D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə146/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   290
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Tibetə  səyahət  edən  beş  uyğur  elçisinin  raportlarında  Pars-il 
şəklində keçməkdədir. Bizim araşdırmalarımız göstərir ki, indiyə 
qədər Barsil və Bersil şəklində transkripsiya edilən bu adın Bars-
el şəklində oxunması daha doğru olacaqdır. Çünki bilirik ki, bars 
və ya pars Türk mədəniyyətində mühüm yer tutur və şəxs adı ola 
bildiyi kimi boy adı ola bilməsi də mümkündür (57,  s. 19).
Bukarak. Bu etnonimə KT şm.12-də rast gəlirik. «Bukarak-
Orta Asiyada Buxara ulusu. Buxaralılar, güman ki, soğd dilində 
danışmışlar» (20,  s. 393).
Buluk.  Moyun  Çor  abidəsində  (22  və  35-ci  sətirlər)  bu-
luk  xalqı  haqqında  danışılır.  Abidədə  bu  etnonim  Kara  buluk 
şəklində yazılmışdır. Bu etnonim buluk şəklində yazılsa da, bəzi 
tədqiqatçılar onu bulak şəklində oxumuşlar (57, s.20). Çox gü-
man ki, buluk etnonimi sonradan bulak şəklinə düşmüşdür. Belə 
ki, u-a səs əvəzlənməsi türk dillərinin fonetik quruluşu üçün xa-
rakterik xüsusiyyətdir. Məs.; boğuz – boğaz, konuk – konak və s. 
Buradakı kara sözü «güclü» anlamındadır.
Bu qəbilənin adına X əsr ərəb müəllifinin «Hüdud-ül-aləm» 
əsərində təsadüf edilir. Burada bulukların yağmalardan olub,  to-
kuz oğuzlarla qarışıq yaşağıdı göstərilir (27, s.72). Buluklar haq-
qında Mahmud Kaşğarlı da məlumat verir. O, bulakların bir türk 
boyu olduğunu, bir ara qıpçaqlara dustaq olduqlarını, bu səbəbdən 
elke bulak adlandıqlarını qeyd edir (44,  s. 379).
Fikrimizcə, bulak//buluk etnonimi Kül tigin (KT şm. 4) və 
Bilgə xaqan (BX ş. 29) abidələrində işlənmiş, «qarışıqlıq, qarma-
qarışıqlıq, qiyam, üsyan» anlamlı bulğak sözündən yaranmışdır. 
Beləliklə, Kara buluk//Kara bulak etnonimi «güclü üsyan, güclü 
qiyam» mənasına daha çox uyğun gəlir.
Çik. Bu etnonimə BXş 26; MÇ 19, 22, 23, 26 və A.Steynin 
tapdığı I əlyazmada (St 1a. 4) rast gəlirik. Ə.Rəcəbli qeyd edir ki, 
Çiklər Kökmən dağlarında yaşayan türkdilli qəbilədir. Güman ki, 


149

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   142   143   144   145   146   147   148   149   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin