiət qüvvələrinin
sirrlərinin dərk
olunması və onlardan praktiki istifadə edilməsində irəliyə doğru böyük
sıçrayış etmişdir. Müasir kvant mexanikası, nüvə fizikası, polimerlər
kimyası, kibernetika, informatika, molekulyar biologiya, gen mühəndisliyi
və digər sahələr son on illiklərdə böyük inkişaf yolu keçmiş,
yeni- yeni
müddəa və kəşflərlə zənginləşmişdir.
Elmi- texniki inqilabın təsiri ilə maddi istehsal əsaslı sürətdə
yeniləşir, elmi kəşflər ilə onların praktiki istifadə edilməsi arasındakı
müddət qısalır. Əməyin strukturunda da ciddi irəliləyişlər baş verir, biliyin
maddiləşmiş qüvvəsi kimi çıxış edən texnikanın rolu artır. Fiziki əməyin
intellektual məzmunu çoxalır, elmi əmək ilə bilavasitə istehsal sferasında
əmək arasındakı əlaqələr möhkəmlənir.
Elm və texnikanın tərəqqisi ilə insanın özünün inkişafı arasında di-
alektik qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. Onun mexanizmi aşağıdakı kimidir.
572
Bir tərəfdən insan öz fəaliyyətində elmi- texniki inqilabın müxtəlif
istiqamətli təsirini getdikcə daha çox hiss edir.
Digər tərəfdən isə elmi-
texniki tərəqqinin maddi istehsala və mənəvi həyat sferalarına nüfuzu
dərinləşdikcə bu prosesin yaradılmasında bilavasitə iştirak edən insanların
da sayı durmadan çoxalır. Sonra, elmin texnoloji tətbiqi artdıqca, əmək
prosesində insanın mənəvi əxlaqi keyfiyyətlərinin rolu yüksəlir. Yüksək
şüurluluq, əməyə vicdanlı münasibət, intizam və məsuliyyət işçinin uğurlu
əməyinin çox vacib şərtinə çevrilir.
Dostları ilə paylaş: