Microsoft Word M?mm?dova Lale 709 docx
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
66
Sokslet metodu balıq ətində yağın miqdarının təyin edilməsində istifadə edilən ən qədim metodlardan biridir. Son zamanlar bu metod lipidin təyinində çox az istifadə olunur.[23,38] Hazırda balıq ətində lipidlərin miqdarının təyin edilməsində Folç metodu müasir metod hesab olunur. Folç metodu ilə balıq və balıq məhsullarının tərkibində olan birləşmiş və sərbəst lipidin miqdarı müəyyən edilməklə , həm də balığın emalı vəsaxlanılması zamanı lipidin dəyişməsi də tətqiq olunur. ş in gedişi. Nərə balığında lipidin miqdarını təyin etmək üçün orta nümunə götürülür. Balıq dəliklərinin ölçüsü 2mm olan ət maşınından keçirilir və alınan qiymə yaxşıca qarışdırılır. Sonra lipidi ekstraksiya etmək üçün xloroformetan qarışığı ilə ( xloroform və metanol 2:1 nisbətində ) hazırlanır. Tətqiq etdiyim nümunədən 20 qram götürüb 1:20 nisbətində xloroformetan qarışığı ilə birlikdə homogenizatora verirəm. Homogenizatorun fırlanma tezliyi 1 dəqiqədə 6000 dövrdür. Bu sürətlə 3 dəqiqə müddətində qiymə həlledici ilə birlikdə homogenizatorda yaxşıca qarışdırılır. Nümunədən lipidi tam ayırmaq üçün prosesi 5 dəfə təkrar edirik. Hər dəfə süzüntü bir kolbaya yığılır. Sonra lipid komponentlərini qeyri-lipid komponentindən ayırmaq üçün CaCl 2 -nin 0,34%-li məhlulu vasitəsilə yuyuram. Qeyri – lipid komponentlərini yumaq üçün götürdüyüm CaCl 2 məhlulunun miqdarı süzüntünün ümumi miqdarının 20%-i qədər olmalıdır. Lipid olan süzüntü ayrıca qıfa keçilir və yaxşıca çalxalanır. Qarışıq 18 saat müddətində ayrıca qıfda ayrılmaq üçün saxlanılır. Yuxarı qat qeyri-lipid komponentidir, aşağı qat isə xloroform lipid qarışığıdır. Sonra həlledici vakuumda buxarlandrıcı vasitəsilə 40-50 0 C temperaturdan yuxarı olmamaq etibarıilə buxarlandırılır. Qalan qalıq 2-3 saat müddətində vakuum şəraitində 60- 70 0 C temperaturda qurudulur və lipidin ümumi miqdarı təyin edilir. Lipidi xloroforla müəyyən qatılığa kimi duruldurlar ( 200-300 mq lipid 1 ml xloroformda ), sonra lipid xloroform qarışığını ampulaya keçirib ağzına qaz
67
lampasında əritməkl bağlanılır. Sonra təhlil aparmaq üçün 10 0 C temperaturda saxlayırlar. Lipid komponentini fraksiya tərkibinə ayırmaq üçün nazik lövhə üzərində slikagelli xromatografiya metodundan istifadə olunur. Lipid fraksiyasını sadə birləşmələrə ayırmaq üçün bir ölçülü və bir laylı xromotoqrafiyadan istifadə edilir. Slikagel kimi KSK-252 markasından istifadə edilir. Kamerada isə həlledici sistem hazırlanır: petroley efiri, dietil efiri, təmiz sirkə turşusu ( 80:20:1) nisbətində götürülür. Lipidlərin keyfiyyət üzrə fraksiyasını təyin etmək üçün 13x18 sm ölçüdə ş üşə lövhənin üzərinə silikagel suspenziyası yaxılır. Bu suspenziyanı hazırlamaq üçün 6,5 qram silikagel 12 ml etil spirtində və suda ( 9:1 nisbətində ) yaxşıca qarışdırılır, sonra lipidin fraksiyasını keyfiyyətcə tətbiq etmək üçün, miqdarca isə 12 qram slikagelə yuxarıda göstərilən miqdarda və nisbətdə suspenziya hazırlanır və ölçüsü 18x24 sm olan şüşə lövhə üzərinə yayılır. Iki saat müddətində şüşə lövhə otaq temperaturunda qurudulur. Şüşə lövhənin üzərinə nümunə yayılır. Məhlulun içərisinə salmazdan əvvəl silikageli lövhədə 105-110 0 C temperaturda qızdırılmaqla aktivləşdirilir. Lipid nümunəsi mikropiped vasitəsilə 0,02-0,003 ml silikagelli lövhəni start xəttinə ləkələr ləkələr şəklində keyfiyyətcə, miqdarca təyin etmək üçün xətt şə klində lövhənin start xəttinə yayılır. Sonra həm keyfiyyətcə,həm də miqdarca lipid fraksuyasını təyin etmək üçün silikagelli şüşə ölçüsü 145-200 mm olan şüşə kameraya qoyulur. Şüşə kamerada həlledici sistem (petroley efiri, dietil efiri, təmiz sirk turşusu 80:20:1 nisbətində ) vardır. Şüşə lövhə bu həlledici sistemin içərisinə elə qoyulmalıdır ki, sistem start xəttinə çatmasın.[43] Həlledici sistemin silikagelli lövhənin sonuna 2 sm qalmış nöqtəyə qədər qaldıqdan sonra şüşə lövhə həlledici sistemindən çıxarılır. Sonra lipid fraksiyalarını keyfiyyətcə təyin etdikdə şüşə lövhənin üzərinə fosfor-molibden
68
turşusu məhlulu püskürdülür. Lipid fraksiyalarını daha da aydınlaşdırmaq üçün ş üşə lövhə 100-110 0 C temperaturda 15 dəqiqə müddətində saxlanılır. Lipid fraksiyalarını miqdarca təyin edərkən silikagelli lövhə həlledici sistemdən çıxarıldıqdan sonra yod buxarı ilə doydurulmuş kameraya yerləşdirilir, 10-15 dəqiqə müddətində saxlanılır. Bu zaman fraksiya ləkələri yodla rənglənir. Rənglənmiş ləkələr iynə ilə cızmaqla izlənilir. Lipid fraksiyaları miqdarca təyin edilərkən iki paralel iş aparılmalıdır, iynə ilə cızılmış ləkələrin sahəsi şpatellə qaşınır, ayrı-ayrı ləkələrdə lipid fraksiyalarının miqdarını təyin etmək üçün qaşınan kütlə xloroform və metanol ( 4:1 ) nisbətində 20 ml məhlulda 15 dəqiqə müddətində intensiv çalxalanmaqla həll edilir. Sonra məhlulu vakuum şəraitində silikageldən ayırmaq üçün 3 nömrəli şüşə süzgəcdən keçirilir. Şüşə süzgəcdə yığılan silikageli lipiddən təmizləmək üçün bir neçə dəfə xloroform metanol qarışığı yuxarıda göstərilən miqdarda yuyulur. Hər bir lipid fraksiyasını ayrılıqda ə vvəlcədən kütləsi məlum olan kolbaya keçirilir. Həlledicini qovmaq üçün kolba rotorlu buxarlandırıcıya qoyulur. Rotorlu buxarlandırıcıda 60-70 0 C temperaturda vakuumda 1,5-2,0 saat müddətində tam qurudulur və ayrı-ayrı lipid fraksiyalarını analitik tərəzidə çəkməklə miqdarca təyin edilir. Lipid fraksiyalarının cəmi 100% götürülür və bu məbləğə görə ayrı-ayrı fraksiyaların miqdarı təyin edilir. Bu metod nərəbalığının ətində olan lipidi 97,5-99,0% təyin etməyə imkan verir. Yüklə 2,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|