D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə142/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
xalqı uyğurların da daxil olduğu tele qəbilə ittifaqına daxil olmuş-
dur. Uyğur dili göytürk dilinə çox yaxındır. Az dili uyğur dilinə 
yaxındırsa, deməli, göytürk dilinə də yaxındır. Az xalqı haqqında 
Çin qaynaqları da, Avropa mənbələri də məlumat vermir (20. s. 
392).
F.Ağasıoğlu  azları  aslarla  qarşılaşdırır,  Azərbaycandakı 
Azıx (mağara adı) onomastik vahidini az etnoniminin izləri kimi 
qiymətləndirir (26, s. 12-17).
C.İ.Cəfərov «Bəzi damğa və işarələrin etimoloji izahı» adlı 
məqaləsində Az-aslar haqqında yazır: «Unudulmuş etnonimlərdən 
biri kimi Azərbaycan xalqının etimologiyasında ilk, həm də əsas 
yadrolardan hesab edilən aslar və azların adını çəkmək olar» (10, 
s. 29).
C.Cəfərov  bir  sıra  tarixi  məlumatlara  müraciət  edir.  O, 
V.Tomsonun,  V.V.Bartoldun,  Z.N.Qumilyevin  az-aslar  haqqın-
dakı qaranlıq fikirlərinə toxunur. P.Q.Kuzayevə əsaslanaraq qeyd 
edir  ki,  as  (az)  etnonimi  əsrlərlə  təkcə  Qafqazda  deyil,  dünya-
nın  bir  sıra  ölkələrində  yaxşı  tanınmış,  hətta  «Altaydan  Urala 
qədər  böyük  ərazidə  də  çox  məşhur  olmuşdur».  Müəllif  as-az 
qəbiləsi ilə bağlı Orxon-Yenisey abidələrinə müraciət edir, ma-
raqlı fikirlər söyləyir. O, ərəb mənbələrinə, bir sıra tarixi qaynaq-
lara əsaslanaraq az(as) qəbiləsinin düşdüyü fəlakətləri xatırladır. 
Bu günə qədər Azərbaycan ərazisində özünü yaşadan dağ, dərə, 
kənd, tayfa adlarını göstərir. Qobustan qayaları üzərində olan az 
(as) qəbilə adının heroqliflərlə işarə edildiyini inandıcırı şəkildə 
sübuta  yetirir.  C.Cəfərov  nəticədə  yazır:  «Beləliklə  aslar  Qaf-
qaz  torpağında,  xüsusilə  Naxçıvanda,  Qazaxda,  Kəlbəcərdə  və 
s. yerlərdə özlərinin ilk yazı mədəniyyətlərini də e.ə. təxminən 
X-VIII minilliklərdə yaşatmışlar. As xətti və az damğası qədim 
dünya yazı mədəniyyəti tarixində də nümunə kimi diqqəti cəlb edir 
(10, s.35). Bir sıra tədqiqatçılar Azərbaycan sözünün tərkibindəki 


145

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   138   139   140   141   142   143   144   145   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin