Şakir Musayev
252
proseslərin işə salınması tələb oluna bilər. Prosessual qanunlara riayət
və istintaqın obyektivlik tələbi nöqteyi-nəzərincə bunu istintaq
eksperimenti şəraitində yerinə yetirmək daha optimaldır. Zərurət
yaranarsa laborator müayinələr üçün hava, su, torpaq, istifadə olunan
xammal, hazır məhsul, istehsalat tullantıları və ya digər obyekt
nümunələri götürülür. Bu məqsədlə, real hadisə mühitinə maksimum
yaxın şəraitdə laborator heyvanlar üzərində bioloji təcrübələr
keçirmək olar.
Məhkəmə-tibb eksperti belə hallarla meyit olmadıqda, hissəvi və
ya bütünlüklə məhv edildikdə və ya gizlədilib, tapılmadıqda rastlaşır.
Əgər qətl faktı digər sübutlarla müəyyən edilmişsə və xəsarətlərin
yetirilmə üsulu, istifadə olunmuş alətlər və ölümün digər halları
barədə iştirakçı və ya şahidlərin ifadələri varsa, məhkəmə həkiminin
iştirakı ilə ifadələrin yoxlanılması və ya istintaq eksperimentinin
keçirilməsi, zədətörədici amilin mümkün ola bilən növü, mərhumun
bədənində xəsarətlərin xarakteri və ölümün ehtimal olunan səbəbi
barədə obyektiv məlumatların alınmasında yeganə prosessual vasitə
ola bilər.
İnsanın travma aldığı və ya öldüyü şəraitin məlum olmasına
baxmayaraq, onların yoxlanılması tələb edilərsə, istintaq
eksperimentinin keçirilmə metodikası və məzmunu güman edilən və
yaxud artıq istintaqa məlum olan zədətörədici amilin xarakterindən
asılıdır. Mexaniki təsir hallarında məhkəmə-tibb ekspertinin iştirakı
ilə istintaq eksperimenti keçirilməsi yolu ilə konkret alətdən istifadə
edilməklə insanda xəsarətin yaranması mümkünlüyünü yoxlamaq və
bunun üçün lazım olan şərtlərin - qüvvə, təsir istiqaməti və s.
müəyyənləşdirmək olar. Məhkəmə-tibbi təcrübədə, digərləri ilə
müqayisədə, bu istintaq eksperimentinin daha nadir növüdür. Buna
bənzər sualların bir çoxu ekspertiza və ekspert eksperimentləri
keçirilməsi yolu ilə həll edilir. İstintaq eksperimentinin hazırlıq
mərhələsində xüsusi tədqiqatlara ehtiyac olmadıqda, məhkəmə
həkiminin fəaliyyəti məsələlərin, təcrübələrin keçirilmə şərtlərinin
dəqiqləşdirilməsi üzrə müstəntiqə məsləhətlər verməklə məhdudlaşa
bilər. İstintaq hərəkəti gedişində isə bu şərtlərə yerində riayət
olunmasına nəzarət etməklə ona köməklik göstərir. Oxşar hallarda,
|