Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 29 - 
1.2.3. 
Mamlakatlarning an’anaviy tasnifi: rivojlangan mamlakatlar, 
rivojlanayotgan mamlakatlar va 
o’tish davri iqtisodiyoti
 mamlakatlari 
Rivojlangan bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlar-jahon iqtisdoiyotining 
asosiy subyektlaridan biri hisoblanadi. Ushbu guruhga 30 dan ortiq mamlakatlar 
kiradi va ba‘zan shu mamlakatlar ―sanoati taraqqiy etgan‖ mamlakatlar deb ataladi. 
Sanoat jihatdan rivojlangan mamlakatlar xos bo‘lgan asosiy xususiyatlardan 
biri- daromadlarning aholi qatlamlari o‘rtasida nisbatan tekis taqsimlanishi va 
mamlakatlar iqtisodiyoti ijtimoiy yo‘naltirilganligidir. Xususan: aholining kam 
ta‘minlangan qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash; ilm-fanni rivojhlantirishga katta 
miqdorda mablag‘ sarflash(YaIMning 2-3%); ilm-fan yutuqlarining ishlab 
chiqarishga 
sarflanishi; 
tibbiyot,ta‘lim, 
madaniyat 
sohalariga 
sarflanishi 
yuqoriligi(YaIMning 3-4%). 
ХХ-XXI asrlar boshida jahon хo‘jaligida rivojlangan mamlakatlarning tutgan 
o‘rni juda katta bo‘lib, bunday guruhga kiruvchi davlatlar asosan Yevropa qit‘asi va 
Shimoliy Amerika materigida joylashgandir. Ma‘lumki, rivojlangan «katta yettilik» 
davlatlar (hozirgi kunda ushbu davlatlar guruhiga Rossiya Federatsiyasini 
qo‘shilishi bilan «katta sakkizlik» davlatlar dеgan so‘zlar ham jahon iqtisodiyotida 
ishlatilmoqda)iqtisodiyotini 
rivojlanishi 
asosan 
tabiiy 
resurslardan 
qanday 
foydalanishlik darajasiga va Shuningdek uzoq yillarga mo‘ljallangan zamonaviy 
ilmiy-teхnikaviy taraqqiyotdagi o‘zgarishlarga bog‘liqdir. 
Jahon хo‘jaligi rivojlanishida yetakchi sanoati rivojlangan mamlakatlar (AQSh, 
GFR, Yaponiya, Buyuk Britaniya, Fransiya, Kanada,Italiya) iqtisodiyoti muhim rol 
o‘ynamoqda. Ushbu mamlakatlar ulushiga rivojlangan davlatlarda ishlab 
chiqarilayotgan jami sanoat mahsulotlarning 79-80%i va dunyo mamlakatlarida 
ishlab chiqarilayotgan sanoat mahsulotlarning 59-60%i, tovarlar eksportining 60-
61%i va хizmat ko‘rsatish sohalarning 49- 50%i to‘g‘ri kelmoqda. 
Rivojlanayotgan mamlakatlar. Bugun kapital oqimida ularning ulushi 30 foizni 
tashkil etsa, 20 yildan so‘ng bu ko‘rsatkich 50 foizga yetadi. 15-20 yildan so‘ng 
dunyoda sarmoya qilingan har bir dollarning 60 senti rivojlanayotgan 
mamlakatlarga kiritiladi.Bu juda katta o‘zgarish. XX-asrning 60-yillaridan boshlab 

---