4.5 KĐPLĐK FĐĐLLERĐN ÖZNEL ANLAM KATEGORĐLERĐ VE TÜRKÇE KARŞILIKLARI
Öznel anlam sözceyi belirten ya da konuşan ile sözcede söz konusu olan eylem
arasındaki ilişkiyi ortaya koyan anlamsal bir ulamdır. Kiplik fiillerin öznel anlamında
konuşanın, tanımlanan asıl fiille hangi tarzda bir ilişki içinde olduğu, her şeyden önce
konuşanın söz konusu olan bu fiilin ya da ifade etmiş olduğu önermenin gerçekliğini
takdir ya da tahmin düzeyi ifade edilir. Bir başka deyimle konuşan ya da cümleyi ifade eden, kiplik fiille birlikte bulunan asıl fiille ilgili nasıl bir düşünce ve kanaat
içinde olduğunu vurgular. Bu düşünce tahmin, kuşku, zan, olasılık, kızgınlık, sabırsızca beklenti, vb. ya da başka bir kişinin iddiasını, söylenti, dikkatlice ifadeyi, tavsiyeyi veya uyarıyı içerebilir.
Çalışmanın bu aşamasında kiplik fiillerin öznel anlamları her bir kiplik fiil için
ayrıntılı olarak ele alınacak ve bu anlamsal kategorilerin işlevleri üzerinde
durulacaktır. Bu anlamsal kategorilerin örnekler bazında Türkçe karşılıkları ortaya
konulacaktır. Önerilen karşılıkların gerekmesi halinde biçimbilimsel sınıflandırmaları
yapılacaktır. Burada verilen örnekler, kısmen edebi eserlerden ve korpus’tan
alınmıştır. Kısmen de söz konusu olan anlamsal kategorideki özellikleri ortaya koyan
bizzat oluşturulmuş örneklerdir.
