Nazorat uchun savol va topshiriqlar:
1. O‘yin faoliyatiga ta’rif bering.
2. O‘yin turlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini yoritib bering.
3. Bolalar o‘yinchoqlariga qo‘yiladigan
asosiy
talablar nima-
lardan iborat?
4. Maktabgacha ta’lim tizimida o‘yin texnologiyasining maqsad va
vazifalari nimadan iborat?
5. Interfaol o‘yinlarning o‘ziga xos tomonlari nimalardan iborat?
233
XIII. MODUL. BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA
TAYYORLASHDA TA’LIM-TARBIYAVIY JARAYONNING
O‘RNI VA O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Mavzuga oid tayanch tushunchalar:
maktab ta’limi, bolalar
faoliyati, psixologik jihatlar, davlat talablari, imkoniyat, ta’1im
muassasasi, prinsiplari asosida, yosh xususiyatlar, izchillik, pedagogik
jarayon, ong, hissiyot
XIII. 1. Bolalarni mahtab ta’limiga tayyorlashning nazariy
asoslari
Respublikada maktabgacha ta’lim tizimi bo‘yicha qabul qilingan
ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan
Davlat talablari, “Ilk qadam” tayanch dasturi bolalarni maktab
ta’limiga tayyorlashdek zarur ishni ta’minlaydi. Ya’ni, bu o‘rinda
maktabgacha ta’1im muassasasi va maktab ishidagi izchillik katta
ahamiyat kasb etadi. Bu izchillik ta’lim tizimining barcha bo‘g‘inlari
orqali ta’minlanib, izchillikni amalga oshirishning mavjud
imkoniyatlari, ta’lim tizimi va uning tarkibiy va g‘oyaviy tuzilishi
prinsiplari asosida amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta'limning maqsad va vazifalari tarbiyaning bolalar
yosh xususiyatlari hisobga olingan umumiy maqsad va vazifalaridan
kelib chiqib belgilanadi. Bu esa maktabgacha ta’lim muassasasi va
maktab o‘rtasida izchillikni ta’minlashning asosiy negizi hisoblanadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasi va maktabdagi ta’lim-tarbiya vazifa,
shakl hamda metodlarining turli yosh bosqichlarida bola shaxsini har
tomonlama shakllantirishni amalga oshirish maqsadlarida o‘zaro
aloqasini qaror toptirish izchillik ifodasi hisoblanadi.
Maktabgacha ta'lim muassasasi va maktab izchilligi quyidagi
tamoyillarga asoslanadi:
– Maktabgacha ta’lim muassasasidagi ta’lim-tarbiyaviy jarayonda
bolalarning umumiy rivojlanishining zaruriy darajasiga erishish uchun
maktabga qo‘yi1adigan talablarga yo‘na1ganligi.
–Bola shaxsini bosh1ang‘ich ta’lim maqsad va vazifalariga
muvofiq keluvchi sifat jihatidan shakllantirish.
Bunda asosan maktabgacha ta’lim muassasasi va maktabdagi
pedagogik jarayonda ta’lim-tarbiyaning shaxsni uzluksiz yuksalib
boruvchi shakllanishini ta’minlovchi yaxlit, dinamik va istiqbolli
tizimni amalga oshirish uchun sharoit yaratadi. Maktabgacha ta’lim
muassasasi va maktab o‘rtasidagi izchillikning qaror topishi tayyorlov
234
guruhi bolalari va l-sinf bolalalariga ta’lim-tarbiya berish sharoitlarini
yaqinlashtiradi, Shunga ko‘ra maktab ta’1iınining yangi sharoitlariga
o‘tish bola uchun sezilarsiz bo‘1gan psixologik qiyinchiliklar bilan
amalga oshiriladi. Bunda bolalarning yangi sharoitlarga tabiiy kirib
borishlari ta’minlanadi, bu esa o‘quvchi1arga maktabga birinchi
kelgan kunlaridan boshlaboq ta’lim-tarbiya berish samaradorligini
oshirishga yordam beradi.
Maktabgacha ta’lim muassasasi va maktabdagi butun pedagogik
jarayonning bola shaxsini har tomonlama rivojlan- tirishga
yo‘nalaganligi ular o‘rtasida ta’lim-tarbiya izchilligiga erishishning
asosiy sharti hisoblanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar egallagan
xulq-atvor va kattalar va tengqurlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar
shakllari, ma’naviy tasavvurlar va hissiyotlar boshlang‘ich sinflarda
amalga
oshiriladigan
axloqiy
tarbiyaning
o‘quvchilarda
rivojlantirishdagi ma’naviy xatti-harakat, ong, hissiyot va
munosabatlarning zamini hisoblanadi.
Maktab maktabgacha davrlarda shakllantiriladigan jamoatchilik
xususiyatlarini sifat jihatdan yanada rivojlantirish uchun zarur
sharoitlar yaratadi, o‘quvchi shaxsi jamoatchilikga yo‘na1ganligini
qaror toptirishni ta’minlaydi. Maktab o‘quvchilarda yuksak insoniy
hissiyotlar: vatanpar varlik, mehnatsevarlik va milliy istiqlol
g‘oya1ari, o‘z vatani oldidagi o‘z burchlarini his etish kabi hissiyotlar
tarkib
toptiriladi.
Bularning
asosini
maktabgacha
yillarda
shakllantirilgan ota- onaga, oilaga muhabbat, kattalarga hurmat,
tabiatni sevish, uni asrash kabilar tashkil etadi.
Maktab ta’limida bolalarning estetik tarbiyasiga doir ishlar davom
ettirilib, o‘quvchi1arda estetik tasavvurlar, voqelikni estetik ko‘ra
bilish chuqurlashtiriladi. Musiqa, tasviriy san'at darslarida, badiiy
faoliyat turlarida amaliy ko‘nikma1ar takomillashtiriladi, ijodiy
qobiliyatlari rivojlanadi. Axloqiy munosabatlar, xulq-atvor etikasi
tarbiyalanadi. Mehnat ahliga ijobiy munosabatni shakllantirish,
malaka va ko‘nikmalari shakllantiriladi. Mehnat ta’limidagi izchillik
amalga oshiriladi, mustaqillik, uyushtira olish, tashkilotchilik kabilar
rivojlanadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasi va maktab dasturlarining
izchilligi
Maktabgacha ta’Iim muassasasi va maktabda amalga oshirila-
digan ta’lim-tarbiyaviy ish mazmunini belgilovchi dastur aloqasi
235
izchillik asosini tashkil etadi. Maktabgacha ta’lim muassasasi va
boshlang‘ich sinflarning amaldagi dasturlarini qiyoslash ular o‘rtasida
ma’lum izchil aloqa borligini ko‘rsatadi. Bu quyidagilarda namoyon
bo‘ladi:
Maktab va maktabgacha ta’1im muassasasi dasturlariga asos qilib
olingan falsafiy va psixologik nuqtayi nazarlar birligi.
Ta’lim-tarbiyajarayonidagi
prinsiplar
birligi
(mazmunning
tarbiyamaqsadivavazifalarigamuvofiqligi,ilmiyligi,
ta’1imning
tarbiyalovchi va rivojlantiruvchi xususiyatlari).
Fanlar o‘rtasidagi izchillik.
Maktabgacha ta'lim muassasasi va maktabda ona tilining
boshlang‘ich kursini o‘qitishga bolalar nutqini har tomonlama rivoj-
lantirib borish g‘oyasi asos qilib olingan. Maktabgacha ta'1im
muassasasida 1ug‘atni rivojlantirish, tovush madaniyatini shakl-
lantirish, nutqning grammatik tuzilishini shakllantirish, bog‘lanish1i
nutqni shakllantirish, ijodiy hikoya qilish, badiiy adabiyot bilan
tanishtirish, o‘qish va savodga tayyorgarlik, oddiy tahlil va sintez
qilish ko‘nikmalari rivojlanadi.
Maktabda bu asosda yangi vazifalar hal etiladi:
–Yozma nutq va harfiy yozuv malakalari shakllantiriladi.
–Morfologik va sintaksis elementlar o‘rganiladi.
Maktabgacha ta’1im muassasalarida boshlangan lug‘at boyligini
yanada oshirish, nutqning ifodaliligi va mantiqiyligi ustidagi ish
maktabda davom ettiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasasida
elementar matematik bilimlarni rivojlantirishda bolalarning mantiqiy
tafakkurini va hisoblash malakasini o‘stirish bo‘yicha o‘nlik tartibini
aniqlash, yigirmagacha bo‘lgan sonlarni to‘g‘ri sanash, misollarni
raqamlar yozilgan kartochkalar yordamida ifodalab berish, bir amali
masalalarni qo‘shish va ayirish orqali tuzish va yechish, shartli
o‘1chov yordamida predmetlarni o‘1chash, yil va hafta kunlari,
ularning ketma-ketligi, kundalik faoliyatlarini taqsimlash, vaqt, butun
va qism haqidagi bilimlari maktabda takomillashtiriladi.
Maktabgacha ta’liın muassasasi va boshlang‘ich sinflardagi
tabiatshunoslik bilimlari llar ikkala holatda ham organizm va muhit
birligiga tayanadi. Jonli va jonsiz tabiat hodisalari, tabiat kishilar
mehnatining bir-birini taqozo etishi shu asosda qaraladi. Maktabgacha
ta'1im muassasasi va maktabda o‘qitish izchilligi asosini tashkil
etuvchi yagona nazariy yondashuvlar, dasturlar mazmunida, bolalalar
236
imkoniyatlari va bilimlarining tuzilishlarini hisobga olib turlicha hal
etiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalar bilimlarining asosiy mazmunini
atrof dunyo haqidagi xilma-xil tasavvurlarning keng doirasi va ayrim
elementar tushunchalar tashkil etadi. Voqelikning turli sohalari
haqidagi tasavvurlarning umumiy tizimi bolaga dunyoni to‘g‘ri anglay
olish va umumiy rivojlanishning zarur darajasini ta’min1aydi, bu esa
zamonaviy ta’1im mazmunini egallashga katta imkoniyat yaratadi.
Maktabda o‘quvchilar bilimlarining mazmuni yuqori darajaga
ko‘tarila borib, voqelikning turli sohalariga oid bilimlarini yanada
kengaytirish va chuqurlashtirish jarayoni faol sodir bo‘ladi, ayni shu
vaqtda o‘quvchilar oldiga bilimlarni nazariy nuqtayi nazardan anglash
masalasi ko‘nda1ang qo‘yi1adi.
Maktabning
ta’limiy
jarayonida
o‘quvchi1arda
ilmiy
tushunchalarni shakllantirish bosh vazifa hisoblanadi. O‘quvchilarning
dunyo haqidagi bilimlarini tabaqalashtirish l-sinfdan boshlab, fanni
o‘tishda, fan asoslarini maqsadli o‘rganishda o‘z aksini topadi.
Bilimlarni kengaytirish, chuqurlashtirish, tizimli hamda ilmiy
tushunchalarni o‘z1ashtirishda o‘qishda qo‘11aniladigan metod va
shakllarning ahamiyati kattadir.
O‘qitish metodlardagi izchillikning sharti ularlıi bolalarning
bilim, malaka va ko‘nikmalarini ongli, mustaqil egallashlari, bolalarni
maktabda va maktabgacha ta’lim muassasasida ham aqliy qobiliyatlari
va ijodiy faolliklarini rivojlantîrishga yo‘nalgan1igining birligidir.
Maktabgacha ta’lim muassasasida qo‘llaniladigan o‘qitish metodi va
usullari bolalarning keng aqliy hamda ma’naviy-irodaviy
rivojlanishlariga yordam beradi va shu orqali ularning yangi
mazmunini egallashga darsda o‘qituvchi bilan ıııurakkabroq o‘zaro
aloqa shakllariga tayyorgarliklarini ta’min1aydi. Mashg‘ulot1arda
tarbiyachining bolalarni bilish va amaliy faoliyatlariga rahbarlik
usullaridagi bu istiqbollilik ikki tomonlama metodlardagi izchillik
asosini tashkil etadi. Maktabdagi dars va maktabgacha ta’lim
muassasasidagi mashg‘ulot bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ega,
ammo shu bilan birga uyushtirilgan ta’limning asosiy shakllari sifatida
ulargagina xos bo‘lgan ichki umumiy xususiyatlar majmuiga egadir.
Bularga:
– Mashg‘u1ot va darsning mazmunan dasturlashganligi va vaqt
jihatdan cheklanganligi.
– Ta’1imda pedagogning yetakchi roli.
237
– Ilmiy asoslangan o‘qitish metodi va usullaridan foydalanish.
–Ta’lim jarayonida pedagogik, innovatsion va axborot texno-
logiyalarini qo‘llash.
Bu umumiy xususiyatlar ta’lim shakllaridagi izchillik uchun
zamin yaratadi.
Maktabgacha ta’1im muassasasidagi o‘qitish jarayonida bolalarda
o‘quv faoliyatning dastlabki elementlari tarkib toptiriladi, o‘z xatti-
harakatlarini ixtiyoriy boshqara olish ko‘nikma1ari, maqsadga
yo‘nalgan aqliyfaoliyattakomillashadi, bu esa bolaning maktab
ta’limining yangi sharoitlariga faol kirishib ketishi uchun zarur
bo‘lgan psixologik jihatdan tayyorlaydi.
Bolalarning maktabda o‘qishga tayyorgarligi Maktabgacha
yoshdagi bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash bu-o‘qitish
samaradorligini oshirishdagi muhim jihat hisoblanadi.
Maktabda o‘qishga tayyorgarlik - bu maktabgacha ta’lim
muassasasi va oilada bolalarga berilgan ta’lim-tarbiyaning muhim
natijasidir. U maktab bolaga qo‘yadigan talablar majmuyi orqali
aniqlanadi. Bu talablarning o‘ziga xos tomoni o‘quvchining yangi
sotsial-psixologik o‘rni, u bajarishi lozim bo‘lgan yangi vazifa va
burchlarni o‘zida mujassam qiladi.
Maktabda o‘qishga tayyorgarlik tushunchasi.
Bola hayotida maktabdagi o‘qitish jarayoni atrofdagilar bilan
munosabat tizimini o‘zgarishiga aloqador muhim davrdir. Bunda
ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan o‘quv faoliyati bola hayotida mar-
kaziy o‘rinni egallaydi. Bunda erkin o‘yin faoliyatini farqli ravishda
inajburiy faoliyat egallaydi. Endi 1-sinf o‘quvchisidan quyidagi jiddiy
munosabatlar talab etiladi:
Ta’lim faoliyatining yetakchi turi sifatida bolalar kundalik hayot
jarayonini qayta quradilar;
Kun tartibi o‘zgaradi;
Erkin o‘yinlar vaqti qisqaradi;
Bolaning mustaqilligi va uyushganligi, uning ishchanligi,
intizomliligiga talab ortadi;
O‘quvchining o‘z xatti-harakati, majburiyatlarini bajarishga
mas’uliyati ortadi.
O‘quvchining bu yangi holati uning shaxsini alohida ma’naviy
jihatdan yo‘nalganligini yaratadi. Unda o‘z Vatani, oilasi va kishilar
oldidagi burch va majburiyatlarni anglay olish, mamlakat taraq-
238
qiyotiga o‘z hissasini qo‘shish kabi ijobiy sifatlar rivojlanib boradi.
O‘quvchi o‘zining jamiyat uchun kerakligini tushuna boradi.
Maktab o‘quvchidan aqliy faoliyatning murakkabroq shakllarini,
axloqiy-irodaviy sifatlarning yuksakroq rivojlangan darajasini, o‘z
xatti-harakatini boshqarish qobiliyatini, katta ishchanlik qobiliyatini
talab qiladi.
Maktabgacha ta’Iim muassasasining vazifasi – Davlat talablari
asosida maktab talablariga muvofiq ravishda maktabda o‘qishga
tayyorgarlikni tarkib toptirishdan iborat. Bolalarni maktab ta’limiga
tayyorlash:
Maktabgacha ta’1im muassasasida ta’1im tarbiyaviy ishni
umumiy va har tomonlama rivojlantirishning yuqori darajada
ta’minlanishi;
Maktabning boshlang‘ich sinflarida o‘zlashtirish1ari lozim
bo‘lgan o‘quv fanlarini egallashga maxsus tayyorlashni ta’minlashni
nazarda tutadi.
Pedagog olimlar va psixologlar (L.A.Venger, A.V.Zaparojes,
G.M.Lyaminya) va zamonamiz pedagog olimlari (F.R.Qodirova)
tomonidan bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashning quyidagi
jihatlari ta’riflangan:
Maktab ta’limiga umumiy tayyorgarlik.
Maktab ta’1imiga psixologik tayyorgarlik.
Maktab ta’1imiga maxsus tayyorgarlik.
Maktab ta'1imiga umumiy tayyorgarlikni amalga oshirishda quyidagi
omillar muhim hisoblanadi:
Bolaning maktabda o‘qishga axloqiy-ma’naviy tayyor- garligi.
Bolaning maktabda o‘qishga aqliy tayyorgarligi.
Maktabgacha yoshdagi bolaning maktabda o‘qishga jismoniy
tayyorgarligi.
Maktabda o‘qishga axloqiy-ma’naviy tayyorgarlik tushunchasi -
bola o‘z xatti-harakat, iroda, hissiyotlar, insonlarga nisbatan muloqot
qilishda o‘z fikrini ayta bilishi, o‘zini shaxs sifatida anglashi,
o‘qituvchi va sinfdagilar bilan o‘zaro munosabatlarini axloqiy asosda
qurishga imkon beradigan darajada erishish tushuniladi.
Maktabdagi axloqiy-ma’naviy tayyorgarlik mazmuni o‘quvchi
tutgan o‘rindan kelib chiquvchi bola shaxsi va xulqiga qo‘yiladigan
talablariga nisbatan aniqlanadi. Bu talablar:
– Tartibli va intizomli bo‘lish.
239
– O‘quv jarayonini mustaqil va mas'uliyatli bajarish.
– O‘z xatti-harakati va faoliyatini boshqarish.
– O‘qituvchi va o‘quvchilar bilan o‘zaro munosabatlarda madaniy
xulq qoidalariga rioya qilish.
–Maktab mulkiga tartibli va ehtiyotkorona munosabatda bo‘1ish.
Bu talablarni bajarishga tayyorgarlik, avvalambor, oilada, maktab-
gacha ta’lim muassasalarida olib boriladigan maqsadli, tizimli ta’lim-
tarbiyaviy jarayonda amalga oshirilishi lozim.
Axloqiy-ma'naviy tayyorgarlik maktabgacha yoshdagi bola
shaxsiy xulq-atvori rivojining muayyan darajasida namoyon bo‘1adi.
Bunda o‘quvchi bilan ishlashda quyidagilarni hisobga olish zarur:
– Xulq-atvorni ongli boshqarishga ko‘mak1ashish.
– Daf’atan asabiylashib ketishga erk bermaslik.
– Kutilgan maqsadga erishishda qat’iyatni namoyon etishdagi yordam.
Bo‘lajak o‘quvchi xulq-atvoridagi ixtiyoriylikning rivojlanish
asosini Maktabgacha ta’lim yoshi oxiriga kelib tarkib topadigan
sabablar iyerarxiyasi, o‘zaro bo‘ysunuvchilari tashkil etadi.
Sabablarning o‘zaro bo‘ysunganligi bu yoshdagi bolalarning ushbu
daqiqadagi o‘z ishtiyoqlarini ma’naviy ahamiyatli maqsadlar yo‘lida
yengish uchun irodaviy, ongli intilishga aloqadordir. Ma’lumki,
maktabgacha yoshdagi bolani xulq-atvori ixtiyoriylikning yuqori
darajasi bilan ajralib turadi, ammo bu davrda maktabdagi yangi xulq-
atvor turiga o‘tishni ta’minlaydigan ixtiyoriy xulq-atvor mexa-
nizmining tarkib topishi muhimdir. Ma’naviy-axloqiy tayyorgar-
likning qaror topishida quyidagi uch jihat:
– Mustaqillik.
– Uyushganlik.
– Intizomlilik muhim ahamiyat kasb etadi.
Maktabgacha yoshdagi bolada mustaqillikni tarbiyalash va
shakllantirish maktabgacha ta'lim muassasalarida amalga oshiriladigan
barcha ta’lim-tarbiyaviy jarayonlarda o‘z aksini topadi. Bola
maktabda o‘z xulq-atvori va boshqa jarayonlarda mustaqil bo‘lishga
intiladi. Mustaqillik bilan uzviy bog‘1angalı xulq-atvordagi
uyushganlikva
intizomlilik
bola
xulq-atvoridagi
maqsadga
yo‘na1ganlik, ongli ravishda o‘z xatti-harakatini tashkil etish va uni
nazorat qila olish kabi qobiliyatlar tarkib topadi. Bu esa bolaning
ma’naviy-axloqiy jihatdan maktab ta’limiga tayyor ekanligni bildiradi.
Maktabgacha yoshdagi bolaning o‘z tengqurlari va kattalar bilan
240
o‘zaro munosabatlarini qoidalarga muvofiq ravishda tashkil etish -
ma’naviy-axloqiy tayyorgarlikning muhim tarkibiy qismidir. Bunda
maktabda o‘qish jarayonida o‘z tengqurlariga nisbatan xayrixoh,
xushmuomalalik, g‘amxo‘rlik bildirish va hurmat bilan munosabatda
bo‘lish, tashkilotchilik ko‘nikınalari shakllanadi. Shuningdek,
o‘quvchi bilan o‘qituvchining o‘zaro munosabatida, o‘qituvchining
bahosi o‘quvchi bilimi va uni o‘quv majburiyatlarini bajarish
sifatining xolis mezoniga aylanadi.
Maktabgacha axloqiy-irodaviy tayyorgarlik bola ongi va axloqiy-
hissiy rivojining muayyan darajasi bilan ham ifodalanadi. Bunda
bolaning ijtimoiy-hissiy rivojlanishi kattalar va tengdoshlariga
nisbatan o‘zaro hurmat bilan qarash, kattalar bilan muloqot qilish
doirasini kengaytirish, taassurotlari bilan o‘z hissiyotlarini o‘rtoqlasha
olish nizoli vaziyatlardan mustaqil chiqa olish, jamoada o‘zini tuta
bilish va o‘z xatti-harakatini tanqidiy baholay olish kabi axloqiy
hissiyotlar va axloqiy o‘z-o‘zini anglash bola tomonidan o‘quvchining
yangi ijtimoiy-psixologik mavqeyini ko‘tarinki ruh bilan qabul
qilishni, o‘quv mashg‘ulot1arini bajarishning muhimligini tushunishni
ta’min1aydi. Bu esa o‘quvchi1arda o‘z vatani oldidagi shaxsiy
ınas’uliyat hissiyotini uyg‘otishda asos bo‘1adi. Bolaning axloqiy-
irodaviy tayyorgarligi uning mehnatga nisbatan munosabatida ham o‘z
aksini topadi. Bu mehnat qilish ishtiyoqi, to‘g‘ri va tartibli bajarilgan
mehnatdan qoniqish hissiyoti, atrofdagilar mehnatiga hurmat va zarur
mehnat ko‘nikmalarini egallashdir.
Bo‘lajak o‘quvchi mustaqil tartibli kiyinishi, o‘z narsalari, o‘quv
anjoınlarini saranjom saqlash, orasta bo‘lib ko‘rinishi kabi mehnat
ko‘nikmalarini u oilada va maktabgacha ta’lim muassasasida
egallagan ko‘nikmalariga tayangan holda amalga oshiradi. O‘quvchini
o‘qitishda u maktabgacha ta'1im muassasasida egallagan birgalikdagi
mehnat malakalari ishni rejalashtirish, vazifalarni taqsimlash, o‘z
holatlarini o‘rtoqlari bilan kelishish, ishni oxiriga yetkazish katta o‘rin
egallaydi.
Xulosa qilib, bolaning maktabda o‘qishga ma'naviy-axloqiy
tayyorgarligi uni maktab yillarida axloqiy-irodaviy rivojlantirishning
muayyan yakuni sifatida namoyon bo‘ladi. U maktab ta’limi nuqtayi
nazaridan bola shaxsi va xulq-atvorining o‘z mazmuniga ko‘ra
bolaning maktab sharoitiga moslashish, o‘z majburiyatlarini
mas’uliyatli bajarish, o‘qituvchi va o‘quvchilarga nisbatan axloqiy
241
munosabatini shakllantirish uchun zamin tayyorlaydi. Ma’naviy-
axloqiy tayyorgarlik bolani maktabda o‘qishga aqliy va jismoniy
tayyorgarligi bilan uzviy aloqadordir.
Dostları ilə paylaş: |