MÜNDƏRĠcat beynəlxalq münasġBƏTLƏr və ĠQTĠsadġyyat



Yüklə 2,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/20
tarix01.01.2017
ölçüsü2,49 Mb.
#4003
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20

Açar  sözlər  :  ənənəvi  siyasət,  yumĢaq  güc,  dövlətlərarası  münasibətlər, 
multikultralizm 
 
 
NAXÇIVANDAN DĠASPOR QURUCULUĞUNA DOĞU 
YƏHYA BABANLI 
Odlar Yurdu Universiteti  
y_babanli@rambler.ru 
 
Azərbaycan Respublikası öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra 
xaricdə  yaĢayan  azərbaycanlılarla  əlaqələrin  yaradılması,  milli  diaspor 
quruculuğunun  formalaĢdırılması,  inkiĢaf  etdirilməsi  ən  vacib  və  strateji 
məsələlərdən  biri  olaraq  qalırdı.  Məhz  müstəqilliyimizin  ilk  illərində  də 
dünyada  yaĢayan  azərbaycanlıların  birliyi  və  həmrəyliyi  yolunda  ulu  öndərin 
təĢəbbüsü  ilə  1991-ci  il  dekabrın  16-da  Naxçıvan  MR  Ali  Məclisinin 
sessiyasında  diaspor  quruculuğu  istiqamətində  ilk  addım  atıldı.  Bununla  bağlı 
qərara 31 dekabrın Milli Həmrəylik günü kimi bayram edilməsini nəzərdə tutan 
müddəa  ilə  yanaĢı,  bu  günün  dövlət  səviyyəsində  qeyd  edilməsi  barədə 
Azərbaycan  Respublikası  Ali  Sovetinə  təklif  verilməsinin  zəruriliyini  bildirən 
xüsusi bənd də salındı. Bu tarixi sessiyadan 9 gün sonra dekabr ayının 31-nin 
Dünya  Azərbaycanlılarının  Həmrəylik  Günü  kimi  elan  olunması  barədə 
Azərbaycan Respublikasının Ali Soveti qərar verdi. 
Bu  məsələlərin  geniĢləndirilməsi,  dünya  ictimaiyyətinə  çatdırılması  bir 
qədər  sonra  daha  miqyaslı  və  effektiv  Ģəkil  aldı.  Belə  ki,  ulu  öndər  Heydər 
Əliyevin  1993-cü  il  iyun  ayının  15-də  xalqın  tələb  və  təkidi  ilə  ikinci  dəfə 
ölkəmizdə  siyasi  hakimiyyətə  gəliĢindən  sonra  dünyada  yaĢayan 
azərbaycanlılarla iĢ  sahəsində mahiyyət  və keyfiyyətcə  yeni  mərhələ baĢlandı. 
Ulu öndər 31 dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün təntənə 
ilə  qeyd  olunmasına  sərəncam  verdi.  Bu  da  ауrı-ауrı  ölkələrdə  yaĢayan 
azərbaycanlıların konsalidasiyası üçün mühüm addımlardan biri olmuĢdur. Bir 
daha harada  yaĢamasından asılı  olmayaraq hər bir azərbaycanlı əmin ola bildi 
ki, Azərbaycan Respublikası dünya azərbaycanlılarının tarixi vətəni və öz ata-
baba yurdudur. 

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
26 
Müstəqiliyin ilk illərində azərbaycanlıların  təĢkilatlanması məsələsi isə 
ilk növbədə ideoloji və tarixi məsələ olaraq qalırdı. Dünya azərbaycanlılarının 
1-ci qurultayının keçirilməsi haqqında 2001-ci il mayın 23-də Heydər Əliyevin 
tarixi  sərəncam  imzalaması  isə  bu  mühüm  tədbirin  gerçəkləĢməsinə 
istiqamətlənmiĢdi. 
Heydər  Əliyevin  "Xaricdə  yaĢayan  Azərbaycanlılarla  ĠĢ  üzrə  Dövlət 
Komitəsinin  yaradılması  haqqında"  2002-ci  il  5  iyul  tarixli  fərmanı  (Müasir 
dövrün  reallıqları  nəzərə  alınaraq,  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 
2008-ci  il  19  noyabr  tarixli  54  saylı  Sərəncamı  ilə  Xarici  Ölkələrdə  YaĢayan 
Azərbaycanlılarla ĠĢ üzrə Dövlət Komitəsinin əsasında Diasporla ĠĢ üzrə Dövlət 
Komitəsi  yaradılmıĢdır),  27  dekabr  2002-ci  ildə  "Xaricdə  yaĢayan 
Azərbaycanlılarla  bağlı  dövlət  siyasəti  haqqında"  qanunu  imzalaması  və  sair 
tədbirlər,  digər  vacib  amillər  bir  daha  sübut  edir  ki,  Azərbaycan  diasporunun 
fəaliyyətinin  mütəĢəkkil  qaydada  əlaqələndirilməsi,  dünya  azərbaycanlılarının 
milli birliyinin və tərəqqisinin təminatçısı Azərbaycan dövlətidir. 
Hazırda  müasir  Azərbaycan  diasporu  Heydər  Əliyevin  milli  diaspor 
strategiyasının Naxçıvandan diaspor quruculuğuna qədərki yolunun fundamenti 
üzərində davam etdirilməsinin nəticəsidir ki, Azərbaycan Respublikasının xarici 
siyasətində  diasporumuz  mühüm  elementə  çevrilməklə  diplomatiyamızın 
inkiĢafında xüsusi yerə və rola malikdir.  
Bu xüsusda aĢağıda sadalanan tədbirlərin reallaĢdırılması məqsədəuyğun 
hesab olunur: 

 
gündəlik  qəzetin  nəĢr  etdirilməsi,  radio-televiziya  verliĢlərinin 
hazırlanması,  elektron  portalların  yaradılması  və  digər  KĠV-nin  sayının 
artırması;  

 
diasporla  iĢ  sahəsində  qabaqcıl  təcrübənin  öyrənilməsi  və  həyata 
keçirilməsi  məqsədilə  elmi  potensialın  yaradılması,  təĢkilatçılıq  qabiliyyətinə 
malik Ģəxslərin hazırlanması; 

 
xaricdə  yaĢayan  azərbaycanlıların,  xüsusən  gənclərin  və  onların 
ətrafında olan insanların Azərbaycana ekskursiyalarının təĢkil edilməsi; 

 
nikah  məsələlərinin  nəzərə  alınması  və    qarıĢıq  ailələrin,  onların 
övladlarının bu iĢə cəlb edilməsi;  

 
ölkəmizdən  miqrasiya  edən  Ģəxslərlə  görüĢlərin  keçirilməsi  və  onlara 
tövsiyələrin verilməsi; 

 
xaricə  təhsil  almaq  üçün  göndərilən  hər  bir  gənclə  fərdi  və  kollektiv 
söhbətlərin aparılması və onların təlimatlandırılması. 
ÇağdaĢ  dövrdə  beynəlxalq  aləmdə  xüsusi  nüfuza  malik,  dünya  siyasətində 
məxsusi  yeri  və  rolu  olan  dövlətin  xarici  siyasətini  diaspor  faktorsuz  hesab 
etmək  mümkün  deyil.  Bütün  bunların  reallaĢması  milli  inkiĢafla  bərabər, 
xalqlararası  münasibətlərin,  dövlətlərarası  əməkdaĢlığın  möhkəmlənməsinə, 
bəĢəri sülhün qorunmasına, əmin-amanlığın yaranmasına və sivilizasiyalararası 
dialoqun inkiĢafına öz töhfəsini verə bilər. 

Tezislər 
 
27 
Bir  sözlə,  Naxçıvandan  baĢlayan  diaspor  quruculuğu  iĢi  dünya 
azərbaycanlılarının  birlik  və  həmrəyliyi  istiqamətində  atılan  ilk  addımdır.  Bu 
addım  bu  gün  davam  etdirilərək  milli  ənənələrin  yaĢadılması  ilə  bəĢəri 
dəyərlərin inkiĢafına xidmət edir. 
   Açar  sözlər:  Diaspor,  lobbi,  Heydər  Əliyev,  Naxçıvan  MR,  dünya 
azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü  (31 dekabr) 
 
 
THE IMAGE OF NAKHCHIVAN IN TRAVELLERS’ ACCOUNT 
ELMĠRA HÜSEYNOVA 
KÖNÜL BABAYEVA 
―Nakhchivan‖ University 
sedoniyaa@gmail.com 
 
Every part of the ancient land Azerbaijan continues to be the source of 
pride  for  Azerbaijanis  with  its  motley  in  epoch-making  history  and  historical 
development process that it has passed. Conducted researches and investigated 
archive  documents  amazes  us,  in  the  mean  time  with  the  feelings  that  they 
evoke  stimulate  us  to  attach  our  state  and  nation  more  deeply.  Nakhchivan  is 
one  of  our  historical  regions  which  is  as  ancient  as  other  parts  of  Azerbaijan, 
also is full of heroic deeds.   
To investigate the history of Nakhchivan, one of the most ancient parts 
of  Azerbaijan,  always  will  be  a  must  because  its  ancient  history,  rich 
archeological sources, culture, old customs and traditions enables us to consider 
this place the cradle of civilization. By indulging in various fields of agriculture 
and  art  people  expedited  the  development  of  the  area  and  the  strategic 
importance of the geographical zone that it was situated kept Nakhchivan on the 
focus of attention of other states. Its location on the Great Silk Road raised the 
significance  of  the  area  as  well  as  paved  the  way  for  its  social  and  economic 
development.   
To get information from different sources on the history of Nakhchivan 
is possible. Particularly travelers that visited this place had valuable accounts on 
Nakhchivan in their works and this fact proves our above mentioned ideas, also 
shows the objectivity of the information. On the basis of the information given 
by  people  visited  Nakhchivan  in  different  periods  we  may  mention  that  its 
history  dates  more  than  5000  years  back.  One  of  the  very  travelers  is  world 
famous  Ptolomey.  He  is  the  one  who  noted  the  name  of  Nakhchivan  as 
―Naksuana‖  for  the  first  time  in  his  work  ―Geography‖  and  gave  the 
geographical position of the city.  
Prominent  scientist,  mathematician,  astronomer  and  geographer  El-
Biruni  notified  data  about  some  places  in  Nakhchivan,  in  the  same  time 
identified the exact geographical coordinates of Azerbaijan cities.  

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
28 
Another  scientist  named  C.  Hanvey  informed  not  about  the  socio-
economic situation of Nakhchivan but heroism of the people. C. Hanvey noted 
in his work that during Safavid time Ottoman troops attacked Nakhchivan and 
Ordubad but had to withdraw as a result of the strong resistance of people.  
It  must  be  noted  that  some  travelers  gave  a  way  to  serious  mistakes 
either  intentionally  or  unintentionally  in  their  works  and  they  told 
contradictious opinions.  
S. D. Burnashov tried to depict the boundaries of Nakhchivan khanate in 
XVIII  century  but  giving  wrong  information  showed  the  khanate  of  Tabriz  in 
the west of Nakhchivan. He stated like this: ―it borders on Iravan khanate in the 
north, Garabagh in the east, Tabriz and Khoy in the south-east. The number of 
warriors in the troop of Nakhchivan is 1000 people.‖ 
Travelers,  merchants  and  other  people  visited  here  had  a  great  role  in 
the study of every period of Nakhchivan history. Though some of these sources 
turned away but there are a lot of them that haven’t been elucidated yet and are 
waiting for their investigator.  
Key words: Nakhchivan, information, Ptolomey, S.D.Burnashov  
 
 
MOSKVA KONFRANSINDA (1921) NAXÇIVANIN STATUSU 
MƏSƏLƏSĠ 
GÜNEL MƏMMƏDOVA 
ADA Universiteti 
gunelrahmanzade@yahoo.com 
 
Məqalədə  Türkiyə  və  Rusiya  arasında  26  fevral-18  mart  1921-ci  il 
tarixlərində  Moskvada  keçirilən  konfransda  Naxçıvanın  statusu  ilə  bağlı 
aparılan  müzakirələrdən  və  imzalanan  müqavilədən  bəhs  edilir.  Moskva 
konfransının gediĢində Batum məsələsindən sonra ən geniĢ müzakirə mövzusu 
olan  Naxçıvan  məsələsi  ətrafında  aparılan  türk-rus  müzakirələri  zəngin  ilkin 
arxiv  sənəd  və  materialları  əsasında  iĢıqlandırılır.  Eyni  zamanda  Sovet 
Rusiyasının  Naxçıvanı  Ermənistana  vermək  istiqamətində  apardığı  çirkin 
kampaniya  və  bu  məqsədlə  qurduğu  kombinasiyalar  arxiv  sənədləri  əsasında 
araĢdırılır. BaĢ verən hadisə və proseslər problemə yeni yanaĢma prizmasından 
interpretasiya edilir. 
Naxçıvanın  ərazi  mənsubiyyəti  və  statusu  məsələsi  ətrafında  aparılan 
türk-rus  müzakirələrinin,  eyni  zamanda  Ģəxsi  münasibətlər  zəminində 
gerçəkləĢən  danıĢıqlarının  detalları  Ģərh  və  təhlil  edilir.  Qeyd  edilir  ki, 
danıĢıqların ilkin mərhələsində türk heyəti Naxçıvanın Türkiyənin himayəsində 
qalmasını istəyirdi və buna israr edirdi. Lakin Rusiya tərəfi bunu qətiyyətlə rədd 
edirdi.  Azərbaycan  tərəfi  isə  ―Naxçıvanın  Rusiyanın  himayəsində  müstəqil  bir 
dövlət  olaraq  qalması‖  formulunu  irəli  sürürdü.  Naxçıvanın  Türkiyənin 

Tezislər 
 
29 
himayəsində qalması ilə bağlı təklif qəbul olunmadıqda, türk heyəti  ―Naxçıvan 
Türkiyə  ilə  Azərbaycanın  müĢtərək  himayəsi  altında  müstəqil  bir  dövlət 
olması‖ formulunu ortaya qoydu. Lakin Rusiya tərəfi bu təklifi də qəbul etmədi. 
Belə olan təqdirdə türk heyəti bildirdi ki, Türkiyə bölgə üzərindəki bu himayəni 
Azərbaycanın  üçüncü  bir  dövlətə  güzəĢtə  getməyəcəyinə  dair  öhdəlik 
götürdüyü təqdirdə ona verməyə razıdır.  
Rusiya  tərəfi  sadəcə  Azərbaycanın  himayəsi  altında  Naxçıvanın 
muxtariyyəti  məsələsinin  qoyulmasını  və  sərhədlərin  müəyyənləĢdirilməsini 
təklif edirdi. Uzun müzakirələrdən sonra Rusiya tərəfinin ―Naxçıvan vilayətinin 
Azərbaycanla  daimi  əlaqədə  olması  və  onun  himayəsi  altında  muxtariyyətdən 
istifadə etməsi‖ formulu Türkiyənin ―Azərbaycanın bu protektoratı hər hansı bir 
üçüncü dövlətə güzəĢtə getməməsi‖ Ģərti ilə tamamlandı.  
Beləliklə,  Naxçıvanın  statusu  tam  olaraq  müəyyənləĢdi.  DanıĢıqlarda 
yaranmıĢ  gərginliklərə  baxmayaraq,  türk  diplomatiyası  göstərdiyi  ciddi  səylər 
sayəsində  Moskva  konfransında  Azərbaycanın  ərazi  bütövlüyünün  qismən  də 
olsa  qorunmasına  nail  ola  bildi,  Naxçıvanın  heç  bir  dövlətə  güzəĢtə 
gedilməməsi  Ģərtilə  Azərbaycanın  tərkibində  saxlanılması  razılaĢdırıldı  və 
bütün bunlar Moskva müqaviləsində təsbit edildi. 
Açar  sözlər:  Naxçıvanın  statusu,  Moskva  konfransı,  Türk-rus 
danıĢıqları, Gümrü müqaviləsi, Qars müqaviləsi 
 
 
ORTANCI YÜZYILDA ĠPEK YOLUNUN DURUMU 
MEHDĠ ĞAFFARĠ, MEHDĠ ROġDĠ MALEKĠ 
Malekan Ġslami Azad Üniversitesi 
aydin.tr2002@gmail.com 
 
Büyük  ticari  ipekyolu  Çinin  kuzey  batısından  baĢlayarak  ve  siyah 
denizin  kıyılarına  kadar  devam  eden  çok  uzun  mesafeli  bir  yolculuktur.  Bu 
yolun  keçmiĢ  dünyanın  ulaĢım  özelliğinde  doğu  ve  batı  arasında  kültürlerin 
tanıtımında  ve  iletiĢiminde  önemli  rolü  olmuĢtur.  Bu  ana  yol  zaman  geçtikçe 
milletler arasında çok önemli  yere sahip olarak onların  yaĢam tarzına ve hatta 
atasözlerine bile geçmiĢ.  Örnek için, özbeklerin bir atasözü var: "Kainatda iki 
büyük yol vardır: Göyyüzünde SamanYolu, yer yüzünde ĠpekYolu". 
Ġranda  ham  ipek  Hazer  denizinin  güneyindeki  Gürgan,  Amul, 
Mazenderan, Gilan, ġemahi ve ġirvan eyaletlerinde üretilir ve Tebriz pazarında 
satılırdı. Kervanlar iki önemli dağıtım merkezi olan Erzurum ve Halepe doğru 
yola çıkarlardı. 
Uzun mesafe ticaretinde yolcular için birinci sırada gelen en kısa sürede 
hedefe  ulaĢmak  değil  güvenlik  içinde  manevi  ve  maddi  bir  kayba  uğramadan 
yolculuk etmekti.  
Osmanlılar  ayrıca  anayollar  boyunca  köprü,  kuyu,  çeĢme  ve  mescitler 
oluĢturarak  ulaĢım  altyapısını  kuvvetlendirmiĢlerdir.  Ticaret  ve  askeri  yolların 

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
30 
kavĢak  noktaları  ve  köprülerin  civarında  bulunan  bir  köy  Derbend  Hizmetine 
tayin edilirdi. 
Ġran-Osmanlı  siyasi  iliĢkilerinin istikrarsızlığı  da bu transit taĢımacılığı 
ciddi  biçimde  etkilemekteydi.  Bu  açıdan  Osmanlı  sultanı  1.Selim  Çaldıran 
savaĢı öncesinden Sefevi Ģahlarını önemli bir gelir kaynağından mahrum etmek 
amacıyla  baĢlattığı  ticari  ambargo  (ipek  yasağı)  kararını  verdi.  Ġran  ipek  yolu 
ortancı  yüzyıllarda  oldukça  iĢlek  bir  kervan  yoluydu.  Ġrandan  ipek  götürüp 
dönüĢ  yolunda  Ġrana,  Anadolunun  ve  Avrupanın  mallarını  taĢımak  bir  çok 
tüccarın  kervan  ticaretinin  bütün  zorluklarını  göze  almasını  sağlayacak  kadar 
karlı bir iĢti. 
Anahtar  Kelimeler:Büyük  Ticari  Ġpek  Yolu,  Tebriz,  Anadolu,  Derbend 
TeĢkilatı 
 
 
NAXÇIVAN: ĠPƏK YOLUNDA ĠQTĠSADĠYYAT VƏ MƏDƏNĠYYƏT 
MÜBADĠLƏ MƏRKƏZĠ 
 
MAHMUD CƏFƏRĠ DƏHƏQĠ  
Tehran Universiteti  
deheqimahmud@yahoo.com 
 
Naxçıvanın  qədimliyi  və  əhəmiyyəti  onun  miladdan  öncə  onuncu  və 
səkizinci yüz illiklərdə qədim ipək yolu üzərində yerləĢməsindən irəli gəlir. Bu 
ərazi bir zamanlar urartuların və bir müddət Manaların və Madların hökmranlığı 
altında olmuĢdur. Bu bölgənin iqtisadi və siyasi roluna agah olan HəxaməĢinlər 
və ƏĢkanilər Naxçıvanın rəhbərliyini ələ keçirərək orada hökmranlıq etdilər və 
baĢçıların  təyin  edilməsində  rola  sahib  oldular.  Üçüncü  yüz  illikdə  Sasanilər 
burda  ordu  (sərhəd  dəstəsi)  yaratmaqla  Naxçıvandan  iqtisadi  və  ordu  mərkəzi 
kimi  istifadə  etdilər.  Altıncı  yüz  illiyin  əvvəllərində  bu  bölgədə  Sasanilər 
tərəfindən  pul  zərbxanaları  yaradıldı  və  Naxçıvanın  qədim  Ġpək  yolunda 
yerləĢən  iqtisadi  mərkəz  olması  bir  daha  sübuta  yetdi.  Digər  bir  tərəfdən  isə 
çoxlu mədəniyyət və dini mərkəzlərin, qədim zamanlarda atəĢgah məbədlərinin, 
islamiyyət  dövründə  məscidlərin  olması  bu  bölgədə  müxtəlif  fərqli 
mədəniyyətlərin mövcudluğundan xəbər verir.  
Bu  məqalənin  yazılmasında  məqsəd  Naxçıvanın  ən  qədim  zamandan 
Səfəvilər  dövrünədək  olan  müddətdə  önəmli  mədəni  və  iqtisadi  mübadilə 
mərkəzlərindən olmasını araĢdırmaqdır. Bu sahədə müxtəlif tarixi mənbələrdən, 
əlyazmalardan,  tarixçi  və  mühəqqiqlərin  araĢdırmalarından  istifadə  edilərək 
Naxçıvanın mədəniyyət və iqtisadiyyatdakı mühüm rolu tədqiq olunacaqdır.  
Açar sözlər : Naxçıvan, iqtisad, mədəniyyət, qədim dövr, islamiyyət 
dövru  
 

Tezislər 
 
31 
NAXÇIVANIN ĠQTĠSADĠ ĠNKĠġAF STRATEGĠYASINDA 
SAHĠBKARLIQ MEXANĠZMĠ 
NAĠM CAHĠDZADƏ 
―Naxçıvan‖ Universiteti 
naim_cahid@hotmail.com 
 
Müasir Azərbaycanın qurucusu, inkiĢafın Azərbaycan modelinin müəllifi 
Ümummilli lider  Heydər  Əliyev  strategiyasının  həyata  keçirilməsi  nəticəsində 
ölkədə  siyasi  və  makroiqtisadi  sabitliyə  nail  olunmuĢ,  iqtisadiyyatın  bütün 
sahələrində köklü islahatlar aparılmıĢ, dinamik sosial-iqtisadi inkiĢafın möhkəm 
təməli yaradılmıĢdır. 
Son  10  ildə  bütün  sahələrdə  böyük  uğurlar  qazanılmıĢ,  Azərbaycanın 
maliyyə imkanlarının artması, ölkəmizin  transmilli layihələrin təĢəbbüskarı və 
əsas  iĢtirakçısı  kimi  çıxıĢ  etməsi,  müasir  tələblərə  cavab  verən  infrastukturun 
yaradılması,  ən  yeni  texnologiyalara  əsaslanan  müəssisələrin  fəaliyyətə 
baĢlaması,  sahibkarlığın  dəstəklənməsi,  biznes  mühitinin  yaxĢılaĢdırılması 
Azərbaycanın  dünyada  nüfuzunun  daha  da  artmasına,  iqtisadiyyatının  rəqabət 
qabiliyyətinin  yüksəlməsinə,  əhalinin  həyat  səviyyəsinin  davamlı  olaraq 
yaxĢılaĢdırılmasına səbəb olmuĢdur. 
Sahibkarlığı  inkiĢaf  etdirmək,  əlveriĢli  biznes  və  investisiya  mühiti 
yaratmaqla  daxili  və  xarici  investisiyaları  cəlb  etmək,  qeyri-neft  sektorunun 
inkiĢafına nail olmaq bu mərhələdə həyata keçirilən iqtisadi siyasətin səciyyəvi 
xüsusiyyətlərindən  biri  oldu.  Azərbaycanın  müstəqillik  tarixində  iqtisadi 
inkiĢafını  xarakterizə  edən  ən  mühüm  amillərdən  biri  ölkəmizdə  məhz  güclü 
sahibkarlar sinfinin formalaĢmasıdır. Bu gün Azərbaycanda ümumdaxili məhsul 
istehsalında  özəl  sektorun  xüsusi  çəkisi  olduqca  böyükdür  və  iqtisadi  artımın 
təminatında  yerli  sahibkarların  rolu  və  mövqeyi  davamlı  Ģəkildə  güclənir. 
Dövlət  tərəfindən  sahibkarlığın  inkiĢafına  yaradılan  Ģərait  və  müxtəlif 
formalarda  verilən  dəstək,  eyni  zamanda  sözügedən  institutun  daha  sürətli 
tərəqqisi  məqsədilə  həyata  keçirilən  köklü  islahatlar  bundan  sonra  da 
sahibkarlıq  təsərrüfatlarının  ölkə  iqtisadiyyatının  yüksəliĢində  mühüm  rol 
oynayan subyektlərdən biri olaraq çıxıĢ etməsinə möhkəm bazis yaradıb.  
Təbii  ki,  bu  dövrlərdə  bütün  regionlar  kimi  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikası  da  böyük  dövlət  qayğısından  əhatəli  Ģəkildə  faydalanırdı.  Ulu 
Öndər  özünün  siyasi  fəaliyyətinə  aid  olan  bütün  dövrlərdə  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikasının  hərtərəfli  yüksəliĢinə  bitməz,  tükənməz  diqqət  göstərmiĢ, 
sağlam  iqtisadiyyatın  formalaĢdırılmasını  təmin  etmiĢdir.  Hazırda  da  ölkə 
prezidenti cənab Ġlham Əliyev həmin müdrik siyasi xəttə sadiq qalaraq və onu 
daha  da  zənginləĢdirərək  hərtərəfli  inkiĢafın  davamlılığını  təmin  etmək 
istiqamətində  mütərəqqi  tədbirlər  həyata  keçirməkdədir.  2003-cü  ildən  bu 
günlərə  qədər  3  mərhələdə  qəbul  edilən  regionların  sosial-iqtisadi  inkiĢafına 
dair Dövlət  Proqramılarında tarazlı inkiĢafın  təmin  olunması  sahəsində zəngin 

Beynəlxalq  İpək Yolu  
 
 
32 
tədbirlər həyata keçirilmiĢ və bu, hazırda da davam etməkdədir. Qeyd edək ki, 
Dövlət  Proqramlarında  birinci  mərhələdə  (2004-2008-ci  illər)  57,  ikinci 
mərhələdə  (2009-2013-cü  illər)  46  adda  tədbir  Naxçıvan  Muxtar 
Respublikasının  sosial-iqtisadi  inkiĢafı  üçün  həyata  keçirilmiĢdir.  Ölkə 
baĢçısının 27 fevral 2014-cü il tarixli fərmanı ilə təsdiq olunmuĢ ―Azərbaycan 
Respublikası  regionlarının  2014-2018-ci  illərdə  sosial-iqtisadi  inkiĢafı  Dövlət 
Proqramı‖  da  bu  istiqamətdəki  uğurların  davamıdır.  Dövlət  Proqramında 
nəzərdə  tutulmuĢ  tədbirlərin  həyata  keçirilməsinə  maliyyə  dəstəyi  məqsədilə 
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2014-cü il 10 aprel tarixli Sərəncamı da 
var.  Həmin  Sərəncama  əsasən  Naxçıvan  Muxtar  Respublikasının  Nazirlər 
Kabinetinə  Azərbaycan  Respublikasının  2014-cü  il  dövlət  büdcəsində  nəzərdə 
tutulmuĢ  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  ehtiyat  fondundan  5  milyon 
manat vəsait ayrılmıĢdır. 
Muxtar  respublikada  pozitiv  meyillərlə  səciyyələnən  bu  sosial-iqtisadi 
fəallığın təməlində iqtisadi inkiĢafın sosial  yönümlü olması, hər bir vətəndaĢın 
iqtisadi və sosial inkiĢafda iĢtirakından asılı olaraq maddi rifahının artırılması, 
iqtisadiyyatın  dövlət  tənzimləmə  mexanizmlərinin  liberallaĢdırılması,  iqtisadi 
tərəqqinin  əsas  meyarlarından  olan  azad  rəqabət,  sahibkarlıq  və  investisiya 
mühitinin  daha  da  yaxĢılaĢdırılması,  əsassız  məhdudiyyətlərin  aradan 
götürülməsi,  investisiyaların  və  sahibkarlığın  inkiĢafının  təĢviqi  üsullarından 
geniĢ  istifadə  olunması  və  muxtar  respublikanın  iqtisadi  təhlükəsizliyinin 
təminatı üçün aparılmıĢ kompleks iĢlər dayanır.  
Ġqtisadiyyat  sahəsində  aparılan  islahatlar  muxtar  respublikamızda  bazar 
iqtisadiyyatı mexanizmlərinin bərqərar olmasına Ģərait yaratmıĢ, investisiyalar, 
müasir  texnologiyalar  və  idarəetmə  təcrübəsi  cəlb  etməklə  rəqabət  qabiliyyətli 
məhsul istehsal edən müəssisələrin yaradılmasına, yeni iĢ yerlərinin açılmasına 
və  nəticə  etibarilə  xalqın  maddi  rifahının  yüksəldilməsinə  yönəldilmiĢdir. 
Sahibkarlığın  inkiĢafına  əlveriĢli  Ģəraitin  yaradılması  məqsədilə  sahibkarlığın 
hüquqi  bazası  dünya  təcrübəsinə  uyğun  olaraq  təkmilləĢdirilmiĢdir. 
Ġdarəetmənin  və  iqtisadiyyatın  bütün  sahələrində  mühüm  əhəmiyyətə  malik 
qanunlar,  proqramlar  və  fərmanlar  qəbul  edilmiĢdir.  Sahibkarlıq 
infrastrukturunun  zəruri  mexanizmləri  yaradılmıĢdır.  Sahibkarlara  maliyyə, 
informasiya və məsləhət xidmətləri göstərən strukturlar formalaĢmıĢdır. 
Muxtar  respublikada  iqtisadi  sistemin  formalaĢmasında  və  dinamik 
inkiĢafın  təmin  olunmasında  mühüm  rola  malik  olan  sahibkarlığın 
dəstəklənməsi  istiqamətində  ardıcıl  tədbirlər  həyata  keçirilməkdədir.  2013-cü 
ildə  muxtar  respublikada  sahibkarlığın  inkiĢafı  istiqamətində  Naxçıvan 
Ģəhərində  biznes  forumların,  iĢgüzar  görüĢ  və  konfransların  keçirilməsini, 
həmçinin  yerli  məhsulların  tanıdılmasını  və  satıĢının  təĢkilini  təmin  etmək 
məqsədilə Biznes Mərkəzi yaradılmıĢdır. 
Muxtar  respublikada  sahibkarlığın  inkiĢafının  möhkəmləndirilməsi, 
həmçinin  iĢ  adamlarının  öz  aralarında  əlaqələrin  gücləndirilməsi  məqsədilə 

Tezislər 
 
33 
2006-cı ildə Sahibkarlıq Konfederasiyası təsis edilmiĢdir. Burada iĢ adamları ilə 
muxtar respublikanın müxtəlif idarə və təĢkilatları arasında qurulan vertikal və 
Ģaquli  münasibətlər  vacib  məsələləri  kompleks  və  operativ  həll  etməyə  imkan 
verir.  Naxçıvan  Ģəhərində  yaradılan  Biznes  Mərkəzində  isə  sahibkarlar 
məsləhət  və  tövsiyələrlə  yanaĢı,  yeni  biznes  layihələri  ilə  tanıĢ  olur,  qabaqcıl 
təcrübəni öyrənir, istədikləri vaxt mütəxəssislə məsləhətləĢə bilirlər. Mərkəzdə 
alimlərin,  mütəxəssislərin,  həmçinin  zəngin  təcrübəsi  olan  iĢ  adamlarının  da 
bilik və təcrübələrindən faydalanmaq mümkündür.  
 
Yüklə 2,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin