Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

1 0 – 1 1 - m av z u l a r :
G‘ARBIY TURK XOQONLIGI
Mulohaza uchun
Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. Turk xoqonligining ikkiga bo‘linib ketishi sabablarini ayting. Sizningcha, bo‘linish-
ning oldini olish mumkin bo‘lganmi?
2. Davlat va jamiyatning bo‘linishi qanday oqibatlarga olib keladi, deb o‘ylaysiz?
3. Yurtimiz hududi qaysi Turk xoqonligi tarkibida bo‘lgan edi?
32
Xitoy manbalari, garchi turklar doimiy yashash joylariga
ega bo‘lmasa ham, lekin ularning har birida ajratib berilgan 
yer borligi haqida ma’lumot beradi. Aynan mana shun-
day «ajratib berilgan yer»larda dehqonlar mavjud suv 
manbalari hamda lalmikor yerlar imkoniyatidan foydalanib, 
asosan, donli ekinlar yetishtirganlar. Mevali daraxtlardan 
bog‘-rog‘larga alohida ahamiyat berganlar. Manba tili bilan 
aytganda, «(mevali) daraxtlar savlat to‘kib turgan».
Shahar aholisi hunarmandc
hilik va savdo-sotiq 
bilan mashg‘ul bo‘lgan. Kulolc
hilik, to‘qima chilik, 
sarrojlik, misgarlik, chilangarlik, t
emir chilik va 
zargarlik taraqqiy etgan. Hunarmandlar y
asa-
gan zeb-ziynatlar va qurol-yar
og‘lar xilma-xilligi 
va nihoyatda puxtaligi bilan ajr
alib turgan.

---

33
Xoqonlikda 
qabila 
va еlatlarni birlashtirish 
va bosh qarish, soliqlar va o‘lponlarni 
o‘z vaqtida yig‘ib olish uchun maxsus 
ma’muriy va harbiy-siyosiy bosh qaruv 
tizimi joriy etilgan.
Xoqon o‘z noiblari – tudunlar yorda
-
mida mustaqil hokimliklar ustidan nazo
-
ratni kuchay tirgan.
Xoqonlik o‘z ehtiyoji va hayotiy zaru-
ratidan kelib chiqib, quyidagi islohotlarni 
amalga oshirgan:
Î
«o‘nlik» tizimni yaratish, 
Î
vassal hokimliklar hududida o‘z 
qarorgohlarini barpo etish; 
Î
davlat bosh qaruvini takomillashti-
rish va boshqalar.