Şakir Musayev
258
həddən artıq müxtəlifliyindən ibarətdir. Yuxarıda məhkəmə
həkiminin eksperimentdə iştirakı üçün cəlb edilməsinin yalnız ümumi
səbəbləri və onun fəaliyyətinin mümkün ola bilən istiqamətləri
göstərilmişdir. Eyni növ və eyni məqsədlə eksperimentin keçirilmə
şərtləri müxtəlif və çoxvariantlı ola bilər. Hər bir eksperimental
modeli qurarkən, real istintaq olunan hadisələr haqda bütün
məlumatları nəzərə almaq mümkün olmadığı kimi, məhkəmə-tibb
ekspertinin eksperimentin hətta bir növünə tətbiq olunan
hərəkətlərinin gedişini və məzmununu ardıcıl şərh etmək praktik
olaraq mümkün deyildir.
Bir sıra ümumi qaydalara riayət edilməsi mütəxəssis işini
nizamlamaqla, məqsədəyönlü edər və bütün istintaq hərəkətinə
sistemli xarakter verə bilər. Sistemli yanaşma istintaq hərəkətinin elə
təşkilini təklif edir ki, bu vaxt təhlil olunan vəziyyət, onu təşkil edən
bütün şərait və hallarla vahid birlik kimi baxılır və onlar arasında
qarşılıqlı əlaqə xarakterini mütləq yaratmalıdır. Aşağıda sadalanan
qaydalar cinayət prosessual qanunvericiliyin məzmunundan yaranır
və ekspert təcrübəsi ilə təkmilləşdirilmişdir.
-- iş üzrə keçən bir-neçə şəxsin ifadələrinin eyni vaxtda
yoxlanılmasına yol verilmir;
-- istintaq eksperimenti (ifadələrin yoxlanılması) təşkili
mərhələlər üzrə qurulur;
-- istintaq hərəkəti istintaq olunan hadisədə olduğu şərtlərlə və ya
reallığa maksimum yaxın şəraitdə keçirilməlidir;
-- obyektiv faktiki məlumatlara əsaslanmış bütün istintaq
versiyaları və ekspert ehtimalları yoxlanmalıdır;
-- eksperiment hər bir yoxlanılan variant üzrə ayrılıqda keçirilir;
-- təcrübələr dəfələrlə təkrar edilir, bu da eksperiment
nəticələrinin qanunauyğunluğunu təsdiq etməyə və onları
təsadüflərdən qorumağa imkan verir;
-- eksperimentin gedişi və nəticələri texniki vasitələrdən istifadə
etməklə istintaq hərəkəti protokolunda ətraflı təsbit edilir;
-- mütəxəssisin istintaq hərəkəti gedişinə müdaxiləsi yalnız
müstəntiqin icazəsi ilə yol veriləcək haldır.
|