D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə130/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Bu antroponimin I komponenti (kül) apelyativi və mənşəyi 
haqqında da türkologiyada müxtəlif fikirlər mövcüddur. Kül ti-
gin  antroponimini  abidənin  Çin  mətnində  transkripsiya  edən 
S.Şlegel onu Kök tegin şəklində oxumuşdur. Çünki bu heroqlifli 
mətndə  həmin  leksem  (Kül)  bir  samiti  olmadan  göstərilmişdir. 
Orxon  kitabələrini  ilk  dəfə  oxuyan Vilhelm Tomsen  bu  yanlış-
lığı vaxtında sezdiyi üçün sözün Kül və ya köl şəklində oxuna 
biləcəyinə  diqqəti  çəkmişdir.  V.Radlov  bu  sözün  külüg  leksik 
vahidi ilə qohum olmasına işarə edərək, onu Kül  şəklində oxu-
muşdur. M.Kaşğarinin “Divan”ında Kol bilgə xan onomastik va-
hidinin aşkar olunması göstərdi ki, bu şəxs adındakı köl sözü göl 
leksemi ilə eyni kökdəndir və “ağlı göl kimi olan xan” deməkdir 
(44,  s.  170-  423).  Bu  qaynağa  əsaslanaraq  sonralar  Türkiyəli 
alimlərdən Nəcib Asim, Osman Turan, Tehsin Banquoğlu,  Faruk 
Sumər, Osman Fikri Sərtqaya, Avropada L.Bazən həmin sözü köl 
şəklində oxuyaraq “göl” mənasını bildirdiyini iddia etmişlər (22, 
s.  62). A.N.Kononov  1980-ci  ildə  yazdığı  “Грамматика  языка 
тюркских  рунических  памятников”  kitabında  bu  məsələnin 
üzərində dayanmış və kül variantına üstünlük vermişdir.
Ə.Tanrıverdiyev  son  illərdə  nəşr  edtirdiyi    “Qədim  türk 
mənbələrində yaşayan şəxs adları” (13, s. 37-45) əsərində həmin 
məsələni ətraflı şərh edir, əsaslı dəlil və faktlara söykənərək göl 
anlamlı köl variantının daha doğru variant olduğunu sübuta yeti-
rir. Biz də bu fikri dəstəkləyərək qeyd edirik ki, qədim türklər öz 
övladlarına köl-göl qədər ağlı olmağı arzulayaraq məhz bu cür ad 
seçə bilərdilər. Bu fikir bir bayatımızda da öz əksini tapmışdır: 
Əziziyəm gül əllər,
Gül biləklər, gül əllər.
Dəryaca ağlın olsun,
Yoxsul olsan gülərlər.


133

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin