SƏMƏNDƏR RZAYEV (2.1.1945-27.3.1986)
Amansız ölümün səhnədən çox erkən ayırdığı, istedad təşnəsi geniş diapazonlu, qəltanlı və
gur, cingiltili səsli, həm faciə, həm dram, həm də komediya aktyoru Səməndər Mənsim oğlu Rzayev
27 mart 1945-ci ildə Ağsuda doğulub. Aktyorluqla rayondakı dram dərnəyində məşğul olmağa
başlayıb.
Azərbaycan Dövlət Teatr tnstitutunun aktyorluq fakültəsində təhsil alıb (1964- 1968). Sənət
müəllimləri Rza Təhmasib, Mehdi Məmmədov, Ədil İsgəndərov və başqaları olub. Hələ tələbəliyin
ilk kurslarından televiziyadakı çıxışları ilə qiraət ustası kimi sevilib. Klassik Azərbaycan şairlərinin,
demək olar, hamısından nümunələr söyləyib. Ömrünün sonunadək radionun "Bulaq" folklor
toplusunun Bulaq Dədəsi olub. Son kursda oxuyanda Milli Dram Teatrında oynanılan Vilyam
Şekspirin "Hamlet" faciəsində Horatsio rolunu ifa edib və aktyor truppasına götürülüb. Tez bir
zamanda repertuardakı ən mürəkkəb janrlı tamaşalarda əsas ifaçıya çevrilən Səməndər Rzayevin
istedadında "ölçü", "hədd" yox idi. O, hər tipli personajı asanlıqla özünün yaradıcılıq üslubuna
uyğunlaşdırırdı.
Milli və dünya klassiklərindən Hüseyn Cavidin "Xəyyam" (Xacə Nizam), "Knyaz"
(Knyaz), "İblis" (İbn Yəmin), Mirzə Fətəli Axundzadənin "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah"
(Hatəmxan ağa), Səməd Vurğunun "Vaqif" (Vaqif), "İnsan" (Valentin), Cəlil Məmmədquluzadənin
"Dəli yığıncağı" (Fazil Küleyni), Cəfər Cabbarlının "Aydın" (Balaxan), Məmməd Səid Ordubadinin
"Qılınc və qələm" (Əmir İnanc), Fridrix Dürrenmattın "Böyük Romul" (Sezar Rupf), Maksim
Qorkinin "Meşşanlar" (Bessemenov), Aleksandr Ostrovskinin "Müdriklər" (Qlumov), Sabit
Rəhmanın "Küləklər" (Kapitan), Raço Stoyanovun "Qısqanc ürəklər" (Usta Dobri), Vilyam
Şekspirin "Heç nədən hay-küy" (Doqberi), "Fırtına" (Kaliban) pyeslərinin tamaşalarında müxtəlif
xarakterli rollarda çıxış edib.
Səməndər Rzayevin yaradıcılığının ikinci əsas qanadını cağdaşımız olan insanların
xarakterinin ifası təşkil edir. Bu baxımdan onun Qənimət, Muratov, Vahid ("Məhv olmuş
gündəliklər", "Qəribə oğlan", "Bağlardan gələn səs", İlyas Əfəndiyev), İkinci Rəşad, Əmir ("İkinci
səs" və "Fəryad", Bəxtiyar Vahabzadə), Mazar bəy ("Közərən ocaqlar", Mirzə İbrahimov), Tərlan
("Sənsiz", Şıxəli Qurbanov), Bəhram, Xudayar bəy ("Şəhərin yay günləri" və "Sizi deyib
gəlmişəm", Anar), Eldar ("Sən yanmasan...", Nəbi Xəzri) səhnə obrazları daha nəzərəçarpandır.
Aktyor "Uşaqlığın son gecəsi", "Babamın babasının babası", "Od içində", "Babək", "Bəyin
oğurlanınası" və digər bədii filmlərdə epizod və aparıcı obrazlara çəkilib.
Səməndər Rzayev özgələşmə prinsipini səhnədə böyük məharətlə həyata keçirən aktyor idi.
Səhnədə baş verə biləcək hər hansı gözlənilməz hadisə anında yüksək peşəkarlıqla improvizə edirdi.
Xırda bir detaldan, adi bir deyim tərzindən yüksək, koloritli xarakter yaratmaq səviyyəsində
bəhrələnirdi. Son dərəcə yüksək və əlvan çeşidli səhnə texnikası vardı. Cingiltili, gurultulu və
ləngərli səsini obrazların xarakterlərinə uyğun tərzdə, möhtəşəm sənətkarlıqla idarə edirdi.
Aktyorluq texnikasının hüdudları nəhayətsiz idi.
Səməndər Rzayev Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (1 iyun 1974) və "Şəhərin
yay günləri" dramındakı Bəhram Zeynallı roluna görə Dövlət mükafatı laureatı idi (1978). Ağır
xəstəlikdən 27 mart 1986-cı ildə Bakıda vəfat edib.
Dostları ilə paylaş: |