; HPO 4 -2 →PO 4 -3 Kislotalarning nordon mazasi, indikatrlar rangini oʻzgarishi eritmalarda vodorod ionlarining
mavjudligi va unung konsentrasiyasiga bogʻliq.
2 Tevarak-atrofda mavjud bo‘lgan barcha moddalar, jismlar, va hatto tirik olam analitik kimyoning tahlil ob’yektlari hisoblanadi. Ularni
kimyoviy, geologik, biologik, tibbiy, tabiiy, sun’iy, sintetik, sanoat va ishlab chiqarish ob’yektlariga, moddalarning tabiati bo‘yicha anorganik va
organik moddalar, metallar, qotishmalar, radioaktiv va zaharli moddalarga ajratish mumkin. Masalan, havo, suv, tuproq, ruda, sement, qotishma,
neft, gaz, o‘g‘it, oziq-ovqat mahsulotlari, kimyoviy sintetik mahsulotlarning barchasi va boshqalar tahlil ob’yektlariga kiradi. Ular ham o‘z
navbatida bir qancha turlarga bo‘linadi. Demak,mavjud bo‘lgan barcha narsalar analizob’yektlaridir. Modda analizga tekshirishning maqsadi va
usulidan kelib chiqqan holda tayyorlanadi. Analizning yutug‘i moddaning analizga qanchalik to‘gri tayyorlanganligiga bog‘liq. Moddani analizga
tayyorlash undan namuna olishdan boshlanadi. Har qanday ob’yektni tekshirish uchun, eng avvalo, undan tarkibi shunga mos bo‘lgan namuna
olish talab etiladi. Analitik buyurmachining xohishidan kelib chiqqan holda analitik vazifani belgilab oladi. To‘g‘ri belgilab olingan vazifa optimal
usulni tanlashga asos bo‘ladi. Analiz usulini tanlashda-taqiqotchi oldiga qo‘yilgan vazifa, analiz ob’yektining o‘lchami va analiz uchun olingan
namunaning miqdori, namunadagi aniqlanuvchi tarkibiy qismning taxminiy miqdori, xalaqit qiluvchi tarkibiy qismlarning mavjudligi, analizning
talab etilgan aniqligi, kerakli asbob-uskunalarning mavjudligi, analiz uchun sarf bo‘ladigan vaqt miqdori, analizning tannarxi va boshqa analizni
laboratoriyada bajarilishi bilan bog‘liq bo‘lgan real sharoitlar hisobga olinadi. Analiz usuli va uslubini tanlashda mavjud adabiyotlardan
(monografiya, darslik,qo‘llanma, ilmiy jurnallar, internet materiallari va boshqalar) foydalaniladi.
3.Analitik namuna(analiz uchun namuna)Agar tekshiriladigan modda suyuqlik bo‘lsa, uning gomogen yoki geterogen fazali ekanligiga qarab,
namuna olinadi. Gomogen materialdan (gazlar yoki suyuq moddalar aralashmasidan) o‘rtacha namuna olish oson. Agar suyuq holatdagi
modda harakatda bo‘lsa, masalan,sanoatda chiqayotgan chiqindi suvlar, undan (trubadan) namuna vaqti-vaqti bilan olinadi.Agar
tekshiriladigan modda statsionar holatda bo‘lgan suyuqlik bo‘lsa, uning o‘zaro aralashishi yoki aralashmasligiga qarab turlicha
usul3Оқсиллар ёки протеинлар – мураккаб, юқори молекулали органик бирикмалар бўлиб, ўзаро амид боғ билан боғланган
аминокислоталар қолдиқларидан тўзилган. Бир хил оқсил таркибига турли хил аминокислоталар кириши мумкин. Оқсил тўлиқ
гидролизгна учраганда аминокислоталар ҳосил бўлади. Инсон, хайвон ва ўсимликлар танасида оқсиллар турли хил вазифаларни
бажаради. Улар томир, пай, тери, суяк ва бошқалар асосини ташкил қилади, модда аламшиниш ва тўқималар кўпайишида муҳим
вазифани бажаради. Гармонлар, энзимлар, пигментлар, антибиотиклар, токсинлар оқсил бирикмалар бўлиб ҳисобланадилар.
Оқсиллар катта молекуляр массага эга. Масалан, инсон қони зардоби альбуминининг молекуляр массаси 61500, қон зардобидаги -
глобулинининг молекуляр массаси 153000, гемоцианиники эса 6600000 га тенг. Кўпчилик оқсиллар қаттиқ ҳолда батий ваклни (жун,
ипак) сақлайдилар ёки кукун шаклида мавжуд бўладилар. Айрим оқсилларни кристалл шаклда олиш мумкин. Кўпчилдик оқсиллар
сувда, суюлтирилган кислота эритмаларида эрийдилар. Деярли барча оқсиллар ишқорларда эрийдилар. Ҳамма оқсиллар органик
эритувчиларда эримайдилар. Оқсил эритмалари каллоид ҳусусиятига эга бўлиб, диализ усулида тозаланади. Оқсиллар эритмаларда
сувда эрувчи органик эритувчилар (спирт, ацетон ва бошқалар), тўз эритмалари, кислоталар ёрдамида чўктирилади. Чўктриши
вақтида кўпчилик оқсиллар занжирининг конформацияси ўзгаради ва эримайдиган ҳолатга ўтади. Бу жараёнга оқсилнинг
денатурацияланиши дейилади. Оқсилларни аниқлашда бир қатор рангли реакциялар мавжуд. Булар қуйидагилардир. 1.
Ксантопротеин реакцияси. Оқсилларга азот кислотаси билан таъсир этилганда сариқ ранг ҳосил бўлади. Бу ранг аммиак таъсирида
зарғалдоқ рангга ўтади. Бу реакция ёрдамида радикалидаь ароматик табиатли ҳалқалар тутган -аминокислота (фениланилин,
тирозин, гистидин, триптофан)лар аниқланади. Аммиак таъсирида зарғалдоқ рангнинг ҳосил бўлиши фенол гидроксилнинг
ионланиши ва анион билан ҳалқадаги -электронлар ўзаро таъсирланишининг кучайиши билан тушунтирилади. 2. Биурет
реакцияси. Оқсил эритмасига суюлтирилган мис сульфат ва натрий гидроксид эритмалари таъсир эттирилса, бинафша ранг пайдо
бўлади. Бу реакция пептид боғли ҳамма моддаларда содир бўлади. – С – C – O O Агар мис сульфат тўзи ортиқча миқдорда олинса
ҳосил бўладиган кўк рангли мис-(II)-гидроксид бинафша рангни ниқоблаб, кўринишига ҳалал беради.
.