D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya


Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya



Yüklə 2,22 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə171/290
tarix02.01.2022
ölçüsü2,22 Mb.
#2369
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   290
Onomastika, Dialektologiya, Etimologiya
budda monastrından 60 km şimalda tapılmışdır. Bu səbəbdən də 
abidə Orxon abidəsi hesab olunur. Abidə 1889-cu ildə rus alimi 
N.M.Yadrintsev tərəfindən tapılmışdır.
Kül-tigin  abidəsi  ilk  dəfə  1892-ci  ildə  atlas  şəklində  trans-
kripsiya və tərcüməsiz nəşr olunub.
1940-cı ildə isə Hüseyn Namiq Orkun abidəni türkcə nəşr et-
dirmişdir.
Azərbaycanda  isə  Kül-tigin  abidəsi  haqqında  ilk  məlumata 
tərcümə ilə birlikdə A.M.Məhərrəmovun 1967-ci ildə çap olun-
muş “Qədim türk runik yazılı abidələr” adlı kitabında rast gəlirik.
Kül-tigin  abidəsi  sonrakı  illərdə  də  tədqiqatçıların  diqqət 
mərkəzində olmuş bir çox görkəmli türkoloq alimlərimiz abidənin 
lüğət  tərkibini,  qrammatik  quruluşunu  araşdırmışdır.  Kül-tigin 
abidəsinin  lüğət  tərkibini  müasir Azərbaycan  dili  ilə  müqayisə 
edən Ə.Şükürlü 20-dən artıq sözün öz fonetik quruluşuna görə 
indiki dilimizdə işlədilən sözlərə tam uyğun gəldiyini qeyd etmiş-
dir.  Son  illər  Ə.Tanrıverdi  Orxon Yenisey  abidələrini  tədqiqata 
cəlb  etmiş  “Azərbaycan  dilinin  tarixi  qrammatikası”  əsərində 
abidələrin mətninə isdinad etmişdir . 
Orxon-Yenisey  abidələri,  o  cümlədən  Kül-tigin  müxtəlif 
aspektdə tədqiqata cəlb olunsa da bəzi kiçik  detalları nəzərə alma-
saq abidələrin leksikası ilə dialekt və şivələrimiz paralel şəkildə 
tədqiq  olunmamışdır.  Halbuki,  dialekt  və  şivələrimizdə  işlənən 
bir çox fonetik, morfoloji hadisələr, Orxon-Yenisey, o cümlədən 
Kül-tigin abidəsində də müşahidə olunur. Kül-tigin abidəsində, 
və dialekt şivələrimizdə mövcud olan fonetik bənzərliklər aşağı-
dakı şəkildədir.
1. Sağur nun səsinin işlənməsi
Bu fonetik hadisə dialektlərimizdən Qərb qrupu şivələrində 
müşahidə edilir. Məsələn, atana, yoldaşına gördüyünüz, dediyiniz 
və s. Sağur nun səsinin işlənməsi hadisəsinə Kül-tigin abidəsində 


172

Yüklə 2,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   290




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin